Emerytury w PRL. Tak kiedyś żyli seniorzy w Polsce. Nie każdy miał prawo do pobierania świadczenia emerytalnego. Sprawdź naszą galerię

Emerytury Polaków żyjących w czasach Polski Rzeczpospolitej Ludowej różniły się od świadczeń wypłacanych współczesnym emerytom. Zalążki powojennego systemu emerytalnego zaczęły tworzyć się już w czasach Rzeczpospolitej Polskiej (1944–1952). Dekret o organizacji ubezpieczeń społecznych pojawił się w Dzienniku Ustaw w 1944 r., a więc rok przed zakończeniem II wojny światowej.

Sprawdź historię emerytur w naszej galerii:

W latach 40. mało który emeryt traktował emeryturę jak źródło utrzymania. W latach 1946-48 świadczenia emerytalne stanowiły równowartość kilkunastu procent wynagrodzenia, a mieszkańcy wsi w ogóle nie mogli liczyć na świadczenia rentowo-emerytalne. Osoby żyjące na wsi polegały na własnych produktach rolnych.

W pierwszej połowie lat 50. emerytury nadal były głodowe. Do 1951 r. Polacy otrzymywali dwuelementowe emerytury. W ich skład wchodziła kwota zasadnicza, obliczona na podstawie średnich zarobków ogółem oraz część składowa uzależniona od indywidualnych wynagrodzeń w trakcie kariery zawodowej.

W PRL (1952–1989) polityka społeczna odgrywała ważną rolę. W 1951 r. przeprowadzono reformę emerytalną i zmieniono sposób obliczania wysokości emerytury. Od tej pory na wartość świadczenia wpływ miała liczba przepracowanych lat.

Do 1954 r. służba cywilna, obejmująca osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w administracji rządowej, miała swój oddzielny system emerytalny. Po jego likwidacji w dalszym ciągu inna polityka emerytalna obowiązywała służby mundurowe i kolejarzy. Powszechny system emerytalny nie obejmował:

• żołnierzy,
• milicjantów,
• pracowników służby więziennej,
• pracowników UB (Urzędu Bezpieczeństwa),
• kolejarzy.

Swój własny system ubezpieczeń emerytalnych mieli także rolnicy, m.in. osoby zrzeszone w PGR-ach, czyli państwowych gospodarstwach rolnych (do 1988 r. ponad 50 proc. środków przeznaczanych przez państwo na inwestycje w rolnictwie pochłaniały właśnie PGR-y). Specjalny system zabezpieczeń społecznych obejmował:

• rolników indywidualnych,
• rolników zrzeszonych w spółdzielniach.

Sytuacja emerytów poprawiła się dopiero w 1958 r., kiedy przeprowadzono pierwszą dużą reformę emerytalną. W 1958 r. przeciętna emerytura stanowiła już równowartość ok. 40 proc. średniej pensji.

W latach 60. emeryci wreszcie mogli pozwolić sobie na to, aby żyć z emerytury. Mimo to model utrzymywania się ze świadczenia emerytalnego upowszechnił się dopiero w latach 70. Obecnie liczne grono emerytów z niechęcią myśli o pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Wielu pracowników czeka z utęsknieniem na osiągnięcie wieku emerytalnego. Od lat ZUS ostrzega, że nie ma komu pracować na nasze przyszłe świadczenia emerytalne. W Polsce mamy już ponad 6 milionów emerytów i z każdym rokiem liczba ta będzie rosła.

W 2022 roku ze względu na trwający kryzys inflacja osiągnęła najwyższy od lat poziom, co jednocześnie przełożyło się na wysoką waloryzację świadczeń w marcu bieżącego roku. Tym razem miała ona charakter kwotowo-procentowy, co oznacza, że najniższe świadczenia wzrosły o 250 zł, a przy wyższych obowiązywała podwyżka o 14,8 procent.

Według prognoz rządu ujawnionych przez „Business Insider” waloryzacja świadczeń w 2024 roku wyniesie 10,19 procent. To mniej niż w tym roku, ale znacznie więcej w porównaniu do 2022 roku, kiedy to wskaźnik wyniósł 7 procent.

Wiek emerytalny w większości krajów europejskich jest jednakowy dla kobiet oraz mężczyzn. Zazwyczaj kształtuje się na poziomie 60-65. roku życia, choć są pewne wyjątki, gdzie karierę można zakończyć znacznie wcześniej.

Obecnie wysokość wieku emerytalnego w krajach na Starym Kontynencie prezentuje się następująco:

• Wielka Brytania - 68 lat,
• Irlandia - 68 lat
• Norwegia - 67 lat,
• Holandia - 67 lat,
• Grecja - 67 lat,
• Belgia - 67 lat
• Niemcy - 67 lat,
• Dania - 67 lat,
• Chorwacja - 67 lat,
• Czechy - 66 lat
• Portugalia - 66 lat,
• Włochy - 66 lat,
• Hiszpania - 67 lat,
• Szwecja - 65 lat,
• Finlandia - 65 lat,
• Słowenia - 65 lat.
• Cypr 65 lat,
• Szwajcaria - 65 lat
• Austria - 65 lat,
• Węgry 65 lat,
• Luksemburg - 65 lat,
• Malta - 65 lat,
• Bułgaria - 65 lat,
• Litwa - 65 lat,
• Łotwa - 65 lat,
• Estonia - 65 lat,
• Rumunia - mężczyźni 65 lat, kobiety 61 lat,
• Polska - mężczyźni 65 lat, kobiety 60 lat,
• Białoruś - mężczyźni 63 lata, kobiety 58 lat,
• Słowacja - 62 lata.

Jak wynika z przedstawionego wyżej zestawienia, Polska znajduje się w gronie krajów z najniższym wiekiem emerytalnym. Jako jedni z nielicznych rozgraniczamy też wysokość wieku emerytalnego ze względu na płeć.

W najnowszym raporcie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju zalecono Polsce, by wiek emerytalny został wydłużony oraz zrównany dla obu płci. Uargumentowano to tym, że emeryci z każdym rokiem będą otrzymywali coraz niższe świadczenia, ze względu na starzejące się społeczeństwo. Wszystko wskazuje jednak na to, że wiek emerytalny zostanie utrzymany w obecnej formie.