Wcześniejsza emerytura dla górników
Niektóre grupy zawodowe, jak górnicy, mogą przejść na emeryturę bez względu na wiek po 25 latach pracy pod ziemią. Operatorzy ciężkich maszyn, pracownicy hut i zakładów chemicznych muszą wykazać się minimum 15-letnim stażem w warunkach szczególnych. Wysokość emerytury zależy od zgromadzonych składek i obliczana jest zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach pomostowych. Warto pamiętać, że wcześniejsza emerytura nie jest przyznawana automatycznie – wymaga spełnienia ściśle określonych warunków i przedłożenia odpowiednich dokumentów do ZUS.
Emerytura pomostowa dla nauczycieli
Przysługuje pedagogom, którzy przez 15 lat pracowały w warunkach uznanych za szczególne, zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych. Warunkiem jest wiek 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni) oraz staż składkowy – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Dodatkowo konieczna jest praca w szczególnych warunkach po 2008 roku. Świadczenie przysługuje nauczycielom pracującym m.in. w ośrodkach wychowawczych, socjoterapii, zakładach poprawczych i szkołach specjalnych, ale nie w standardowych szkołach podstawowych i liceach.
Od 2024 roku usunięto wymóg posiadania stażu w szczególnych warunkach przed 1999 rokiem, a od 2025 roku planowane są zmiany w świadczeniu kompensacyjnym – wymagany będzie 30-letni staż pracy, w tym 20 lat w oświacie na co najmniej pół etatu. Wprowadzony zostanie również obowiązek rozwiązania stosunku pracy. Emerytura pomostowa nie jest przyznawana automatycznie – wymaga zaświadczenia pracodawcy o pracy w warunkach szczególnych. Można dorabiać, ale obowiązują limity dochodowe, które mogą obniżyć lub zawiesić świadczenie.
Pomostówka a może wcześniejsza emerytura dla tancerzy baletu
Obecnie tancerze baletowi mogą skorzystać z emerytury pomostowej (od 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn) lub standardowych zasad emerytalnych.
Nowelizowane przepisy dotyczące emerytur dla tancerzy baletowych wzbudzają kontrowersje, ponieważ przewidują możliwość zakończenia kariery zawodowej w wieku 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn.
Projekt ustawy, który został przyjęty przez Senat, zakłada, że uprawnieni do świadczenia będą tancerze z co najmniej 20-letnim stażem pracy oraz tytułem zawodowym tancerza baletowego. Dodatkowo ustawa gwarantuje, że emerytura nie będzie niższa niż minimalne świadczenie krajowe, co budzi sprzeciw części ekspertów. Krytycy wskazują, że byłaby to jedyna grupa zawodowa w Polsce, której przysługiwałoby tak wczesne prawo do emerytury, co może prowadzić do żądań podobnych przywilejów ze strony innych zawodów artystycznych czy fizycznych.
Projektowane przepisy nawiązują do rozwiązań obowiązujących przed 2009 rokiem, kiedy tancerze mogli przechodzić na emeryturę w wieku 40/45 lat, jednak ich zawód był wtedy zaliczany do kategorii wymagających bardzo ciężkiego wysiłku fizycznego.
Ministerstwo Rodziny zwraca uwagę, że ustawa nie przewiduje mechanizmów wsparcia dla tancerzy chcących przekwalifikować się na inne zawody, a także wskazuje na nierówność wieku emerytalnego między płciami. Projekt czeka na decyzję Sejmu, a jeśli zostanie zatwierdzony, wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku.
