Rekordowe wydatki na Kościół. Rząd wydaje na księży więcej niż PiS

W 2025 roku z budżetu państwa do Funduszu Kościelnego trafi w sumie ponad 275 milionów złotych. Jest to kwota rekordowa, z której aż 95 proc., czyli około 261 milionów, zostanie przeznaczone na składki ubezpieczeniowe duchownych.

Dla porównania, w 2023 roku na ubezpieczenia społeczne kleru przekazano 203,5 miliona złotych, a na ubezpieczenia zdrowotne - kolejne 10,3 miliona. Pozostałe 5 proc. Funduszu Kościelnego, czyli mniej więcej 11,2 miliona, zasiliło działalność charytatywną księży oraz remonty i konserwację zabytkowych obiektów sakralnych.

Przed wyborami parlamentarnymi Koalicja Obywatelska obiecywała likwidację Funduszu Kościelnego jako jeden ze swoich "100 konkretów". Jednak już w sierpniu 2024 roku Donald Tusk zapowiedział, że zamiast likwidacji, czeka nas reforma.

– Te miliardy, które idą do różnych Kościołów, różnymi drogami, to nie jest Fundusz Kościelny. Tu chodzi o takie rozwiązanie, które przede wszystkim wyeliminuje to bardzo często patologiczne finansowanie i imperia finansowe (...) – mówił wtedy premier.

Interpelację w powyższej sprawie złożył poseł PO Marcin Józefaciuk. W odpowiedzi Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało, że koncepcja likwidacji funduszu została opracowana, tak samo jak zmiany w źródłach finansowania jego wydatków. Ustalono dwa potencjalne warianty rozwiązania problemu identyfikacji i przypisania w systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczonych księży do poszczególnych kościołów i związków wyznaniowych.

Jednym z głównych źródeł finansowania Kościoła jest opłacanie nauczycieli religii w szkołach, przedszkolach i żłobkach. Przypomnijmy, że przedmiot ten został wprowadzony na mocy konkordatu ze Stolicą Apostolską w 1993 roku, jednak początkowo pensje dydaktyków wypłacał Kościół. Zmiana nastąpiła w 1996 roku, kiedy to powyższy obowiązek przeniesiono na państwo. Od tej pory nie nastąpiły żadne modyfikacje w tej materii.

Zgodnie z założeniami tegorocznej ustawy budżetowej, nauczyciele, w tym katecheci, mają otrzymać 5 proc. podwyżki wynagrodzeń. Kwotę bazową ustalono na poziomie 5 434,82 złotych, zwiększając ją tym samym o 258,80 złotych w stosunku do tej obowiązującej w 2024 roku (5 176,02 złote).

Według zapisów Karty Nauczyciela, na podstawie wspomnianej kwoty bazowej wyliczane jest wynagrodzenie średnie. W przypadku nauczycieli początkujących jest to jej 120 proc., mianowanych - 144 proc., a dyplomowanych - 184 proc.

Jednocześnie w ustawie o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2025 (okołobudżetowej) wprowadzono przepis specjalny, zgodnie z którym średnie wynagrodzenie nauczycieli początkujących zwiększa się dodatkowo o 2,308 proc.

Po uwzględnieniu danych z obu ustaw, średnie wynagrodzenie nauczycieli w bieżącym roku wynosi:

• początkujący - 6 672,31 złotych,

• mianowani - 7 826,14 złotych,

• dyplomowani - 10 000,07 złotych.

Poza wynagrodzeniem zasadniczym, na średnią pensję nauczycieli składają się: dodatki (za wysługę lat, funkcyjny, motywacyjny), wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźne zastępstwa, nagrody i inne świadczenia (np. trzynastka).

Choć Fundusz Kościelny osiąga niebotyczną kwotę, jego przyszłość wciąż pozostaje niepewna. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracuje nad rozwiązaniami, które mają na celu jego reformę pod kątem eliminacji patologicznych sposobów finansowania.

Dalsze rozstrzygnięcia w tej sprawie mają zapaść wkrótce. Do tego czasu środki z Funduszu Kościelnego nadal będą przeznaczane na ubezpieczenia społeczne duchownych oraz wspieranie działalności charytatywnej i konserwację zabytków sakralnych, w niezmienionej formie.

Szacuje się, że podczas rządów PiS, roczne koszty pensji katechetów wyniosły nawet 1,5 miliarda złotych. Jeśli chodzi o Fundusz Kościelny, to w 2020 roku projekt ustawy budżetowej przewidywał około 140 milionów złotych na ten cel, a rok później kwota ta wzrosła do ponad 192 milionów.

W rzeczywistości, jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, wsparcie Funduszu Kościelnego w 2020 roku mogło wynieść nawet 200 milionów złotych.

Ponadto rząd PiS wspierał katolickie uczelnie, przekazując im około 500 milionów złotych rocznie. Tę formę wsparcia umożliwił wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2009 roku. Kościół mógł korzystać również z możliwości zakupu ziemi na cele religijne z ponad dziewięćdziesięcioprocentową bonifikatą. W efekcie, w latach 2016-2021 nabył on tereny warte w sumie około 30 milionów złotych, płacąc jedynie 3. Dodatkowo Kościół uczestniczył w handlu ziemiami odzyskanymi od państwa, co również stanowiło istotne źródło jego dochodów.

Rząd Mateusza Morawieckiego wspierał także budowę Świątyni Opatrzności Bożej oraz działalność Tadeusza Rydzyka. Szacuje się, iż zakonnik otrzymał od niego około 325 milionów złotych różnorodnych dotacji.