Spis treści
Składniki marży kredytowej
Na koniec 2024 roku średnia marża kredytowa dla kredytów mieszkaniowych w Polsce wynosiła 1,70 proc. Zaskakujące jest, że aż 0,81 punktu procentowego tej marży to ryzyko prawne. To oznacza, że prawie połowa marży kredytowej jest związana z rezerwami na kredyty we franku szwajcarskim oraz ryzykiem związanym z podważaniem umów kredytowych w złotych.
Podatek bankowy, który również wpływa na wysokość marży, został określony przez ZBP na poziomie 0,24 punktu procentowego. Koszty operacyjne banków to kolejne 0,65 punktu procentowego. Te dane pokazują, jak złożony jest proces ustalania marży kredytowej i jak wiele czynników na nią wpływa.
Ryzyko prawne a marże kredytowe
Prezes ZBP, Tadeusz Białek, podkreślił znaczenie ryzyka prawnego w kontekście marż kredytowych.
Gdyby ryzyko prawne było niższe, to i marże byłyby niższe - mówił na konferencji prasowej prezes ZBP Tadeusz Białek. Przy ryzyku prawnym na tym poziomie trudno wyobrazić sobie spadek marż - ocenił. Ryzyko prawne wyższe od ryzyka kredytowego to sytuacja patologiczna - dodał.
Poziom ryzyka prawnego wzrasta z powodu praktyk kancelarii prawnych, które działają na zasadzie modelu cesji roszczenia. Kancelarie te kupują roszczenia kredytobiorców za ułamek ich wartości i dochodzą tych roszczeń w sądach. Według Białka, w polskich sądach toczy się obecnie około 15 tys. takich spraw.
Praktyki kancelarii prawnych
Prezes ZBP zwrócił uwagę na problematyczne praktyki kancelarii prawnych, które korzystają z reżimu ochrony konsumenckiej.
Państwo nie powinno tego tolerować, w TSUE jest sprawa, która dotyczy zakwestionowania takiego modelu i to polski sąd pyta, widząc nieprawidłowości korzystania z reżimu konsumenckiego przez kancelarie - stwierdził prezes NBP, określając praktyki kancelarii mianem nadużyć i cynizmu prawnego.
Te praktyki są postrzegane jako nadużycie systemu prawnego, co dodatkowo komplikuje sytuację na rynku kredytów mieszkaniowych.
Klucz do taniego kredytu
Prezes ZBP wskazał również na inne czynniki wpływające na koszty kredytów.
Jak dodał, "klucz do taniego kredytu to niska inflacja i niskie stopy procentowe", tymczasem w Polsce stopa referencyjna NBP wynosi 5,75 proc., podczas gdy w strefie euro - 2,75 proc. "Gdyby stopa NBP była taka jak w EBC, mielibyśmy jedne z tańszych kredytów na kontynencie" - dodał prezes Związku Banków Polskich.
Koszty kredytów zależą również od wskaźnika WIBOR, który jest ustalany niezależnie od banków i w dużej mierze zależy od stopy referencyjnej NBP.
Wzrost marży w latach 2019-2024
Z danych przedstawionych przez Tomasza Pawlonkę z zespołu analiz ZBP wynika, że w latach 2019-2024 marża wzrosła o 1,01 punktu procentowego z powodu wzrostu ryzyka prawnego. Dodatkowo, podatek bankowy zwiększył marżę o kolejne 0,49 punktu procentowego.
Pawlonka zauważył również, że Polska i Litwa są jedynymi krajami w UE, które nie mają rozwiązań opierających się na publicznych programach gwarancji czy dopłatach do oprocentowania kredytów. To stawia Polskę w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z innymi krajami europejskimi.
