Kontrole pracodawców dotyczą najczęściej wysokości wynagrodzeń. Wzrósł także wskaźnik wypadków w Polsce.

Z winy pracowników dochodzi do 60 proc. wypadków przy pracy w Polsce, ale finansowe konsekwencje tych zdarzeń spoczywają na pracodawcach.

W Polsce dochodzi do kilkudziesięciu tysięcy wypadków przy pracy rocznie. Podsumowanie Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) za 2021 r., przynosi informacje o 68,7 tys. poszkodowanych. To o 9,6 proc. więcej w porównaniu z wcześniejszym rokiem.

Najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach:

• podlaskim (6,53),
• opolskim (6,32)
• warmińsko-mazurskim (6,13).

Najniższy w województwach:

• mazowieckim (3,67),
• małopolskim (3,91).

Raport GUS podaje, że w podziale według rodzajów działalności gospodarczej najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w sekcjach:

• górnictwo i wydobywanie (14,17),
• dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja (13,23),
• przetwórstwo przemysłowe (8,27).

Natomiast najmniej wypadków odnotowano w branżach:

• informacja i komunikacja (0,74),
• działalność finansowa i ubezpieczeniowa (1,17),
• pozostała działalność usługowa (1,22).

Dominującą grupą wydarzeń powodujących urazy było zderzenie z/uderzenie w nieruchomy obiekt (32,8 proc.), a 79,4 proc. osób poszkodowanych we wszystkich wypadkach przy pracy doznało urazu kończyn – podaje GUS

Towarzystwo ubezpieczeniowe Compensa podaje przykłady konkretnych wypadków przy pracy, jakie zostały zgłoszone do ubezpieczyciela w 2021 roku:

• Upadek z niestabilnego rusztowania – w tym przypadku przyczyną szkody było niekompletne i źle złożone rusztowanie. Podesty zostały wadliwie zamontowane, brakowało również części balustrad ochronnych. Z niestabilnej konstrukcji spadł jeden z robotników – zmarł wskutek odniesionych obrażeń.
• Robotnicy przysypani ziemią – na budowie oderwała się ściana wykopu, a ziemia przysypała pracujących w nim robotników. Jeden z nich nie przeżył. Drugi odniósł ciężkie obrażenia kończyn dolnych – wieloodłamowe złamania, w tym leczony operacyjnie uraz miednicy.
• Amputacje dłoni i rąk – do tego typu zdarzeń dochodzi w różnych branżach. Wśród przykładów można wymienić wypadek pracownika drukarni – amputacja czterech palców wskutek nieostrożnego posługiwania się gilotyną do papieru. Inna ze zgłoszonych ubezpieczycielowi szkód zakończyła się urazową amputacją ręki w związku z wciągnięciem jej przez maszynę do robienia ciasta.
• Pracownik przygnieciony przez wentylację – pracownik został przygnieciony przez zerwaną konstrukcję instalacji wentylacji chłodzącej. W wypadku doznał poważnego urazu kręgosłupa, a w konsekwencji paraliżu.
• Ciężkie urazy głowy – kolejne przykłady z branży budowlanej. Pierwszy polegał na przypadkowym wystrzale z pistoletu na gwoździe, który doprowadził do ciężkiego urazu głowy robotnika pracującego przy konstrukcji więźby dachowej. Drugi na wybuchu pojemnika z pianą montażową z zamocowanym do niego pistoletem – wypadek spowodował uraz czaszkowo-mózgowy jednego z pracowników.

Wojciech Radyński, radca prawny i dyrektor Oddziału EIB SA we Wrocławiu, wyjaśnia, że to, co stanowi pewną ochronę i minimalizuje ryzyko wypadków oraz kosztów z tym związanych to:

• odpowiednie zabezpieczenie w zakresie OC pracodawcy,
• przyjęcie stosownych procedur BHP,
• wprowadzenie środków ochrony osobistej.

- Pracodawcy odpowiadają finansowo za urazy, do których doszło w związku z wykonywaniem zadanej przez nich pracy. Jeśli mają ubezpieczenie OC, odszkodowanie wypłaca pracownikowi ubezpieczyciel. W przeciwnym razie roszczenie obciąża bezpośrednio firmową kasę. Właściciele firm powinni o tym pamiętać, bo świadomość w zakresie dochodzenia roszczeń od pracodawcy jest w Polsce bardzo wysoka. Nawet lockdowny w pandemii nie obniżyły liczby wpływających do nas zgłoszeń – niewielki spadek zanotowaliśmy jedynie w II kw. 2020 r. Pracownicy wiedzą coraz więcej o swoich prawach, a po wypadku bez trudu docierają do informacji o możliwościach odszkodowawczych, jakie dają im polskie przepisy – mówi Damian Andruszkiewicz, dyrektor Departamentu Ubezpieczeń Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Compensa TU SA Vienna Insurance Group.

Jak wynika z danych Głównego Inspektoratu Pracy, w ub.r. inspektorzy PIP przeprowadzili 55 628 kontroli. W 2021 roku najwięcej takich działań zostało podjętych przez Okręgowy Inspektorat Pracy w:

• Katowicach – 7 017,
• Warszawie – 6 452,
• we Wrocławiu – 4 818,
• Poznaniu – 4 741,
• a także w Łodzi – 3 891.

Najmniej kontroli było:

• w Zielonej Górze – 1 541,
• w Kielcach – 1 730,
• oraz w Opolu – 1 816.

Jak zaznacza Szymon Witkowski, analityk prawny Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, od 2020 roku praca zdalna i hybrydowa na stałe zagościła w wielu polskich firmach. Według eksperta to przełożyło się na zmniejszenie kontroli ze strony PIP-u.

– Na pewno przejście na pracę zdalną spowodowało, że mniej naruszeń było raportowanych u pracodawców, co w sposób oczywisty przełożyło się także na mniejszą liczbę kontroli. Należy też wziąć pod uwagę ograniczenia pandemiczne pracy administracji i w związku z tym mniejsze możliwości prowadzenia czynności przez inspektorów. – dodaje Jolanta Zarzecka-Sawicka, radca prawny z Grant Thornton.

Ze wstępnych danych wynika, że w ub.r. stwierdzono ponad 613 tys. naruszeń. W 2020 roku było ich prawie 553 tysięcy, a w 2019 roku – blisko 859 tys. To oznacza, że w 2021 roku przypadało 11,02 naruszeń na kontrolę. Dla porównania, w 2020 roku – 9,81, a w 2019 roku – 11,71.

– Problemy części pracodawców, szczególnie w handlu i usługach, spowodowały większą tolerancję i wyrozumiałość u pracowników. Natomiast sektorem, na który PIP co roku zwraca szczególną uwagę jest budownictwo. Wynika to z utrzymującej się dużej liczby rejestrowanych wypadków przy pracy oraz stwierdzanych nieprawidłowości w zakresie zatrudnienia – podkreśla Jolanta Zarzecka-Sawicka.

W skargach zgłaszanych do PIP-u pojawiają się:

• kwestie wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń – ponad 26,7 tys. przypadków w 2021 roku (w 2020 roku – prawie 33 tysięcy, 2019 roku – ponad 36,5 tys.),
• stosunek pracy – 14,8 tysiąca,
• czas pracy – prawie 4,9 tysiąca,
• legalność zatrudnienia i innej pracy zarobkowej – ponad 3,6 tysiąca,
• przygotowanie do pracy – blisko 3,5 tysiąca,
• nieprawidłowości w obiektach i pomieszczeniach pracy, pomieszczeniach higienicznosanitarnych, wentylacji, ogrzewania i oświetlenia – przeszło 3,4 tysiąca przypadków.

Analityk ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców podkreśla, że dopóki pandemia będzie dawała o sobie znać, liczba kontroli będzie prawdopodobnie niższa niż przed jej wybuchem. Natomiast wraz z powrotem pracowników do pracy stacjonarnej, należy spodziewać się wzrostu sytuacji potencjalnie konfliktowych, co może mieć przełożenie na częstsze działania inspektorów.