Unieważnienie umowy kredytu – co oznacza i dlaczego jest korzystne?

Jednym z tego rodzaju zagadnień jest kwestia ustalenia przez sąd nieważności umowy kredytu, które w najprostszym rozumieniu oznacza przyjęcia założenia, że umowa nigdy skutecznie nie została zawarta, a zatem nigdy jej nie było.

Co to oznacza? Oznacza to tyle, że wszystkie postanowienia zawarte w umowie nigdy nie zrodziły jakichkolwiek skutków, w tym że bank nigdy nie był zobowiązany wypłacić kredytobiorcy umówionej kwoty kredytu, a co za tym idzie kredytobiorca nigdy nie był obowiązku czegokolwiek na rzecz banku spłacać. Czasu jednak cofnąć się nie da, a przecież – na mocy nieważnej umowy – kredyt został klientowi wypłacony, a i kredytobiorca przez wiele lat zwracał zaciągnięte zobowiązanie (najczęściej przekraczając już w ten sposób wysokość kwoty, którą przed laty od banku otrzymał).

Skoro jednak sąd uznaje, że umowa nigdy nie została skutecznie zawarta, to oznacza to najprościej, że każda ze stron zobowiązana jest zwrócić drugiej to, co zdążyła w tym czasie od niej otrzymać. Powstaje zatem pytanie co do tego w jaki sposób zwroty te mają nastąpić. Przez dłuższy czas w ramach orzecznictwa sądów powszechnych istniał co do tego spór, albowiem doszło do wykształcenia się dwóch przeciwstawnych poglądów orzeczniczych, tj.:

• teorii salda, zakładającej, że kredytobiorca dla skutecznego powstania swojego roszczenia przeciwko bankowi musi dokonać zwrotu kwoty otrzymanego wcześniej kredytu i domagać się jedynie „nadwyżki” (tego co nadpłacił względem tego, co od banku otrzymał)
• teorii dwóch kondykcji, zakładającej że kredytobiorca z powodzeniem może dochodzić od banku zwrotu wszystkiego co na rzecz banku spłacił, całkowicie niezależnie od roszczenia banku o zwrot wypłaconego kredytu.

Ostatecznie spór ten został rozstrzygnięty w uchwałach Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r., sygn. akt III CZP 11/20 oraz 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21, w których Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że prawidłowa jest teoria dwóch kondykcji (i właśnie w zgodzie z tą teorią zapada przygniatająca większość orzeczeń sądów powszechnych).

Dla pełnego zobrazowania sytuacji ekonomicznej Frankowicza po uznaniu umowy za nieważną posłużmy się następującym przykładem:
Kredytobiorca zaciągnął w dniu 1 stycznia 2008 r. kredyt w wysokości 200.000 złotych. Do chwili prawomocnego uznania umowy kredytu za nieważną spełnił na rzecz pozwanego sumę 300.000,00 złotych. W ramach swojego pozwu dochodzi zapłaty właśnie 300.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2022 r.

W tym stanie rzeczy, w przypadku wygranej sprawy, bank będzie musiał zwrócić na rzecz kredytobiorcy kwotę 300.000,00 złotych wraz z odsetkami, niezależnie od tego że przysługuje mu względem kredytobiorcy własne roszczenie w wysokości 200.000,00 złotych (o ile oczywiście w toku procesu sądowego nie doszło do jego przedawnienia).

Taki sposób rozliczenia w praktyce oznacza, że kredytobiorca uzyskuje korzyść w postaci darmowego kredytu – musi zwrócić na rzecz banku wyłącznie tyle, ile od niego uzyskał, dodatkowo uzyskując korzyść w postaci odsetek za opóźnienie od własnego roszczenia pieniężnego. Przyczyną opisanego stanu rzeczy jest m.in. fakt, że żadna część roszczenia przysługującego kredytobiorcy nie uległa przedawnieniu, a formułowane niekiedy przez banki dodatkowe roszczenie tytułem „wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału” na ten moment nie znajduje aprobaty w oczach sądów powszechnych.

W tym stanie rzeczy nie może dziwić fakt, że coraz więcej kredytobiorców decyduje się na podjęcie sądowej zmierzającej do uwolnienia się od wadliwego kredytu zaoferowanego im wiele lat temu, gdyż jest to po prostu rozwiązanie bardzo opłacalne. Oczywiście w takiej sytuacji warto skorzystać z pomocy profesjonalnej kancelarii specjalizującej się w prowadzeniu spraw o unieważnienie umowy kredytu we frankach szwajcarskich. Trzeba też pamiętać, że nie każda umowa zawiera zapisy, które umożliwiają jej unieważnienie. Skorzystaj z możliwości bezpłatnej i niezobowiązującej analizy umowy frankowej, wypełniając ten formularz. Specjalista oceni Twoje szanse w starciu z bankiem, który udzielił Ci kredytu.

autor: radca prawny Maciej Rączkowski z Kancelarii Radców Prawnych Korzybski Wojciński Kozłowska sp.j.