Piętnaste emerytury jako ratunek emerytów i rencistów przed wysoką inflacji? Jakie stanowisko rządu wobec tego świadczenia [26.01.2023]

Trzynaste emerytury dla seniorów stały się już świadczeniem standardowym. Podobnie będzie z czternastkami - choć do tej pory wypłacane one były emerytom i rencistom mocą oddzielnych decyzji i regulacji ustawowych, to już wiadomo, bo zapowiedziały to najbardziej decyzyjne osoby w państwie: premier rządu i prezes rządzącej partii, że w 2023 r. czternaste emerytury zostaną wpisane na stałe do polskiego porządku prawnego.

Oznacza to, że podobnie jak w przypadku trzynastek - jasne i stabilne będą zasady: kto, kiedy ile otrzyma z tytułu tego dodatkowego świadczenia, a na dodatek, że jest ono gwarantowane jako świadczenie coroczne.

Emeryci z niecierpliwością czekają na jakiekolwiek dodatkowe pieniądze, bo inflacja im właśnie najbardziej daje się we znaki. Najbardziej przecież drożeje żywność - przy inflacji 16-18. procentowej, artykuły spożywcze drożeją z miesiąca na miesiąc średnio o ok. 25 proc., a masło, tłuszcze roślinne, nie mówiąc już o mięsie czy rybach nawet jeszcze mocniej.

Oczywiście, kluczowa będzie waloryzacja w marcu 2023. Z dwóch powodów: po pierwsze to podniesienie wysokości świadczeń na stałe, a po drugie - zdecyduje ona o nowej wysokości minimalnej emerytury - od czego zależy wprost wysokość trzynastki dla wszystkich emerytów oraz czternastej emerytury dla zdecydowanej większości z nich.

A co z piętnastą emeryturą? Temat wypłaty kolejnego dodatkowego świadczenia dla seniorów oraz rencistów pojawił się jak konsekwencja wysokiej inflacji, która pożera dodatkowe pieniądze osób pobierających świadczenia a jednocześnie winduje w górę ceny, sprawiając, że utrzymanie się najuboższych staje się coraz trudniejsze.

W tym kontekście od połowy 2022 roku dyskutowane były dwa rozwiązania mające złagodzić emerytom skutki wysokiej inflacji: dodatkowa, druga w trakcie roku waloryzacja emerytur albo wypłata jeszcze jednego dodatkowego świadczenia, tzw. piętnastej emerytury.

Na ten moment sytuacja jest jasna: rząd nie planuje wypłaty piętnastej emerytury. Nie przewidziano na nią pieniędzy w budżecie państwa na 2023 rok.

Ponadto minister rodziny, pracy i polityki społecznej - Marlena Maląg w wywiadzie udzielonym dziennikowi "Supereźpress" powiedziała wprost, iż takiego dodatkowego świadczenia nie ma w planach.
Dodała, że taką rolę w 2022 roku i w roku obecnym też spełniają podatkowe decyzje rządu: wprowadzenie kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł oraz obniżenie od 1 lipca 2022 r. podatku dochodowego do 12 proc. Jak powiedziała w trakcie wspomnianego wywiadu Marlena Maląg, dzięki decyzjom podatkowym w portfelach emerytów zostało w 2022 r, - a podobnie będzie w br. - około 2050 zł. Na zmianach skorzystało ponad 91 proc. emerytów, a ci, którzy otrzymują świadczenie do 2 500 zł w ogóle nie płacą podatku.

Aktualnie najniższa emerytura wynosi 1 338,44 zł brutto (netto to minus 9 proc. składki na ubezpieczenie zdrowotne). Jeśli nic się nie zmieni – a zmiana może być tylko na jeszcze wyższym wskaźniku waloryzacji w związku z rosnącą wciąż inflacją – i wskaźnik waloryzacji wyniesie 113,8, to najniższa emerytura wyniosłaby 1 523,14 zł.

Być może będzie jednak nieco wyższa – 1 588,44 zł, gdyż projektowane jest dodatkowo założenie, iż najniższe świadczenia mają wzrosnąć nie według wskaźnika procentowego, ale kwotowo – o 250 zł.

Ponieważ trzynasta emerytura wypłacana jest w wysokości najniższej emerytury, oznacza to, że w 2023 r. każdy emeryt dostanie prawdopodobnie 1 588,44 zł, zł brutto dodatkowego świadczenia – tzw. trzynastki.

Czternastka czyli dodatkowe pieniądzedla emeryta do tej pory też była wypłacana w wysokości najniższej emerytury – dla większości osób pobierających to świadczenie, bo w przeciwieństwie do trzynastki przepisy zawierały tu kryterium dochodowe. Nie wiadomo, jak będzie w nowej ustawie – czy czternastkę dostaną wszyscy i po równo, czy bez osób pobierających stosunkowo wysokie emerytury.

W 2022 r. czternastą emeryturę otrzymało ok. 9 mln osób. w tym zdecydowana większość (ok. 7,7 mln emerytów i rencistów) otrzymało świadczenie w pełnej wysokości. ZUS przeznaczył na wypłaty z tytułu tego dodatkowego świadczenia w 2022 r. ok. 11,4 mld zł.

Jak zapowiedział niedawno premier Mateusz Morawiecki, ustawa gwarantująca na stałe czternatą emeryturę powinny być uchwalona najpóźniej w marcu 2023 r.

W sumie więc większość emerytów dostanie dodatkowo w 2023 r. ponad 3 tys. zł: dodatkowe świadczenie w marcu-kwietniu, wraz z marcową emeryturą podstawową w zwaloryzowanej wysokości – tzw. trzynastą emeryturę oraz w sierpniu-wrześniu drugie w roku dodatkowe świadczenie – tzw. czternastą emeryturę.

Wskaźnik waloryzacji emerytur może być jeszcze wyższy niż ten założony w projekcie ustawy budżetowej. Dlaczego? Wynika to z aktualnie obowiązującego prawa. Zgodnie z nim wskaźnik waloryzacji powstaje w następujący sposób:

• podstawą jest średnioroczna inflacja; aktualnie we wrześniu przekroczyła już 17 proc., ale średnia z całego roku 2022, którą poznamy najwcześniej pod koniec stycznia przyszłego roku, pewnie nie będzie aż tak wysoka; w pierwszym miesiącu tego roku wynosiła 9,2 proc., a dopiero potem sukcesywnie rosła,
• taki wskaźnik inflacji trzeba dodatkowo powiększyć o co najmniej 20 proc. przeciętnego realnego wynagrodzenia w roku poprzednim; wzrost płac co prawda wyhamował w ostatnich miesiącach, ale i tak wynagrodzenia rosły.

Ostatecznie może więc się okazać, że zaplanowany w budżecie wskaźnik waloryzacji emerytur od 1 marca 2022 r. musi być wyższy niż 13,8 proc., które jest jedynie prognozą z momentu projektowania budżetu państwa na następny rok.