Rewolucja w sądach: 10 filarów nowoczesnego wymiaru sprawiedliwości

Jednym z głównych filarów programu jest digitalizacja sądów, która ma na celu usprawnienie dostępu do danych oraz automatyzację procesów związanych z dokumentacją sądową. Planowane jest wprowadzenie systemowego procesu skanowania akt papierowych oraz automatycznej kategoryzacji danych w ramach akt cyfrowych.

Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada również stopniowe odchodzenie od dokumentów papierowych w rejestrach sądowych.

– Stopniowo będziemy odchodzić od dokumentów papierowych w rejestrach sądowych np. przez wprowadzenie sekcji mój KRS i eKsięgi Wieczyste w mObywatelu czy umożliwienie składania wniosków przez Internet – zapewnił minister sprawiedliwości Adam Bodnar.

Nowe technologie mają również objąć przyjazne interfejsy poszczególnych rejestrów sądowych, co ma ułatwić korzystanie z nich zarówno dla pracowników sądów, jak i obywateli.

Kolejnym istotnym elementem reformy jest zwiększenie liczby etatów dla asystentów sędziów. W budżecie na 2025 rok zabezpieczono środki na 1159 nowych etatów, co ma pozwolić na osiągnięcie parytetu jednego asystenta przypadającego na dwóch sędziów.

Takie rozwiązanie ma na celu odciążenie sędziów i przyspieszenie postępowań, zwłaszcza w sądach z największym deficytem kadrowym. 50 nowych etatów zostanie przydzielonych do wydziałów lub sekcji frankowych w sądach okręgowych, gdzie obciążenie jest największe.

Reforma przewiduje również możliwość powrotu sędziów-wizytatorów do orzekania. Obecnie nie sporządzają oni opinii na temat kandydatów do awansu sędziowskiego z powodu nieprawidłowego ukształtowania Krajowej Rady Sądownictwa (KRS).

Dzięki temu rozwiązaniu, sędziowie-wizytatorzy będą mogli aktywnie uczestniczyć w procesach sądowych, co przyczyni się do zwiększenia efektywności pracy sądów.

Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadza również zmiany w zakresie składania skarg na przewlekłość postępowań. Skargi te będzie można składać w przypadku m.in. postępowań dotyczących warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności, spraw dyscyplinarnych sędziów i prokuratorów oraz uchylenia immunitetu sędziego i prokuratora.

Nowe przepisy mają na celu zwiększenie transparentności i efektywności postępowań sądowych, co jest jednym z głównych celów programu „Sprawne sądy”.

Kolejnym filarem reformy jest profesjonalizacja zawodu mediatora oraz usprawnienie postępowań mediacyjnych. Ministerstwo planuje wprowadzenie akredytowanych ośrodków szkolących i ujednoliconych certyfikatów dla mediatorów.

Zamiast papierowych list stałych mediatorów przy Sądach Okręgowych, wprowadzony zostanie ogólnopolski rejestr mediatorów sądowych. Wprowadzone będą także obligatoryjne spotkania mediacyjne w niektórych kategoriach spraw oraz nowe rozwiązania w zakresie mediacji przedsądowej w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej.

Reforma przewiduje również wprowadzenie certyfikacji biegłych sądowych.

– Wprowadzona zostanie certyfikacja biegłych sądowych. Taką funkcję powinny pełnić sprawdzone osoby o wysokich kompetencjach w różnych dziedzinach. Powstanie centralna lista biegłych sądowych oraz instytucji specjalistycznych, których opinie można wykorzystać w procesach sądowych – zapowiedział minister sprawiedliwości Adam Bodnar.

Stworzenie profesjonalnego, szybko działającego zespołu biegłych ma przyspieszyć postępowania sądowe, co jest jednym z głównych celów reformy.

Ministerstwo Sprawiedliwości planuje również wzmocnienie etatami asystenckimi pracy sędziów orzekających w sprawach frankowych.

– Wzmocnimy etatami asystenckimi pracę sędziów orzekających w tych sprawach, ale też wprowadzimy przepisy pozwalające na szybsze rozpatrywanie spraw frankowych m.in. poprzez ograniczenie wymogów dowodowych. Będziemy wspierać tendencje ugodowe – trwają prace grupy negocjacyjnej w odniesieniu do projektu ugód systemowych – zapewnia minister Bodnar.

Dzięki temu rozwiązaniu, sprawy frankowe będą mogły być rozpatrywane szybciej, co jest istotne dla wielu obywateli borykających się z problemami kredytowymi.

Ministerstwo planuje również rozszerzenie funkcjonalności Portalu Informacyjnego, co ma ułatwić składanie pism procesowych w postępowaniach cywilnych i karnych.

Nowe funkcje portalu mają obejmować możliwość wnoszenia pism w postępowaniu przed sądem II instancji oraz wprowadzenie modułu e-Płatności, co ułatwi wnoszenie opłat sądowych.

Reforma przewiduje również wprowadzenie szkoleń zarządczych dla prezesów sądów. Dwa razy w roku będą odbywały się narady z prezesami i dyrektorami sądów apelacyjnych i okręgowych na temat rocznych sprawozdań i bieżących problemów.

W 2025 roku planowana jest narada z prezesami i dyrektorami sądów rejonowych na temat procesów zarządczych w sądach rejonowych. Szkolenia te mają na celu zwiększenie efektywności zarządzania sądami.

Ostatnim filarem reformy są zmiany w przepisach wykonawczych dotyczących prawa rodzinnego. W Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Rodzinnego przy Ministerstwie Sprawiedliwości powołany został zespół problemowy ds. zmian w przepisach wykonawczych.

Prace zespołu dotyczą m.in. nadzoru nad wykonaniem obowiązków i praw wynikających z władzy rodzicielskiej, odebrania dziecka lub wydania go osobie uprawnionej oraz uczestnictwa kuratora sądowego w kontaktach z dzieckiem.

– Żadna jednorazowa reforma nie przyspieszy odczuwalnie tempa procedowania spraw przez sądy. Jest to możliwie wyłącznie poprzez systemowe, wieloaspektowe rozwiązanie, które będzie konsekwentnie wdrażane na różnych polach ze świadomą priorytetyzacją. Do tego właśnie zmierzamy w ramach „10 filarów” – mówił Adam Bodnar.

Ministerstwo Sprawiedliwości wzięło pod uwagę postulaty organizacji społecznych, stowarzyszeń sędziowskich oraz zalecenia wynikające z raportu Najwyższej Izby Kontroli. Program „Sprawne sądy” ma na celu systemowe usprawnienie działalności sądów w Polsce, co jest kluczowe dla poprawy jakości wymiaru sprawiedliwości.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Biznesu codziennie. Obserwuj StrefaBiznesu.pl!