Spis treści
- Program „Czyste Powietrze” w latach 2023-24 stał się źródłem licznych nadużyć - twierdzi prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła
- W samym 2024 r. wnioski z II i III grupy dofinansowania opiewały na kwotę ponad 10 mld zł
- Instalowano pompy ciepła w domach, w których te urządzenia nigdy nie powinny się znaleźć
- Organizacja przygotowała "Białą Księgę" z rekomendacjami dla rządu i "Czarną Księgę" z listą udokumentowanych nadużyć
- Program "Czyste Powietrze" stanie się bardziej efektywny i uczciwy - zapewniają ministra klimatu i środowiska, a także prezes NFOŚiGW
Program „Czyste Powietrze” w latach 2023-24 stał się źródłem licznych nadużyć - twierdzi prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła
Paweł Lachman, prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, stwierdził, że program „Czyste Powietrze” w latach 2023-24 stał się źródłem licznych nadużyć, zwłaszcza wśród najuboższych beneficjentów.
Od lipca 2022 roku osoby o najniższych dochodach mogły uzyskać dofinansowanie pokrywające nawet 100 proc. kosztów netto, z czego połowa kwoty była wypłacana z góry firmom instalacyjnym. Choć zamierzeniem było ułatwienie dostępu do czystych technologii, w praktyce - jak twierdzi PORT PC - otworzyło to drogę do masowych nadużyć i oszustw.
- Zasady wsparcia miały ułatwić realizację inwestycji termomodernizacyjnych przez najuboższe gospodarstwa domowe, ale stworzyły duże pole do nadużyć ze strony nieuczciwych firm, które maksymalizowały własne zyski kosztem jakości realizowanych prac - twierdzi Paweł Lachman, prezes PORT PC.
W samym 2024 r. wnioski z II i III grupy dofinansowania opiewały na kwotę ponad 10 mld zł
Prezes wskazuje, że w 2024 r. statystycznie co miesiąc składano wnioski o wartości 1,3 mld zł. Przy czym aż 86 proc. tej kwoty (1,1 mld zł) dotyczyło wniosków z II i III grupy dofinansowania (czyli dla osób mniej zamożnych, uprawnionych do wysokich dotacji). Prezes PORT PC szacuje, że w samym 2024 r. wnioski z II i III grupy opiewały na kwotę ponad 10 mld zł.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w listopadzie 2024 roku zdecydował się zatrzymać program. Paweł Lachman mówi, że władze były świadome nadużyć już wcześniej. Pozwoliło to - jak twierdzi prezes - na dalsze marnotrawienie publicznych środków.
Organizacja wskazuje na kluczowe problemy, które ułatwiły nadużycia. Wsród nich m.in.: nakłanianie konsumentów przez nieuczciwe firmy wykonawcze do udzielania im szerokich pełnomocnictw, a jednocześnie podpisywania niekorzystnych umów, zawierających wysokie kary umowne czy ukryte koszty.
Instalowano pompy ciepła w domach, w których te urządzenia nigdy nie powinny się znaleźć
Innym problemem, według PORT PC, miało być dobieranie urządzeń pod kątem maksymalizacji zysku wykonawcy, a nie faktycznych potrzeb klienta.
"W budynkach instalowano urządzenia dużo gorszej jakości niż te, które podano w umowie albo o znacząco zbyt małej mocy (nawet dwukrotnie), co powodowało nieskuteczne ogrzewanie i drastyczny wzrost rachunków. Ponadto powstawały instalacje w nieocieplonych budynkach. Brak obowiązkowych audytów doprowadził do montażu pomp ciepła w domach o złym stanie technicznym, w których nigdy nie powinny się znaleźć" - czytamy w komunikacie Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła.
Organizacja przygotowała "Białą Księgę" z rekomendacjami dla rządu i "Czarną Księgę" z listą udokumentowanych nadużyć
PORT PC uruchomił specjalną infolinię (nr tel. 882 574 569), za pośrednictwem której beneficjenci mogą zgłaszać nieprawidłowości i uzyskać informacje o kosztach użytkowania pomp ciepła. Organizacja pracuje też nad „Białą Księgą” z rekomendacjami dla rządu oraz „Czarną Księgą” dokumentującą dotychczasowe nadużycia.
Orgnizacja apeluje o wprowadzenie ścisłej kontroli inwestycji i audytów powykonawczych, lepszej weryfikacji firm oraz stworzenia certyfikowanej listy wykonawców. Ważne jest również wzmocnienie nadzoru nad doborem urządzeń i ich jakością. PORT PC zwraca się do Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz NFOŚiGW o natychmiastowe działania na rzecz poszkodowanych.
- Wzywamy ministrów Annę Moskwę (w latach 2021–2023 minister klimatu i środowiska - przypis redakcji) i Paulinę Hennig-Kloskę oraz NFOŚiGW, którzy - w naszej opinii - są za te problemy odpowiedzialni, do podjęcia skutecznych działań na rzecz osób poszkodowanych. Brak takich działań to hamulec dla całej transformacji w Polsce - obywatele stracili zaufanie do programów wspierających efektywność energetyczną i do najefektywniejszej technologii grzewczej, jaką są pompy ciepła” - dodaje Paweł Lachman, prezes PORT PC.
Program "Czyste Powietrze" stanie się bardziej efektywny i uczciwy - zapewniają ministra klimatu i środowiska, a także prezes NFOŚiGW
31 marca 2025 r. ruszy nabór wniosków w nowej odsłonie programu "Czyste Powietrze". Paulina Hennig‐Kloska, szefowa resortu klimatu i środowiska, informowała podczas konferencji prasowej, że zmieniono zasady programu w taki sposób, by nie dochodziło do nadużyć.
- Pracując nad reformą programu Czyste Powietrze kierowaliśmy się trzema kluczowymi priorytetami –przede wszystkim walką z ubóstwem energetycznym przez realne wsparcie dla najbardziej potrzebujących. Naszym celem było także wyeliminowanie tzw. rachunków grozy przez wprowadzenie obowiązkowego standardu energetycznego budynku i racjonalizację wydatków, tak, by nie dochodziło do nadużyć – mówiła Paulina Hennig‐Kloska, ministra klimatu i środowiska.
Z kolei Dorota Zawadzka‐Stępniak, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zapewniła, że odnowiony program stanie się bardziej efektywny i ucziciwy.
- Nowa odsłona programu "Czyste Powietrze" to efekt determinacji, ciężkiej pracy i szeroko zakrojonych konsultacji z ekspertami oraz przedstawicielami społeczeństwa. Była to długa droga, ale dzięki podjętym reformom zapewniamy, że program stanie się bardziej efektywny, uczciwy i dostępny dla tych, którzy najbardziej go potrzebują i dofinansowanie trafi tam, gdzie jest najbardziej potrzebne, a pieniądze publiczne będą wydawane mądrze i transparentnie – powiedziała Dorota Zawadzka‐Stępniak, prezes NFOŚiGW.
źródło: PAP MediaRoom, Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła
