Wspólne zakupy gazu w UE: sukces czy porażka?

W 2023 roku, w odpowiedzi na wysokie ceny gazu oraz wyzwania związane z bezpieczeństwem energetycznym, Komisja Europejska uruchomiła mechanizm Aggregate EU. Jego celem było wspieranie państw członkowskich w tworzeniu zapasów surowca na zimę poprzez organizację wspólnych zakupów gazu. W ramach czterech rund przetargowych dostawcy zaoferowali łącznie 61 miliardów metrów sześciennych gazu, co miało być znaczącym wsparciem dla krajów UE w zabezpieczeniu dostaw.

Rzecznik Komisji Europejskiej Tim McPhie bronił we wtorek mechanizmu wspólnych zakupów gazu, który szefowa KE Ursula von der Leyen chce rozszerzyć m.in. na wodór i surowce o znaczeniu krytycznym. W ocenie rzecznika skorzystali na nim mali odbiorcy, co świadczy o tym, że mechanizm "nie jest dla nikogo".

Przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, zapowiedziała chęć rozszerzenia mechanizmu wspólnych zakupów na inne towary, takie jak wodór czy surowce o znaczeniu krytycznym, w tym lit i metale ziem rzadkich. Te surowce są niezbędne dla rozwoju sektora zielonych technologii, co podkreśla strategiczne znaczenie takiego rozszerzenia. Rozszerzenie to ma być jednym z priorytetów nowej KE, co wskazuje na długoterminowe zaangażowanie w mechanizm wspólnych zakupów.

Mimo pozytywnych deklaracji, w mediach pojawiają się głosy krytyczne co do efektywności mechanizmu. "Financial Times", powołując się na osoby znające dane, poinformował, że mechanizm wspólnych zakupów gazu doprowadził do zakontraktowania jedynie około 2 proc. potencjalnego zapotrzebowania na gaz. Dodatkowo, z 43 miliardów metrów sześciennych zapotrzebowania, ostatecznie zakontraktowano i zgłoszono KE tylko około 1 miliard metrów sześciennych gazu.

Łącznie platforma połączyła kupujących i sprzedających gaz na 43 miliardy metrów sześciennych zapotrzebowania, ale według trzech osób mających wiedzę o poufnych danych, ostatecznie zakontraktowano i zgłoszono KE tylko około 1 mld metrów sześciennych gazu - napisał Financial Times

W obliczu tych doniesień, rzecznik KE nie potwierdził danych, zasłaniając się tajemnicą handlową. Podkreślił jednak, że mechanizm sprawdził się jako jedno z narzędzi wdrożonych przez KE, by przeciwdziałać wysokim cenom energii oraz wspomóc kraje w zapełnianiu magazynów gazu po tym, gdy dostawy z Rosji ustały. McPhie powiedział, że Aggregate UE pozwoliło połączyć sprzedających z małymi odbiorcami gazu.

Zainteresowanie kontynuowaniem mechanizmu wspólnych zakupów zgłaszają także kraje członkowskie w Radzie UE oraz Parlament Europejski. To wskazuje na możliwe kontynuowanie i potencjalne rozszerzenie mechanizmu, pomimo istniejących wątpliwości co do jego efektywności.

Moim zdaniem skłania to do poważnej refleksji na temat dalszych prac - powiedział rzecznik KE.

Mechanizm wspólnych zakupów gazu, a w przyszłości być może i innych surowców, staje się przedmiotem debaty w kontekście polityki energetycznej UE. Mimo pewnych wątpliwości, wydaje się, że ma on potencjał do bycia skutecznym narzędziem w walce z kryzysem energetycznym, pod warunkiem dalszych optymalizacji i dostosowań.