Spis treści
Ustawa krajobrazowa wynikiem ratyfikacji Europejskiej Konwencji Krajobrazowej
Uchwalenie ustawy krajobrazowej było efektem ratyfikowania w 2004 r. Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Dokument ten uznaje go za istotny element życia mieszkańców miast i wsi, podkreślając jego wpływ na różne aspekty funkcjonowania społeczeństwa.
Dzięki Konwencji rządzący, wzorując się na innych krajach europejskich, dostrzegli wagę estetyki przestrzeni publicznej. Ustawa z 2015 r. miała więc na celu stopniową likwidację wszechobecnych instalacji reklamowych, które zakłócają przestrzeń miejską. Udowodniono, że bałagan w przestrzeni publicznej, zwany "reklamozą", negatywnie wpływa na samopoczucie mieszkańców i jakość życia w danym miejscu.
Zmiany wynikające z przyjęcia ustawy krajobrazowej
Ustawa krajobrazowa znowelizowała dziesięć innych ustaw, w tym o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, drogach publicznych, podatkach i opłatach lokalnych, planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ochronie zabytków, ochronie przyrody, oraz prawo budowlane i ochrony środowiska. Największe zmiany dotyczyły wprowadzenia nowego wykroczenia do Kodeksu wykroczeń, dotyczącego umieszczania reklam z naruszeniem warunków ich sytuowania.
Przed wejściem w życie ustawy krajobrazowej, warunki sytuowania inwestycji reklamowych były regulowane przez miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Jednakże traktowano je dość pobieżnie, co prowadziło do samowoli właścicieli nośników reklamowych. Ustawa krajobrazowa oddała wykonawstwo w ręce samorządów, umożliwiając im uchwalanie własnych reguł w tym przedmiocie.
Ustawa krajobrazowa wprowadziła także możliwość ustanowienia nowego rodzaju opłaty lokalnej. Rada gminy może wprowadzić opłatę reklamową od umieszczonych w przestrzeni publicznej tablic lub urządzeń reklamowych. Składa się ona z części stałej oraz zmiennej, zależnej od powierzchni pola reklamowego.
Te miasta walczą z zaśmiecaniem przestrzeni publicznej
Wiele polskich gmin, w tym największe aglomeracje, skorzystały z możliwości wdrożenia, zagwarantowanej ustawą, uchwały krajobrazowej. Jako jedna z pierwszych, w 2016 r., uchwałę krajobrazową wprowadziła Łódź. Gdańsk dołączył niedługo później, a Kraków wprowadził ją w 2020 r. W stolicy do tej pory nie została zatwierdzona z powodu zarzutów proceduralnych.
Mimo trudności, efekty wprowadzenia ustawy krajobrazowej widać w coraz większej liczbie miejscowości. Znikają krzykliwe bannery, pstrokate neony i plakaty zakrywające całe ściany bloków. Nośniki reklamowe ingerujące w naturę stają się rzadkością, a zabytki znów podziwiać można w pełnej krasie. Choć ustawa nie jest wolna od luk, przesłania je wizja długofalowych korzyści płynących z realizacji jej założeń.
Murale reklamowe sposobem na wykorzystanie luki w ustawie
Aby obejść założenia uchwał krajobrazowych, kilka lat temu w przestrzeni miejskiej pojawił się nowy trend - murale reklamowe. Są to grafiki malowane bezpośrednio na ścianach, które zastępują tradycyjne billboardy.
Zgodnie z ustawą krajobrazową, mogą być one uznane za formę reklamy, jeśli zawierają logo, nazwę firmy, produktu lub jakiekolwiek inne elementy mające na celu promocję.
Przy ich tworzeniu może być konieczne spełnienie następujących wymogów:
pozwolenie na budowę – w niektórych przypadkach, jeśli mural jest duży lub wchodzi w zakres istotnych zmian w wyglądzie budynku (np. zmienia strukturę fasady), może być wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę;
ocena wpływu na przestrzeń publiczną – jeśli mural ma duży wpływ na estetykę otoczenia, może być konieczna ocena eksperta, czy jego umiejscowienie nie zagraża wizerunkowi krajobrazu miejskiego;
zgody na wykonanie muralu reklamowego - lokalne władze mogą wymagać uzyskania zgody na wykonanie muralu reklamowego, zwłaszcza w przypadku, gdy ma być on umieszczony na dużej powierzchni lub w miejscu szczególnie chronionym, np. na elewacji zabytkowego budynku.
