Urlop wypoczynkowy. Wszystko, co musisz o nim wiedzieć

Ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi?

Liczba przysługujących pracownikowi dni płatnego urlopu jest uzależniona od stażu pracy (w tym okresu trwania nauki) i długości zatrudnienia w danej firmie. Okresy edukacji w szkołach nie sumują się, ale przy obliczaniu stażu pracy wybiera się ten najkorzystniejszy dla pracownika. Natomiast czas pracy w poszczególnych firmach sumuje się bez względu na to, czy mieliśmy przerwy w zatrudnieniu, ile one wyniosły oraz w jaki sposób ustał stosunek pracy.

W zależności od stażu pracy, w jednym roku kalendarzowym pracownicy zyskują prawo do 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Pracownikowi przysługuje:

• 20 dni urlopu wypoczynkowego, gdy staż pracy nie przekracza 10 lat,
• 26 dni urlopu wypoczynkowe, gdy staż pracy wynosi minimum 10 lat.

Do stażu pracy wlicza się liczbę lat przepracowanych na umowach o pracę oraz czas trwania nauki w:

• szkołach wyższych (dotyczy to również osób z tytułem licencjata),
• w szkołach policealnych,
• w średnich szkołach ogólnokształcących,
• w średnich szkołach zawodowych,
• w średnich szkołach zasadniczych,
• w szkołach zasadniczych lub równorzędnych szkołach zawodowych.

W przypadku absolwentów do stażu pracy wlicza się:

• przewidziany programem nauczania okres nauki w szkole zasadniczej lub innej równorzędnej szkole zawodowej (do 3 lat)
• przewidziany programem nauczania okres nauki w średniej szkole zasadniczej (do 5 lat)
• okres nauki w średniej szkole zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych (do 5 lat)
• okres nauki w średniej szkole ogólnokształcącej (do 4 lat)
• okres nauki w szkole policealnej (do 6 lat)
• okres nauki w szkole wyższej (do 8 lat)

Ile dni urlopu przysługuje nowemu pracownikowi?

U nowego pracodawcy na liczbę przysługujących dni urlopu wpływają: staż pracy oraz długość zatrudnienia w danej firmie. Liczba dostępnych dni urlopowych rośnie proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Zanim dana osoba uzyska prawo do pełnego wymiaru urlopu, nabywa prawo do urlopu cząstkowego.

Urlop z dołu przysługuje za każdy przepracowany miesiąc. Przyjmuje się, że miesiąc kalendarzowy stanowi odpowiednik 1/12 wymiaru urlopu. Po przepracowaniu jednego miesiąca pracownik zatrudniony do końca roku kalendarzowego nabywa prawo do 1/12 rocznego urlopu. Jeżeli dana osoba została zatrudniona na okres krótszy niż do końca roku kalendarzowego, wraz z każdym przepracowanym miesiącem nabywa liczbę dni urlopowych proporcjonalną do wymiaru czasu pracy. W przypadku, gdy pracownik był zatrudniony krócej niż jeden miesiąc, liczbę przepracowanych przez niego dni zaokrągla się do pełnego miesiąca.

Ile dni urlopu przysługuje w przypadku pierwszej pracy?

Na początku kariery zawodowej liczba dostępnych dni urlopowych systematycznie rośnie, aż uzyska poziom 20 lub 26 dni urlopu. Urlop, do którego nabyliśmy prawo, możemy wykorzystywać na bieżąco.

- Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku (art. 153 § 1 k.p.). Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym – mówi Małgorzata Czerepak, dyrektor Biura Promocji w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Po ilu dniach pracy można pójść na urlop wypoczynkowy?

Abyśmy mogli udać się na urlop, musimy przepracować minimum jeden miesiąc. Pracownikowi, który nie ma jeszcze 10 lat stażu pracy, za każdy przepracowany miesiąc w pierwszym roku pracy przysługuje 1 i ⅔ dnia wolnego. Ułamki zaokrągla się w górę, do pełnego dnia.

Jak obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego?

Aby obliczyć wymiar urlopu, należy pomnożyć liczbę przysługujących dni urlopu przez wymiar etatu. W przypadku pracowników, którzy są zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin, wymiar urlopu oblicza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. W trakcie obliczeń dla pełnego etatu wybieramy „1”, dla połowy etatu – „1/2”, dla 1/4 etatu – „1/4” itd. Gdy mamy do czynienia z niepełnym wymiarem godzin, a w obliczeniach wyjdzie nam niepełny dzień urlopu, należy zaokrąglić go w górę, do pełnego dnia. Warto przy tym zaznaczyć, że jeden dzień urlopy odpowiada 8 godzinom pracy.

Przykład

Pracownik pracuje na ½ etatu (4 godziny dziennie). 26X1/2 = 13. Biorąc wolne jednego dnia, pracownik wykorzysta ½ dnia urlopowego. W jego przypadku 13 dni urlopowych jest do wykorzystania w ciągu 26 dni roboczych.

Do kiedy należy wykorzystać urlop wypoczynkowy?

Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownik powinien wykorzystać przysługujący mu urlop w danym roku kalendarzowym. Jeżeli jednak nie jest to możliwe, osoba zatrudniona ma czas na wykorzystanie urlopu do końca września następnego roku kalendarzowego.

- W świetle przepisów Kodeksu pracy obowiązkiem pracodawcy jest udzielanie pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał on do niego prawo (art. 161 k.p.). Odstępstwa od tej zasady są dopuszczalne tylko wyjątkowo. Urlop wypoczynkowy udzielany pracownikowi w terminie późniejszym niż rok kalendarzowy, w którym pracownik nabył do niego prawo, jest urlopem zaległym. Na mocy art. 168 k.p. urlopu niewykorzystanego w terminie w danym roku kalendarzowym należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego – wyjaśnia Małgorzata Czerepak.

Czym jest urlop na żądanie?

W ramach urlopu wypoczynkowego pracownikowi przysługuje urlop na żądanie – maksymalnie 4 dni w roku. Jest to urlop, który mamy prawo wziąć bez wcześniejszego uzgodnienia jego terminu z szefem. Pracownik może poinformować o zamiarze skorzystania z urlopu na żądanie w dowolny sposób – telefonicznie, mailowo lub osobiście, ale pod warunkiem, że wybrana przez niego metoda komunikacji będzie skuteczna.

Pracodawca ma prawo nie przyznać urlopu na żądanie, jeżeli uzna, że obecność pracownika jest niezbędna dla interesów firmy. Jeżeli jednak bezpodstawnie odmówi pracownikowi urlopu na żądanie, grozi mu kara grzywny. Niewykorzystany urlop na żądanie przechodzi na następny rok jako zwykły urlop wypoczynkowy. Planując urlop, pracownik nie musi uwzględniać urlopu na żądanie.

Kto decyduje o terminie urlopu wypoczynkowego?

Terminy urlopów są uzgadniane między pracodawcą a osobą zatrudnioną. Zazwyczaj pracodawca układa plan urlopów, w którym uwzględnia preferencje pracowników. Powinien to zrobić tak, aby nie zaburzać normalnego toku pracy. Szef nie musi zaakceptować terminu zaproponowanego przez pracownika. Musi też dopilnować, aby jego podwładny wykorzystał zaległy urlop w pierwszej kolejności.

Pracodawca może zostać zwolniony z obowiązku tworzenia planu urlopów, jeżeli:

• wyrazi na to zgodę zakładowa organizacja związkowa reprezentująca interesy pracowników,
• w danej firmie nie ma zakładowej organizacji związkowej.

Czy urlop wypoczynkowy trzeba wykorzystać w całości?

Pracownik nie musi wykorzystywać jednorazowo całego urlopu. Może podzielić go na części, ale pod warunkiem, że data urlopu zostanie zaakceptowana przez szefa. Zgodnie z Kodeksem pracy w każdym roku kalendarzowym pracownik musi co najmniej raz udać się na wypoczynek, który trwa nieprzerwanie 14 dni kalendarzowych. W ten okres wliczają się niedziele i dni świąteczne. Obowiązkowy, dwutygodniowy urlop jesteśmy w stanie uzyskać już przy 10 dniach kalendarzowych urlopu. Kodeks pracy nie precyzuje, jak dysponować pozostałą częścią urlopu.

Co dzieje się z urlopem w przypadku zmiany pracy?

Jeżeli zmienimy pracę, liczba dni urlopowych przysługujących w danym roku u starego pracodawcy będzie proporcjonalna do przepracowanego u niego czasu. Wyjątek stanowi sytuacja, w której pracownik wykorzystał przysługujący mu urlop przed ustaniem stosunku pracy. Jeżeli nie wyczerpiemy limitu urlopu do ostatniego dnia pracy, pracodawca powinien wypłacić ekwiwalent pozostałych dni urlopowych w formie pieniężnej.

Co w kwestii urlopów wypoczynkowych może zmienić się w Kodeksie pracy?

W 2018 r. pojawiły się doniesienia medialne, jakoby Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy zaproponowała wprowadzenie zmian dotyczących urlopu wypoczynkowego. Najbardziej kontrowersyjna propozycja zakładała, że niewykorzystany urlop będzie przepadał wraz z końcem roku kalendarzowego. Komisja wyszła również z zamiarem zniesienia możliwości wzięcia bezpłatnego urlopu. Kolejny pomysł dotyczył ujednolicenia liczby przysługujących dni urlopu bez względu na staż pracy. Każdy miał mieć prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Chcesz szybko znaleźć pracę? Zobacz oferty pracy na stronie lub w aplikacji Gratki

Jednak Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej zdementowało pogłoski o planowanych zmianach. Zapewniło, że nawet, jeżeli zasady przyznawania urlopu zmienią się, to zmiany będą kosmetyczne i wprowadzane stopniowo.