Nagroda Nobla 2021 w dziedzinie ekonomii. Trzech mistrzów tworzenia narzędzi do badań empirycznych. Komentarze polskich naukowców

Pierwszymi zwycięzcami zostali Ragnar Frisch i Jan Tinbergen za „wkład w opracowanie modeli dynamicznych i ich zastosowanie do analizy gospodarczej”. Frisch jest uznawany za twórcę systemu rachunkowości narodowej, który odegrał znaczącą rolę w procesach planowania gospodarczego w Norwegii, natomiast Tinbergen to pionier w zakresie ekonometrii oraz stosowania metod statystycznych i matematyki w ekonomii.

Komentarze ekspertek i ekspertów centrum informacyjnego Tygodnia Noblowskiego Centrum Współpracy i Dialogu UW:

– prof. dr hab. Joanna Tyrowicz,
Katedra Metod Ilościowych, Wydział Zarządzania UW
– Chciałabym rozpocząć od wspomnienia osoby, która dzisiaj powinna otrzymać tę nagrodę, ale niestety już nie żyje, Alana Kruegera. Alan Krueger był kolegą ze szkoły Davida Carda, razem studiowali na Princeton. Obydwaj pracowali nad zagadnieniem, które dzisiaj zostało docenione. W czasach, gdy panowie Krueger i Card chodzili do szkoły, wszyscy wiedzieliśmy, że przyczynowość i korelacja nie są tożsame. Nie mieliśmy jednak pomysłu, jak rozróżnić empirycznie różnicę między nimi. Zakładaliśmy, że jeżeli ktoś ma jakąś teorię i ona tłumaczy, co jest przyczyną i skutkiem, to wówczas korelację można interpretować przyczynowo. Matematycznie wszyscy wiedzieli, że nie można tak robić, ale jednak nie było wówczas właściwego rozwiązania. Alan Krueger i David Card postanowili sprawdzić, jak bardzo się mylimy, gdy jedno zagadnienie utożsamiamy z drugim. Badacze zaakceptowali fakt, że zazwyczaj nie są w stanie odróżnić korelacji od przyczynowości, jednak zauważyli, że czasami niezamierzonym zbiegiem okoliczności można obejrzeć dane z obydwu perspektyw. To był pierwszy element rewolucyjny ich pracy. W tamtych czasach nie było Internetu, masowego zbierania danych, danych z rejestrów publicznych, które można pobrać i analizować, dlatego badacze wykorzystywali tylko te dane, które byli w stanie pozyskać. Kluczowe w tamtym czasie było zatem pozyskiwanie własnych danych. Uczelnia Princeton w tamtym czasie bardzo dużo środków inwestowała we wspieranie naukowców w pozyskiwaniu potrzebnych danych. To właśnie pozyskiwanie własnych danych, zgłębianie poszczególnych zagadnień wniosło rewolucję do badań ekonomicznych. W wielu opracowaniach dokonanie Carda i Kruegera nazywane jest jako tzw. rewolucja wiarygodnościowa. Co w praktyce oznacza, że jeżeli mówimy, że coś jest przyczyną, a coś skutkiem, to wiarygodnie, naprawdę, sprawdziliśmy, że tak jest. Praca pozostałych dwóch laureatów to ekonometria, która podążyła tymi śladami. Najpierw należy wymyślić, jak coś zmierzyć, a następnie właściwie opracować otrzymane dane. I to właśnie jest ten obszar, za który docenieni zostali Joshua D. Angrist i Guido W. Imbens.

dr hab. Michał Brzeziński,
prof. ucz., Katedra Ekonomii Politycznej, Wydział Nauk Ekonomicznych UW
– Ta nagroda była oczekiwana od dłuższego czasu. Wielokrotnie przez ostatnie lata powtarzano, że są to osoby, które powinny otrzymać Nagrodę Nobla za wkład w rewolucję wiarygodnościową. Za dostarczenie metod analizy ekonomicznej w badaniach empirycznych, które pozwalają z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że jakiś czynnik powoduje inne, że nie jest to przypadkowa korelacja, związek pozorny, że możemy na tym polegać i rządy mogą spodziewać się nastąpienia konkretnych efektów. W innym przypadku, gdyby nie uzyskano jakiejś prawdy o tym związku przyczynowym, to wówczas nasza polityka gospodarcza byłaby oparta na wątłych fundamentach. Ta Nagroda Nobla jest za dokonanie rewolucji w ekonomii empirycznej, która przyczyniła się do dużego postępu w tej dziedzinie –

dr Jan Witajewski-Baltvilks,
Warszawski Ośrodek Ekonomii Ekologicznej, Wydział Nauk Ekonomicznych UW
– Jak ważne jest rozróżnienie między przyczynowością a korelacją? Nawiązując do pracy Joshuy D. Angrista, widzimy w danych, że ludzie, którzy są lepiej wykształceni, więcej zarabiają. Czy w tej sytuacji jest przyczynowość? Czy zarabiają więcej dlatego, że poszli na lepsze uniwersytety, czy są bardziej zdolni? Gdyby rozszerzyć prowokacyjnie ten sposób myślenia, to czy na pewno potrzebujemy systemu edukacyjnego? Jak istotne jest to, żeby przechodzić przez kolejne szczeble edukacji? Zrozumienie przyczynowości, czy edukacja poprawia produktywność i wpływa na zarobki ludzi jest bardzo ważne w kontekście społecznym i politycznym. Nagrodzone dzisiaj metody pozwoliły nam to oszacować. Wcześniej dostrzegaliśmy tylko korelację, jednak nie wiedzieliśmy, z czego ona wynika.