Konsekwencje dla firm będą bardzo dotkliwe. Nowy obowiązek od 2025 r.

– Nie tak dawno, bo pod koniec ubiegłego roku, weszła w życie ustawa CSRD dotycząca raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju. Od tego roku zaczną się ukazywać pierwsze raporty z zakresu właśnie zrównoważonego rozwoju i będą raportować firmy, które już wcześniej raportowały, natomiast robiły to według wcześniejszych przepisów – tłumaczy w rozmowie z portalem strefabiznesu.pl Urszula Jóźwiak, dyrektorka Instytutu ESG i dodaje, że w przyszłym roku raportować będą kolejne firmy.

Jak podkreśla, kwestie zrównoważonego rozwoju są trudne dla wielu firm, szczególnie boją się tego małe i średnie przedsiębiorstwa. – Boją się tego, że nie mają odpowiedniego zespołu, nie mają ekspertów. Natomiast mają czas na przygotowywanie się – zaznacza. Z drugiej strony zwraca uwagę, że Komisja Europejska zapowiada pewne uproszczenia i przypomina, że pierwsze z zapowiedzi tego typu pojawiły się w listopadzie ubiegłego roku i zostało to podtrzymane w tym roku.

– Duże firmy, w tym spółki giełdowe, mają świadomość wyzwań związanych z raportowaniem ESG. W najlepszej sytuacji są korporacje, które mają dostęp do know-how i wzorców z centrali, stać je na zatrudnienie doradców i prawników. Z naszego corocznego Ogólnopolskiego Raportu ESG wynika, że świadomość rośnie. Badania przeprowadzone przez nas w 2022 r. na 170 małych i średnich firmach wskazywały, że tylko 8 proc. firm wiedziało, co ono oznacza skrót ESG. W ubiegłym roku było ich już ponad 50 proc. Wzrost świadomości nie oznacza jednak, że polskie firmy, zwłaszcza mniejsze, są przygotowane do ESG – tłumaczy w rozmowie ze strefabiznesu.pl Marta Biernacka-Miernik, członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia ESG. 

Jednocześnie podkreśla, że przedsiębiorstwa z sektora MŚP, które są w łańcuchach dostaw dużych firm albo eksportują swoje towary i usługi – muszą zbierać dane dotyczące ESG. – Tego już wymagają od nich ich kontrahenci. Oczywiście nadal wiele tych firm nie wie, jak się do tego zabrać, gdzie szukać pomocy. Zdecydowanie potrzebna jest edukacja, szeroka kampania informacyjna skierowana do mniejszych firm, ale także programy wsparcia finansowego dla tych podmiotów. Bez tego sektorowi MŚP będzie bardzo trudno stawić czoła nowym regulacjom i wymogom – zauważa przedstawicielka Polskiego Stowarzyszenia ESG.

– Ma zostać przygotowany tzw. Omnibus, czyli uproszczenie dyrektyw z zakresu zrównoważonego rozwoju, więc bardzo możliwe, że te standardy, które obowiązują obnecnie zostaną uproszczone – mówi Jóźwiak. – Będzie to łatwiejsze co mam nadzieję ułatwi przedsiębiorcom raportowanie w kwestii finansowych – dodaje.

– Mali i średni przedsiębiorcy boją się zwiększenia biurokracji i związanych z nią kolejnych przepisów. Boją się, że nie dadzą rady, boją się, że nie mają osób przeszkolonych w tym zakresie – wymienia i zwraca uwagę, że tych ludzi faktycznie brakuje i dopiero tak naprawdę kształcą audytorzy. – Dopiero teraz weszła nowelizacja ustawy w tym zakresie, ponieważ wszystkie te raporty będą podlegały audytowi – tłumaczy i dodaje, że „wszyscy się do tego przygotowujemy”.

– To jest dla wszystkich nowość, a dla małych średnich przedsiębiorców każdy nowy przepis jest pewnego rodzaju obciążeniem, więc muszą się do tego przygotować – wyjaśnia i z drugiej strony przyznaje, że ci przedsiębiorcy mogą tego nie rozumieć, a jednocześnie to robić. O co chodzi? – Mali i średni przedsiębiorcy już ten zrównoważony rozwój realizują i wdrażają, tylko często nie wiedzą, że to już robią – zauważa.

Jakie kary grożą za brak raportowania? Jóźwiak przyznaje, że kary są odroczone. – Więc tych kar na razie bym się nie obawiała – podkreśla. – Raczej trzeba się po prostu do tego przygotować i zacząć to robić – dodaje. – Raportowanie nie polega na wymyślaniu nie wiadomo jakich planów. Raportujemy realne rzeczy, które robimy w zakresie pracowników, w zakresie wpływu, jaki mamy na społeczeństwo, na środowisko. Raportujemy wszelkie procedury, które mamy, jeżeli ich nawet nie mamy, to w takim raporcie możemy zaznaczyć, że w najbliższym czasie takie procedury zostaną stworzone – wyjaśnia.

Z kolei Biernacka-Miernik podkreśla, że konsekwencje związane z brakiem przygotowania do ESG mogą być dla tych firm bardzo dotkliwe. Przede wszystkim zagrożeniem jest wypadnięcie z łańcuchów dostaw.

– Tutaj jako przykład mogę podać Niemcy, z którymi mamy największą wymianę handlową. Od 2023 r. w Niemczech obowiązuje ustawa o łańcuchach dostaw, która nakłada na partnerów handlowych niemieckich przedsiębiorstw określone, dość restrykcyjne wymogi związane z ESG. Firma, która ich nie spełni, nie dość, że może wypaść z łańcucha dostaw, to dodatkowo jest pomijana przy zaproszeniach do wszelkiego rodzaju przetargów. Traci więc możliwości biznesowe – tłumaczy.

– Niedostosowanie się do zasad ESG będzie także miało wpływ na dostęp do finansowania: funduszy, w tym unijnych, pożyczek i kredytów z banków oraz pieniędzy od inwestorów. Banki i inwestorzy muszą mieć w swoich portfelach więcej zielonych inwestycji, dlatego będą preferowały biznesy, które spełniają określone wymogi – dodaje.

Jóźwiak podkreśla, że „to nie jest tak, że musimy nagle wszystko rzucać i raportować zrównoważony rozwój”. – Nie. Musimy tak naprawdę przejrzeć, w jakim zakresie raportujemy, które standardy nas dotyczą, bo to nie jest tak, że każda firma będzie raportować wszystko. Po to jest coś takiego, co się nazywa analiza podwójnej istotności, żebyśmy wybrali rzeczywiście te kwestie, które do naszej firmy są warte ważne i które chcemy zaraportować i powinniśmy zaraportować, bo nasza firma wpływa akurat na to i na to – tłumaczy.

Jako przykład wskazuje firmę usługową, która nie będzie raportować bardzo szeroko ochrony środowiska, ponieważ w tym przypadku ten wpływ na środowisko jest niewielki. – Chyba że jest to firma zajmująca się sztuczną inteligencją, gdzie ten ślad węglowy jest zdecydowanie większy, ale na przykład fabryka kwestie środowiskowe będzie miała bardzo mocno rozwinięte, ponieważ w tym przypadku tych standardów będzie dużo więcej – wskazuje.

– Jeżeli przeprowadzamy badania, to rzeczywiście wychodzi z roku na rok, że ta świadomość dotycząca tego, co jest ESG wzrasta, a nawet wzrasta bardzo znacząco, natomiast prawda jest taka, że jak rozmawiamy z przedsiębiorcami, to pierwsze, co to jest strach, szczególnie w tych mniejszych firmach, które nie miały nigdy styczności z raportowaniem. Potem, kiedy tłumaczymy, czym rzeczywiście jest, 'aha, no tak, to my rzeczywiście to robimy' – mówi.

– Tak przedsiębiorcy to robią, w związku z tym nie należy się bać, ale świadomość jest rzeczywiście dosyć niska, no ale na przykład w kwestiach społecznych Kodeks Pracy wiele ułatwia. Tak naprawdę już jesteśmy zobowiązani do pewnych rzeczy. Kodeks Pracy u nas istnieje od dawna, jest bardzo szczegółowy i jeżeli realizujemy przepisy z zakresu właśnie Kodeksu Pracy, to już mamy bardzo dużo do wypełnienia w zakresie „S” w naszym raporcie – wyjaśnia.

– ESG to rewolucja – w gospodarce i podejściu do biznesu. Zrównoważonej transformacji nie da się zatrzymać, będzie trzeba się do niej dostosować. Do tej pory 300-400 firm w Polsce musiało raportować ESG, w 2025 roku będzie to 3,5 tysiąca. Oznacza, że w najbliższych dwóch latach około 100-120 tys. mniejszych firm będzie musiało zebrać i dostarczyć dane swoich kontrahentom. To bardzo dużo podmiotów, a ich liczba w kolejnych latach będzie rosła – podsumowuje Biernacka-Miernik.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Biznesu codziennie. Obserwuj StrefaBiznesu.pl!