By zlikwidować karuzele, skarbówka będzie blokować konta w bankach i SKOK-ach

Zbigniew Biskupski AIP
Adam Guz/Polska Press
Po wprowadzeniu tzw. split payment, a więc specjalnego rachunku, na którym zamrożone zostaną pieniądze należne przedsiębiorcy z tytułu zwrotu VAT, rząd sięga po możliwość przeglądania kont bankowych i SKOK-ach z opcją arbitralnego blokowania zgromadzonych na nich środków - bez decyzji sądu - nawet na trzy miesiące.

We wtorek 26 czerwca rząd zaakceptował drugą z kolei ustawę, która ma służyć uszczelnianiu systemu podatkowego poprzez eliminowanie VAT. Tym razem jest to projektem ustawy dotyczącej przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych.

Projekt ustawy upoważnia szefa Krajowej Administracji Skarbowej do prowadzenia analizy ryzyka wykorzystywania banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do popełniania wyłudzeń skarbowych, w szczególności w zakresie VAT, na podstawie danych o rachunkach przedsiębiorców oraz o transakcjach między przedsiębiorcami, a także na podstawie wskaźnika ryzyka ustalonego przez izbę rozliczeniową.

Szef KAS będzie też miał prawo do zarządzenia blokady na 72 godziny rachunków bankowych lub rachunków prowadzonych przez SKOK z możliwością przedłużenia tego okresu do 3 miesięcy.

Zdaniem Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan te represyjne przepisy, będą mogły być stosowane do szbyt szerokiego grona podatników.

- Wątpliwości budzą kryteria uwzględniane przy ustaleniu wskaźnika ryzyka uprawniającego do zablokowania konta. Kryteria ekonomiczne, geograficzne czy behawioralne w swej istocie oparte są na subiektywnych przesłankach, których ocena zależy w dużym stopniu od doświadczenia w biznesie. Tym samym operacje niestandardowe, związane z zaangażowaniem znacznych środków pieniężnychw ryzykowne inwestycje gospodarcze mogą zostać zidentyfikowane przez szefa KAS jako działania niosące ryzyko wyłudzeń skarbowych. Co w konsekwencji może wywołać negatywne skutki nawet w stosunku do uczciwych podmiotów gospodarczych – ostrzega Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, sekretarz Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan.
Sprzeczne z zasadą zaufania do państwa jest nadanie szefowi KAS uprawnienia do automatycznego blokowania rachunku bankowego przedsiębiorcy na okres 72 godzin z możliwością wydłużenia do 3 miesięcy.

Może to dotknąć nawet te podmioty, które są tylko współwłaścicielem blokowanego rachunku. Regulacja ta jest wadliwa z powodu daleko idącej uznaniowości, która w swej istocie będzie przyczynkiem wielu ludzkich dramatów

.

Karuzele podatkowe wciąż działają

Za lata 2015-2016 kontrola skarbowa stwierdziła zmniejszenie wpływów budżetowych na ok. 19,8 mld zł w wyniku wyłudzeń podatku VAT, usprawiedliwa tak drakońskie ograniczenia swobody działalności gospodarczej i praw fiskus. I przypomina, że jednym z popularnych mechanizmów wyłudzeń VAT są tzw. „karuzele podatkowe”. Polegają one na tym, że towar w ramach szeregu transakcji krąży wielokrotnie między często fikcyjnymi firmami, a za każdym razem w transakcji bierze udział tzw. „znikający podatnik”, który nalicza VAT, ale nie płaci go do urzędu skarbowego. To powoduje, że budżet może wiele razy tracić należną kwotę podatku za ten sam towar (przez jego zwrot w chwili wywozu towaru za granicę Polski).

Aktualnie wzrasta znaczenie transakcji dokonywanych drogą elektroniczną. Transakcje te znalazły się również w obszarze zainteresowań grup przestępczych, zwłaszcza o charakterze zorganizowanym. Powoduje to, że będzie rosnąć rola i znaczenie analizy przepływów finansowych, a jej przygotowywanie stanie się jedną z podstawowych procedur wykonywanych w identyfikacji zagrożeń dla systemu bankowego. Transakcje elektroniczne stwarzają także zagrożenia dla sektora publicznego przez wykorzystywanie systemów bankowych do uwiarygodniania działalności, która faktycznie ma na celu wyłudzenie podatku VAT.
Projekt zakłada dokonywanie przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) analizy ryzyka wykorzystywania działalności banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do popełniania przestępstw oraz przestępstw skarbowych. Chodzi o przestępstwa związane z wyłudzeniami VAT, w tym także polegające np. na wystawianiu pustych faktur. Analiza ryzyka będzie dokonywana przy uwzględnieniu wskaźnika ryzyka ustalanego przez izbę rozliczeniową w jej systemie teleinformatycznym, zwanym STIR.
Ponadto przewidziano m.in: automatyczne ustalanie w STIR wskaźnika ryzyka wykorzystywania banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do popełniania wyłudzeń skarbowych, STIR będzie analizował dane z banków i SKOK-ów oraz dane publicznie dostępne, przekazane z Centralnego Rejestru Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników (CRP KEP).
Na banki i SKOK-i załozony zostanie obowiązek przekazywania do STIR niektórych danych, w tym stanowiących tajemnicę bankową lub tajemnicę zawodową SKOK – w celu ustalenia wskaźnika ryzyka.
Nowe przepisy umożliwia ponadto szefowi KAS uzyskiwanie (na wniosek), za pośrednictwem STIR, dodatkowych informacji od banków i SKOK-ów związanych z dokonywaną analizą ryzyka.

prowadzenie elektronicznie wykazów podmiotów, które nie zostały zarejestrowane jako podatnicy VAT; zostały wykreślone z rDane przekazywane do STIR będą dotyczyły rachunków przedsiębiorców niezależnie od tego, czy są oni podatnikami VAT. Banki oraz SKOK-i nie mają bowiem obecnie praktycznej możliwości ustalenia, którzy z ich klientów posiadają status podatnika VAT. Ustalenie wskaźnika ryzyka dotyczyć będzie także podmiotów, które nie są jeszcze zarejestrowane jako podatnicy VAT. W razie uzyskania informacji, że dany podmiot może prowadzić działania zmierzające do wykorzystania działalności banków lub SKOK-ów do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi, naczelnik urzędu skarbowego będzie miał możliwość odmowy jego rejestracji jako podatnika VAT.

Wykluczenie "znikająceogo podatnika"

Procedery przestępcze zmierzające do wyłudzenia podatku VAT często wykorzystują tzw. „znikającego podatnika”. W takich sytuacjach ważne jest podjęcie szybkich działań, aby  zabezpieczyć środki, które powinny zostać przeznaczone na zapłatę należnego podatku. Dlatego zaproponowano tu dwa rozwiązania:
1) mechanizm blokady rachunku na żądanie szefa KAS (środki zabezpieczone w ten sposób zostaną zwolnione, jeżeli zapłacony zostanie podatek należny wynikający z wystawionych faktur);
2) odmowę rejestracji i wykreślenie z urzędu podmiotu, jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania tego podmiotu.
Nowe przepisy wejdą w życie po 14 dniach od opublikowania w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem jednego artykułu, który zacznie obowiązywać po 3 miesiącach od publikacji.

Split payment - płatność podzielona VAT

Przypomnijmy, że tydzień wcześniej Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw
Wprowadzony zostanie tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Nowe przepisy są elementem pakietu ustaw uszczelniających system podatkowy. To również propozycja skierowana do przedsiębiorców, którzy chcieliby zabezpieczyć się przed nieświadomym  udziałem w nieuczciwych lub przestępczych praktykach innych podmiotów.
Podatek od towarów i usług jest najważniejszym źródłem dochodów budżetu państwa, dlatego wpływy z tego podatku są niezwykle ważne z punktu widzenia polityki społecznej i gospodarczej państwa (każdy procent mniej tego podatku to duże starty dla budżetu państwa).
Od 2008 r. obserwuje się ogólny wzrost luki w VAT, rozumianej jako różnica między VAT teoretycznie należnym a VAT faktycznie pobranym. Zgodnie z wyliczeniami przygotowywanymi na zlecenie Komisji Europejskiej, luka w podatku VAT wynosi ok. 10 mld euro. Podobnie szacuje lukę w VAT PricewaterhouseCoopers. Według tych wyliczeń luka w 2015 r. wynosiła ok. 42 mld zł, co stanowi 2,5 proc. polskiego PKB. Nasz kraj jest w niechlubnej czołówce państw unijnych, jeśli chodzi o wielkość luki w VAT.
Mechanizm podzielonej płatności polega na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę jest dokonywana w taki sposób, że zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek rozliczeniowy lub jest rozliczana w inny sposób, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług, jest płacona na specjalny rachunek bankowy – rachunek VAT.
Mechanizm podzielonej płatności uważany jest za jedno z rozwiązań przeciwdziałających nadużyciom i oszustwom podatkowym, eliminującym ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Mechanizm ten z założenia bardzo mocno utrudnia powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewnia lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich i przeciwdziała wyprowadzaniu pieniędzy za granicę.

Mechanizm podzielonej płatności będzie stosowany wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników, czyli do tzw. transakcji B2B

.

Zaproponowane rozwiązanie zakłada dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Inicjatywa będzie należeć do nabywcy towarów lub usług, jednak skorzystanie z tej metody rozliczeń będzie oznaczało określone konsekwencje zarówno dla nabywcy, jak i dostawcy towarów lub usługodawcy. Ponadto, dobrowolność stosowania tego mechanizmu oznacza, że można go stosować w sposób wybiórczy, czyli nie każda faktura musi być uregulowana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności – to nabywca zdecyduje, którą fakturę zapłaci z zastosowaniem tego mechanizmu i wobec którego dostawcy go zastosuje.
Aby umożliwić dokonywanie płatności w ramach mechanizmu podzielonej płatności, rachunek VAT będzie zakładany przez banki lub spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe dla każdego podmiotu posiadającego rachunek rozliczeniowy oraz analogiczny rachunek imienny dla celów działalności gospodarczej w SKOK. Zaproponowano przepisy nakładające na banki i SKOK-i obowiązek założenia wszystkim podatnikom rachunków VAT.

Zarówno sam rachunek VAT, jak i środki zgromadzone na rachunku VAT będą cały czas środkami należącymi do podatnika. Będzie on miał możliwość dysponowania nimi według swojego uznania, choć na ograniczone cele – zapłatę zobowiązania VAT do urzędu skarbowego lub zapłatę kwoty odpowiadającej kwocie VAT z faktury otrzymanej od swojego kontrahenta. Projekt nie zakłada, żeby organy podatkowe miały dostęp do tych rachunków, czy też żeby mogły samodzielnie dokonywać operacji finansowych na tych rachunkach. Dzięki proponowanemu rozwiązaniu organy te będą mieć jedynie możliwość lepszej weryfikacji, czy podatnik uczciwie rozlicza się ze swoich zobowiązań w VAT.

Zaproponowano zachęty dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. W szczególności do podatników, którzy będą stosować  metodę podzielonej płatności, nie będą miały zastosowania przepisy związane ze stosowaniem niektórych sankcji oraz nie będą wykorzystywane regulacje o odpowiedzialności solidarnej. Założono, że płacenie z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności będzie mogło wskazywać, że  nabywca dochował należytej staranności zawierając transakcję z kontrahentem, co będzie miało bardzo istotne znaczenie dla bezpieczeństwa VAT naliczonego nabywców. Ponadto, jeżeli podatnik zdecyduje się na zwrot różnicy podatku na rachunek VAT, wówczas taki zwrot będzie dokonany w przyspieszonym terminie (25 dni).

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 kwietnia 2018 r., z wyjątkiem niektórych artykułów, które zaczną obowiązywać w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, umożliwiających bankom i SKOK-om otwarcie rachunków VAT do rachunków prowadzonych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy.

Może zaciekawią Cię te artykuły? Kliknij

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefabiznesu.pl Strefa Biznesu