Rewolucja w zarządzaniu prawami autorskimi. Skorzystają przedsiębiorcy

Na swoim ostatnim w styczniu posiedzeniu Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, przedłożony przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

Projekt ustawy stanowi kompleksową regulację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi w Polsce.
Chodzi o określenie nowych zasad funkcjonowania organizacji zbiorowego zarządzania, w szczególności aby zapewnić przejrzystość ich działania oraz odpowiedzialność wobec swoich członków i podmiotów uprawnionych, co ma prowadzić do zwiększenia efektywności zarządzania pobranymi środkami.

Nowe rozwiązania dostosowują polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej, dotyczących zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (dyrektywa 2014/26/UE tzw. dyrektywa CRM).

Zadaniem dyrektywy jest harmonizacja zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, czyli przede wszystkim prawami do utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów (częściowo zbiorowo zarządzane są także prawa do wydań książek i prasy). Organizacje zbiorowego zarządzania pełnią istotną rolę przy wykonywaniu tych praw, w szczególności w sytuacjach, w których masowy charakter korzystania z chronionych nimi treści uniemożliwia lub znacząco utrudnia zawarcie indywidualnych umów ze wszystkimi uprawnionymi. Najstarszą polską organizacją zbiorowego zarządzania jest Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.

Zgodnie z projektem, wprowadzono instytucję organizacji reprezentatywnej, dzięki czemu precyzyjnie określono zasady reprezentowania przez organizacje zbiorowego zarządzania uprawnionych (czyli np. twórców, artystów, wykonawców, producentów lub wydawców), którzy nie zawarli umowy o zbiorowe zarządzanie. Wprowadzono również obowiązek zwoływania corocznie walnego zebrania członków oraz możliwość udziału w nim przez pełnomocnika. Organizacje zbiorowego zarządzania będą musiały prowadzić i na bieżąco aktualizować m.in. elektroniczny wykaz umów o zbiorowe zarządzanie.

Ograniczona zostanie swoboda organizacji zbiorowego zarządzania, jeśli chodzi o zarządzanie środkami finansowymi – ich inwestowanie będzie możliwe jedynie przez zakup obligacji Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Wprowadzono termin wypłaty przez organizacje zbiorowego zarządzania przychodów z praw, wynoszący 9 miesięcy od końca roku obrotowego, za który zostały pobrane, jak również obowiązek corocznego informowania uprawnionego o przysługujących mu należnościach i dokonanych z nich potrąceniach.

Wzmocniono pozycję członków stowarzyszenia mającego status organizacji zbiorowego zarządzania. Organizacje te będą musiały przyjąć na członka każdego, kto spełnia warunki członkostwa – te z kolei muszą opierać się na obiektywnych, przejrzystych i niedyskryminujących kryteriach. Zasada ta dotyczy jednak wyłącznie podmiotów z państw UE lub EFTA.

Zaproponowano, aby nowe przepisy weszły w życie po 14 dniach od daty ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych artykułów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.