Zadatek czy zaliczka? Co będzie korzystniejsze? To warto wiedzieć o zaliczce i zadatku, zanim podpiszesz umowę

Zadatek i kwestie z nim związane zostały uregulowane w art. 394 Kodeksu Cywilnego. Ustawodawca rozumie go jako określoną sumę pieniężną wręczaną przez jedną ze stron umowy drugiej stronie. Wszystko to odbywa się w celu zabezpieczenia prawidłowego wykonania zawartej umowy. Zadatek powinien być wymieniony w treści zawieranej umowy w celach dowodowych. W ewentualnych sporach pozwoli to udowodnić, że wręczone pieniądze nie były zaliczką.

Gdyby umowa nie została prawidłowo wykonana z winy osoby płacącej zadatek - druga strona może odstąpić od umowy i zachować zadatek. W odwrotnej sytuacji, kiedy umowa nie dochodzi do skutku z winy drugiej strony, można zażądać zwrotu podatku w kwocie dwukrotnie wyższej.

Prosty przykładem jest podpisanie umowy przedwstępnej przy transakcji kupna - sprzedaży domu. Kupujący rezerwuje nieruchomość wpłacając np. 20 tys. złotych zadatku. Jeżeli do transakcji nie dojdzie z winy kupującego, pieniądze z zadatku przepadają. Jeżeli umowę zrywa sprzedający - oddaje drugiej stronie 40 tys. złotych.

Co ciekawe, zadatkiem najczęściej są pieniądze, ale mogą to być też inne rzeczy nadające się do odważenia, odliczenia lub odmierzenia.

Zadatek jest często stosowany zastrzeżeniem, które zawiera się w umowie przedwstępnej, czyli takiej umowy, w której jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości z góry oznaczonej umowy. Taką umową przyrzeczoną może być np. umowa kupna nieruchomości. Umowa przedwstępna nie sprzedaje danej rzeczy, lecz ją dopiero rezerwuje, tak jak opisaliśmy w przykładzie powyżej.

Zadatek ma zabezpieczyć wykonanie umowy przez drugą stronę. Zupełnie inaczej jest w przypadku zaliczki, która jest częścią ceny do zapłacenia.

Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki - dowiadujemy się z art. 743 Kodeksu Cywilnego.

Zaliczka jest zatem częścią ceny, która pozwoli wykonującemu umowę pokryć część wydatków związanych z realizacją umówionego zadania lub dzieła.Jeżeli świadczenie umowne zostanie spełnione, zaliczka podlega zwrotowi, chyba, że strony ustaliły inaczej.

Wysokość zadatku może być ustalana dowolnie przez strony zawierające umowę i stanowi zwykle część finalnej kwoty, na którą zawierana jest umowa. Zadatek nie może być też zbyt wysoki, tzn. wyższy, niż wartość świadczenia wskazanego w zawartej umowie. Zdarzały się przypadki, że sądy uznawały to za nadużycie prawa lub jako czynność sprzeczną z naturą stosunku zobowiązaniowego.

Gdy umowa zostanie wykonana - zadatek zalicza się jako część finalnej kwoty, do której zapłacenia była zobowiązana jedna ze stron.

W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony - czytamy w art. 394 Kodeksu Cywilnego.

Zadatek może podlegać zwrotowi, gdy:

• umowa została rozwiązana,
• została niewykonania na skutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności żadna ze stron lub obie strony ja ponoszą.