Czas na ekologiczne wychowanie. Jak kształtować postawy dzieci w duchu zrównoważonego rozwoju

Skoro już to wszystko wiemy, to czas w sposób zorganizowany – najlepiej systemowy – przygotowywać do życia w nowych realiach nasze dzieci. Wszak proces hamowania ocieplania się klimatu, a następnie przywrócenie na stałe neutralności klimatycznej, całkowicie odmieni styl naszego życia. Dla naszych dzieci zaś stanie się standardem.

Nie tylko gospodarka będzie musiała przestawić się na system obiegu zamkniętego – tak oszczędnie sięgać po surowce i inne zasoby naturalne, by korzystać z nich po wielokroć, ale i my sami będziemy musieli wdrożyć jako standard zero waste – czyli niemarnowanie nie tylko żywności, ale i innych dóbr materialnych, korzystanie do maksymalnych rozmiarów ze źródeł energii odnawialnej, przywracanie przedmiotom drugiego życia czy powszechne korzystanie z współdzielenia w miejsce powszechnej własności indywidualnej.

Kształtowanie ekologicznych postaw i budowanie takich że wartości u dzieci staje się standardem, o czym świadczy fakt, iż w obiegu publicznym pojawiają się już takie pojęcia jak chociażby „ekologiczne rodzicielstwo”. Czym ono jest, tłumaczy Alicja Szwinta-Dyrda, redaktor naczelna portalu dziecisawazne.pl:

Ekologiczne rodzicielstwo można sprowadzić do dwóch podstawowych rzeczy, mianowicie unikania wszelkiego rodzaju chemii podczas opieki i pielęgnacji dziecka oraz do budowania relacji z dzieckiem opartej na bliskości i wzajemnym szacunku. Oczywiście jest to duże uproszczenie, ponieważ unikanie chemii dotyczy każdej dziedziny życia. Ale także na specyficznym rodzaju funkcjonowania w rodzinie, polegającym na propagowaniu ekologicznych idei oszczędności, recyklingu i ograniczania konsumpcji.

Ekorodzicielstwo polega na świadomym budowaniu środowiska dziecka – zarówno tego materialnego jak i składającego się ze świata wartości. Drewniane klocki zamiast plastikowych – a przy okazji wyjaśnianie jak szkodliwy dla środowiska jest plastik. Kosmetyki bez chemii – nie dlatego, że taki szampon nie szczypie w oczy, ale i łatwo poddaje się degradacji. Mycie zębów przy zamkniętym kranie – a przy okazji wyjaśnianie dlaczego woda, zwłaszcza słodka jest tak ważna dla wszystkich ludzi. Przykłady można mnożyć, a fundamentem budowania takich wartości jest potrzeba bycia eko, czyli w zgodzie z naturą, a nie bezduszne nakazy i zakazy.

Jak na portalu nowaera.pl pisze Joanna Szulc, „Wychowanie w duchu ekologii pozwala dziecku zrozumieć, jak wspaniały i złożony jest świat. Wyrabia wrażliwość i odpowiedzialność społeczną. Sprzyja także realnym oszczędnościom i zrównoważonemu życiu. Nic dziwnego, że troskliwi rodzice i opiekunowie starają się wprowadzać do wychowania elementy edukacji ekologicznej”.
W nauczaniu dziecka ekologii podstawą jest kształtowanie dobrych nawyków – dzieci uczą się głównie przez obserwowanie i naśladowanie rodziców i innych osób. W sposób naturalny zaczną więc segregować śmieci, oszczędzać wodę czy prąd, gdy takie postawy zaobserwują u dorosłych. W przyszłości zaś np. preferować żywność ekologiczną czy wycieczki rowerem zamiast jazdy do lasu samochodem.
Im dziecko starsze, tym bardziej powinniśmy wspierać edukację rozmowami na temat potrzeby dbania o środowisko.

Dawanie dobrych wzorów jest więc podstawą. Jeśli sami zmienimy swój styl życia, na proekologiczny to dla edukacji ekologicznej dzieci wiele nie będzie trzeba.
Musimy być przy tym sami świadomi faktu, że dieta generująca jak najmniejszy ślad węglowy czy pilnowanie, by nie marnować jedzenia, to tylko fragment większej całości, którą można by ująć wspólnym określeniem – zrównoważone życie. To w istocie przeniesienie na grunt prywatny tego, co dzieje się w publicznych dziedzinach naszego życia. Działania mające ograniczyć wpływ na ekosystem podejmowane są bowiem w każdym aspekcie ludzkiej aktywności. Mamy więc zrównoważone budownictwo czy zrównoważoną turystykę. To pierwsze zmierza np. w stronę zeroenergetyczności, a w turystyce zero waste przejawia się np. takimi wskazówkami: zwiedzaj okolicę rowerem lub pieszo, w dalszą podróż wybierz się pociągiem, poproś obsługę hotelu, by nie wymieniała pościeli i ręczników każdego dnia, wykorzystuj w pełni lub zabieraj z sobą napoczęte minikosmetyki, wychodząc z pokoju wyłącz urządzenia elektryczne, czy kupuj i korzystaj z usług lokalnych mieszkańców.

Właśnie chodzi o to, że chcąc wieść zrównoważone życie – a skoro ponad 80 proc. badanych Polaków chce być eko, to takie życie wieść chcemy w zdecydowanej większości – powinniśmy przestawić swój sposób myślenia. Gdy podejmujemy określony rodzaj aktywności, zamiast kierować się utrwalonymi nieraz stereotypami, automatycznie analizujemy – podobnie jak robi się to w gospodarce zrównoważonego rozwoju – jak można to zrobić ograniczając szkodliwy wpływ tej aktywności na ekosystem.
– Każde nasze działanie ma wpływ na nasze otoczenie, innych ludzi, planetę, więc niezbędne jest świadome podejście do konsumpcji. Marka NIBE jest głęboko przeświadczona o tym, że pro-ekologiczność i ideologia zero waste nie jest tylko modnym trendem, ale zjawiskiem i stylem bycia, dzięki któremu wszystkim nam będzie się żyło lepiej – komentuje Magda Turecka, Ekspert marki NIBE.

Dieta ograniczająca ślad środowiskowy, segregowanie śmieci, oszczędzanie prądu i wody, to działania wymagające systematyczności i przynoszące w walce z ociepleniem klimatu tzw. efekt skali związany z masowością i systematycznością zmian w naszym stylu życia. Efekt natychmiastowy dają natomiast działania określane wspólnie jako termomodernizacja.
Na termomodernizację nigdy nie jest za wcześnie, ani nigdy za późno. Oczywiście najlepiej problem rozwiązać kompleksowo – przy budowie domu czy budynku wielorodzinnego albo przy jego poważnym remoncie – ale nawet jeśli już mamy dobre (czytaj: ekologiczne i oszczędne) źródło ciepła, ocieplone ściany, szczelne nowoczesne okna i równie szczelne nie przepuszczające ani decybeli, ani energii cieplnej drzwi, to zawsze można jeszcze coś udoskonalić.

Jak mawiają fachowcy – nawet jeśli nie zbuduje się od razu zeroenergetycznego i inteligentnego domu, to do takich jego właściwości dochodzić można etapami.
Najpierw więc np. pompa ciepła zamiast węglowego pieca.
– Pompy ciepła są jedynym efektywnym urządzeniem grzewczym likwidującym w pełni niską (przypowierzchniową) emisję zanieczyszczeń powietrza. Dodatkowo są to urządzenia niezwykle komfortowe, bezpieczne i tanie w eksploatacji, ponieważ spośród wszystkich urządzeń grzewczych osiągają najwyższą klasę efektywności A++. Co więcej, w ostatnich latach na zakup pompy ciepła można otrzymać dofinansowanie w ramach rządowych programów wsparcia takich jak Czyste Powietrze, czy już wkrótce nowego programu Moje Ciepło. Można też skorzystać z promocji na odnawialne źródła energii, które dostępne są na rynku. Jedną z nich jest akcja Szwedzka Promocja do pomp ciepłą NIBE, finansowana przez firmę NIBE-Biawar – wyjaśnia Magda Turecka
Być może przyszedł też już czas, by wymienić samochód napędzany tradycyjnym paliwem na pojazd o napędzie elektrycznym?

Artykuł powstał przy współpracy z NIBE