Jak zatrudnić cudzoziemca i co zrobić, żeby go zatrzymać? Poradnik

Anna Bartosiewicz: W których branżach i na jakich stanowiskach Polacy nie chcą pracować, natomiast pracę chętnie podejmują cudzoziemcy?

Kamil Wiatr, kierownik operacyjny w ATERIMA WORK: Myślę, że nie do końca jest tak, że Polacy nie chcą pracować w pewnych branżach. Dużą rolę odgrywa tu migracja zarobkowa Polaków, przede wszystkim w kierunku Europy Zachodniej. Działa to bardziej na zasadzie komplementarności – pracownicy z Ukrainy zapełniają braki kadrowe w Polsce.

Jeżeli chodzi o wyszczególnienie branż, w których pracuje najwięcej cudzoziemców, są to m.in.: branża budowlana, produkcyjna, automotive, przetwórstwo warzyw i owoców, coraz częściej również gastronomia i branża spożywcza. Warto też zaznaczyć, że z miesiąca na miesiąc wzrasta liczba cudzoziemców zatrudnionych na stanowiskach wyższego szczebla, np. w IT lub logistyce.

Kilka danych liczbowych nt. zatrudniania osób z zagranicy w 2018 można znaleźć także w opracowaniu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, z którego sami korzystamy w naszej pracy.

Julia Reka, liderka w Zespole Zatrudniania Cudzoziemców w ATERIMA WORK: Myślę, że jedna branża podciąga drugą. Kiedy na polskim rynku pracy pojawia się wielu cudzoziemców, to wiadomo, że w sferze usług, np. branży bankowej, musi pojawić się też wielu ukraińskojęzycznych lub rosyjskojęzycznych konsultantów. Właśnie dlatego pojawiają się te wakaty i rośnie zapotrzebowanie na pracowników ze wschodniej części Europy.

Na jakie informacje w ofercie pracy zwracają uwagę cudzoziemcy, a na jakie Polacy?

JR: Jeżeli chodzi o cudzoziemców, to oprócz bardzo istotnej kwestii zarobków, kandydaci dużą uwagę poświęcają warunkom zakwaterowania oraz ilości godzin pracy. Osoby z Ukrainy podejmujące zatrudnienie w Polsce są nastawione na zarobek i odłożenie pieniędzy. Przyjeżdżając do Polski, zwykle nie mają tutaj rodzin czy znajomych i są mocno skupione na pracy. Dlatego oferty z 8-godzinnym dniem pracy, od poniedziałku do piątku, nie są dla nich atrakcyjne.

Cudzoziemcy chcą pracować więcej, aby móc więcej zarobić. Wzrasta również świadomość w zakresie legalności zatrudnienia. Kandydaci pytają, jakie dokumenty są potrzebne, czy mogą przedłużyć swój pobyt. Trafia do nas wielu pracowników, którzy mają złe doświadczenia z innymi agencjami pracy. Dla przykładu – byli okłamywani co do legalności zatrudnienia lub mieli wypadek przy pracy, po którym okazało się, że pracownik nie miał ubezpieczenia czy odpowiednich dokumentów do wykonywania swoich obowiązków.

KW: Natomiast jeśli chodzi o Polaków, to myślę, że przywiązują oni szczególną wagę do ciekawych, dopasowanych pod względem ich umiejętności i preferencji ofert. Poza tym ważne są dla nich takie czynniki jak:

• oferowane na stanowisku wynagrodzenie,
• dni i godziny pracy,
• lokalizacja,
• rozszerzony zakres obowiązków w ofercie.

Jeśli chodzi o porównanie czynników, które sprawiają, że cudzoziemcy i Polacy uważają ofertę za atrakcyjną, to myślę, że dla naszych klientów przede wszystkim atrakcyjne są rozpoznawalne firmy, które cieszą się dobrą opinią i są polecane w internecie lub przez znajomych.

Szukasz pracy? Sprawdź aktualne oferty pracy na stronie lub w aplikacji Gratki

JR: Dokładnie. W ATERIMA WORK mamy wielu nowych kandydatów, którzy trafiają do nas z polecenia rodziny lub bliskich. Wówczas dzwonią do nas osoby, które dokładnie wiedzą, z kim chcą rozmawiać, kojarzą firmę i znają nasze oferty.

Jakie ułatwienia dla pracodawców, którzy zatrudniają cudzoziemców, obowiązują w Polsce, a jakie za granicą?

KW: Największym problemem dla pracodawców są rozbudowane procedury administracyjne: biurokracja i czas oczekiwania na wydawanie odpowiednich dokumentów. Istnieją pewne ułatwienia, na przykład uproszczona metoda zatrudniania cudzoziemców, która dotyczy m.in. kandydatów z Ukrainy. Polega ona na możliwości pracy w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę, na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy. Ten dokument umożliwia otwarcie wizy pracowniczej pracownikom z Ukrainy, Rosji, Białorusi, Mołdawii, Gruzji i Armenii. Na podstawie wizy i tego dokumentu pracownik może pracować 180 dni w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

JR: Dodałabym jeszcze kwestię uznawalności dokumentów – na przykład w branży gastronomicznej czy spożywczej, gdzie niezbędna jest książeczka sanepidowska lub w przypadku kierowców – uprawnienia międzynarodowe. W tych branżach kandydaci potrzebują jeszcze więcej czasu na przygotowanie dokumentacji.

KW: Przykładem dobrych praktyk w zatrudnianiu cudzoziemców są Czechy, gdzie wprowadzony został specjalny program „Režim Ukrajina”. Jest to pakiet administracyjny, który w bardzo łatwy i prosty sposób umożliwia pracodawcy zatrudnienie pracownika z Ukrainy. Trwa to zdecydowanie krócej niż u nas.

W Polsce również powinny powstać mechanizmy, które po pierwsze – przyspieszą możliwość rozpoczęcia pracy przez kandydatów zza wschodniej granicy, a po drugie – ułatwią rozpoczęcie pracy na naszym terytorium mieszkańcom bardziej odległych krajów, gdzie koszty przyjazdu do Polski są dużo wyższe.

Co trzeba zrobić, żeby zatrudnić cudzoziemca przebywającego za granicą? Mam na myśli zarówno obywateli państw, dla których przewidziano uproszczone procedury, jak osoby z innych krajów.

KW: Każdy cudzoziemiec musi mieć zezwolenie na pracę w Polsce. Wyjątek stanowią państwa, w których obowiązuje uproszczona metoda (czyli wspomniane wcześniej Ukraina, Rosja, Białoruś, Mołdawia, Gruzja i Armenia). Najważniejszą rzeczą na początku jest zdobycie informacji, skąd dany kandydat pochodzi. Może to wydawać się oczywiste, ale niektórzy kandydaci mają dwa obywatelstwa lub kilka paszportów.

Chcesz szybko znaleźć pracę? Zobacz oferty pracy na stronie lub w aplikacji Gratki

Po określeniu, z jakiego państwa dany kandydat jest oraz po organizacji dokumentów legalizujących pracę i pobyt, pracownik przebywać w Polsce. Mamy wiele opcji, jeśli chodzi o dokumenty, np. paszport biometryczny, wizy pracownicze – krótko- i długoterminowe, karty pobytu czasowego, stałego. Zgłaszają się też do nas osoby z Kartą Polaka. Ponadto coraz częściej w Polsce pojawiają się zagraniczni studenci z wizami studenckimi. Na podstawie tych dokumentów nie tylko studiują w Polsce, ale także podejmują zatrudnienie.

Co trzeba zrobić, żeby przedłużyć umowę cudzoziemcowi, który został zatrudniony w Polsce? Mam na myśli zarówno zatrudnienie cudzoziemca, dla którego obowiązują ułatwienia, np. Ukraińca, jak i obywateli pozostałych państw, np. Nepalu.

KW: Aby przedłużyć umowę pracownika z zagranicy, należy przede wszystkim zabezpieczyć jego legalny pobyt i legalną pracę. Najczęściej praktykowanym sposobem jest wyrobienie karty pobytu czasowego poprzez złożenie wniosku w Urzędzie Wojewódzkim.
Na podstawie złożonego wniosku cudzoziemiec otrzymuje w paszporcie tzw. stempel administracyjny. Stempel upoważnia go do przebywania na terenie Polski do dnia wydania decyzji przez urząd. Jeżeli pracownik przed dniem otrzymania pieczątki pracował na umowie o pracę przez okres 3 miesięcy i ten wniosek będzie dedykowany do tego samego pracodawcy, to może pracować na podstawie stempla bez konieczności posiadania dodatkowych zezwoleń. Jest to najłatwiejsza droga, ale bywa ona czasochłonna ze względu na okres rozpatrywania spraw w urzędach.

Częstą praktyką jest także przygotowanie zezwolenia na pracę. Takie zezwolenie można otrzymać na okres maksymalnie 3 lat. Kiedy pracownikowi kończy się pobyt w Polsce, musi wrócić do swojego kraju i wyrobić wizę pracowniczą (wiza D06). Zazwyczaj obowiązuje ona przez 365 dni.

Podobna procedura obejmuje pracowników z Nepalu. Jednak dużo lepszym rozwiązaniem jest wyrobienie karty pobytu czasowego – chociażby dlatego, że pracownik z Nepalu nie musi wracać do swojej ojczyzny, aby wyrobić wizę. Co ważne, kilka państw z tego regionu obsługuje jedna, polska ambasada z siedzibą w New Delhi. w Indiach. W tym przypadku czas oczekiwania na otrzymanie wizy jest bardzo długi.

W których branżach współpraca z cudzoziemcami układa się najlepiej i dlaczego? W IT? W branży budowlanej? A może w innych?

KW: Myślę, że tu nie chodzi o konkretne branże czy stanowiska. Działa tutaj dokładnie ten sam mechanizm co w przypadku Polaków. Jeżeli pracodawca zapewnia warunki, które obiecywał w ofercie, jest dla pracowników dostępny i komunikatywny, to pracownicy – niezależnie, czy pochodzą z Polski czy z innych krajów – są po prostu zadowoleni. Potwierdza to także nasze własne doświadczenie z ATERIMA WORK, w którym zespół jest międzynarodowy.

Najważniejszą rolę odgrywa pracodawca, który powinien odpowiednio przygotować miejsca pracy dla cudzoziemców, np. pod względem komunikacji. Ważne jest to, aby przeprowadzić szkolenia stanowiskowe i zakresu BHP oraz przetłumaczyć na język ojczysty pracowników potrzebne w pracy materiały takie, jak harmonogramy i grafiki czy instrukcje obsługi maszyn.

Ponadto pracodawca powinien poinformować nowo zatrudnionych o zasadach przyznawania premii i urlopów oraz sposobach zgłaszania nieobecności w pracy. Pomocne jest też zaoferowanie pracownikom wsparcia z zakresu założenia konta bankowego w polskim banku, załatwienia polskiego numeru telefonu czy umówienia wizyty lekarskiej. Są to małe rzeczy, które znaczą bardzo dużo.

Więcej informacji na temat ATERIMA WORK można znaleźć na stronie www.aterima-work.pl