Cyfrowy pieniądz zamiast karty i gotówki – NBP zaangażowany, czym są cyfrowe waluty?

CBDC (ang. Central Bank Digital Currency), czyli cyfrowa waluta banku centralnego jest to elektroniczna forma tradycyjnych walut poszczególnych państw (np. cyfrowy juan, euro, dolar itd.). Założeniem powstania CBDC jest używanie jej jako formy płatności obok gotówki i depozytów. Na początku korzystałyby z niej banki centralne i instytucje finansowe, a następnie przedsiębiorstwa oraz osoby fizyczne - wyjaśnia portal Sii Polska, największego dostawcy usług IT, inżynieryjnych, digitalowych i BPO w Polsce.

Umożliwianie transakcji płatniczych za pomocą waluty cyfrowej rozwija się na świecie od ponad dekady. Zaczęło się od kryptowalut, w tym popularnego bitcoina, który pojawił się w 2008 roku jako odpowiedź na światowy kryzys finansowy. Od tamtej pory rynek kryptowalut mocno się rozwinął, a dziś istnieje około 5 000 różnych kryptowalut. Najbardziej znane, obok bitcoina, to:

• ethereum,
• cardano,
• tether,
• binance Coin,
• XRP,
• solana,
• polkadot,
• dogecoin

CBDC, czyli cyfrowa waluta banku centralnego, nie jest tożsama z kryptowalutą, ale wykorzystuje jej ideę do wykonywania transakcji bezgotówkowych za pomocą wirtualnego pieniądza. Główna różnica między kryptowalutami a walutą cyfrową banków polega tym, że cyfrowy pieniądz jest kontrolowany przez wydające go banki centralne, a kryptowaluty przez rynek sieci kryptograficznych, gdzie anonimowi użytkownicy wprowadzają regulacje na zasadzie konsensusu.

Inne różnice:

• użytkownicy kryptowalut są anonimowi, a tożsamość korzystających z CBDC jest znana,
• cyfrowy pieniądz może być wykorzystywany wyłącznie do transakcji hurtowych, a kryptowaluty mogą być wykorzystywane jako płatności indywidualne, a także aktywa inwestycyjne,
• użytkownicy kryptowalut nie są zobowiązani do posiadania różnego rodzaju zezwoleń

Profesor Dariusz Szostek z Uniwersytetu Śląskiego, specjalista w zakresie prawa i nowych technologii, w trakcie 16. Szczytu Cyfrowego ONZ w Katowicach, odpowiadając na pytanie, co powinno stać się dobrą praktyką w zakresie pieniądza wirtualnego i tokenów, podkreślił, że ważna jest dobra legislacja. Dalej w rozmowie z PAP dodał, że „ci, którzy wdrażają różnego rodzaju algorytmy, systemy płatności, muszą brać pod uwagę już istniejące regulacje i nadzór nad pieniądzem elektronicznym, bo bez nadzoru nie jesteśmy w stanie funkcjonować”.

Koncepcja emisji pieniądza cyfrowego banku centralnego (Central Bank Digital Currency, CBDC) jest analizowana w wielu państwach od kilku lat. Podjęcie prac analityczno-badawczych nad tą koncepcją stanowiło odpowiedź banków centralnych na dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii (DLT/blockchain), wzrost popularności funkcjonujących z ich wykorzystaniem walut wirtualnych, wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań płatniczych dostosowanych do potrzeb gospodarki cyfrowej i spadek znaczenia gotówki w transakcjach płatniczych w części krajów - czytamy w raporcie CBDC Narodowego Banku Polskiego.

Profesor Szostek, odpowiadając na pytania PAP, podkreślił, że Europa może nadgonić jeszcze intensywne działania Azji w zakresie wprowadzania i rozwoju centralnego pieniądza. Chociaż Chiny przodują w tym obszarze, to „Europa stawia mocno na połączenia waluty wirtualnej z pieniądzem bankowym oraz cyfrowym euro”. Na pytanie, czy zakłada możliwość wycofania obrotu gotówkowego w Polsce, profesor zaznacza, że to, czy pieniądz papierowy pozostanie w obiegu, jest decyzją polityczną a nie techniczno-prawną.

Narodowy Bank Polski od 2017 r. na bieżąco monitoruje stan i zakres prac nad CBDC (Central Bank Digital Currency — pieniądz cyfrowy banku centralnego, emitowany jako oficjalny środek płatniczy — PAP) na świecie. Zgodnie z danymi publikowanymi przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) oraz ze zweryfikowanymi przez NBP informacjami, systematycznie przybywa banków centralnych zaangażowanych w prace nad CBDC. Do nich z pewnością zaliczyć można NBP. "Według danych BIS, do końca lipca 2021 r. 56 banków centralnych opublikowało wyniki swoich badań. Wiele banków centralnych, w tym NBP, intensyfikuje rozpoczęte wcześniej prace " – napisano w odpowiedzi NBP na pytania PAP, dotyczące stanowiska banku centralnego w sprawie emisji cyfrowego złotego.

W maju 2021 roku NBP opublikował raport „Pieniądz cyfrowy banku centralnego”, w którym przewiduje niektóre cechy emisji cyfrowego pieniądza. Są to m. in.:

• dostępność: CBDC mógłby być dostępny przez 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu lub w określonym czasie (np. w godzinach pracy systemów płatności wysokokwotowych), jak również offline;
• mechanizm transferu środków: CBDC może być zaprojektowany w taki sposób, że transfer pieniądza cyfrowego dokonuje się bezpośrednio pomiędzy dwoma stronami transakcji (P2P) lub też za pośrednictwem jakiegoś podmiotu – banku centralnego, banku komercyjnego lub innego podmiotu trzeciego.
• limity i ograniczenia: możliwe jest wprowadzenie różnego rodzaju ograniczeń na stosowanie lub przechowywanie CBDC (m.in. co do liczby transakcji lub kwoty posiadanego CBDC)