Drugim rodzajem kontroli jest kontrola prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Kontrole te wykonują lekarze orzecznicy ZUS, którzy sprawdzają czy zwolnienie zostało wystawione zasadnie i czy osoba korzystająca ze zwolnienia lekarskiego jest nadal chora.

Kontrola ta może odbyć się także w oparciu o dokumentację medyczną na podstawie, której lekarz wystawił zwolnienie.

Jeśli kontrolujący stwierdzi, że pracownik, który korzystał ze zwolnienia lekarskiego od pracy wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał to zwolnienie niezgodnie z jego celem, sporządza protokół. Protokół zawiera ustalenia dokonane podczas kontroli, w tym opis na czym polegało nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy.

Protokół jest przedstawiany kontrolowanemu do wglądu, by ten mógł wnieść ewentualne uwagi. Następnie musi go podpisać.

Ustalenia kontroli zawarte w protokole są podstawą do pozbawienia prawa do:
zasiłku chorobowego - za cały okres objęty kontrolowanym zwolnieniem, z wyjątkiem okresu pobytu w szpitalu

Ustalenia kontroli zawarte w protokole są podstawą do pozbawienia prawa do:
zasiłku opiekuńczego - za cały okres objęty kontrolowanym zwolnieniem