Spis treści
Niska emerytura przy rosnących kosztach utrzymania to problem wielu seniorów. Osoby starsze, które mają dom lub mieszkanie, mogą co prawda je sprzedać, ale po pierwsze poszukiwanie nowego lokum nie będzie proste, a po drugie „starych drzew się nie przesadza”. Istnieje jednak inne rozwiązanie, dzięki któremu można zachować nieruchomość, a jednocześnie dożywotnio czerpać z niej korzyści.
Renta dożywotnia - czym jest?
Renta dożywotnia to dodatek pieniężny, który można pobierać wraz ze świadczeniami wypłacanymi przez ZUS, KRUS lub inne organy emerytalne. Polega ona na „wymianie” mieszkania, domu czy gruntu za comiesięczne świadczenie.
Chodzi o przeniesienie prawa własności na podmiot, który w zamian będzie nam dożywotnio wypłacał co miesiąc od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych. Jednocześnie senior może nadal pozostawać w mieszkaniu lub domu na dotychczasowych warunkach. Po śmierci lokum nie trafi w skład masy spadkowej.
- W modelu renty dożywotniej podmiot dostarczający środki (najczęściej nazywany funduszem), nabywa od razu własność mieszkania, w zamian za co zobowiązuje się do określonych świadczeń na rzecz uprawnionego. Najczęściej polegają one na umożliwieniu uprawnionemu dalszego zamieszkiwania w tym mieszkaniu oraz wypłacie określonej kwoty pieniężnej. Świadczenia te realizowane są dożywotnio. Fundusz ponosi też ryzyko związane z mieszkaniem, ponieważ jest jego właścicielem - przekazał Strefie Biznesu Bartosz Grykowski, adwokat w Kancelarii Świostek Kupski Adwokaci.
Renta dożywotnia najczęściej oferowana jest seniorom powyżej 65. roku życia będącym właścicielami nieruchomości lub bliskim (np. dorosłym dzieciom), które chcą zapewnić swoim rodzicom opiekę na wysokim poziomie. Rozwiązanie te może być alternatywą dla różnego rodzaju pożyczek oferowanych przez instytucje pozabankowe.
Gdzie jest zatem haczyk? Otóż suma wpłat na konto seniora zazwyczaj nie przekracza 30-40 proc. wartości nieruchomości. Dla wielu seniorów z problemami finansowymi oraz potrzebą pozostania w swoim domu nadal będzie to jednak korzystne rozwiązanie. Zanim jednak podejmie się decyzję o podpisaniu umowy, trzeba zwrócić uwagę na kilka bardzo ważnych szczegółów.
Czy renta dożywotnia jest bezpieczna?
Wiele osób obawia się skorzystania z renty dożywotniej ze względu na kwestie bezpieczeństwa, czyli np. ryzyko utraty pieniędzy lub dachu nad głową po zbankrutowaniu firmy. Takie rozważania są zrozumiałe, a wręcz wskazane, dlatego kluczowe będzie to, by podczas podpisywania umowy zadbać o odpowiednie zabezpieczenia.
Adwokat Bartosz Grykowski w komentarzu przesłanym Strefie Biznesu zaznaczył, że renta dożywotnia opiera się na przepisach Kodeksu cywilnego pochodzących z zupełnie innych czasów i realiów. Jak dodał, „rząd kilkukrotnie przymierzał się do uregulowania rynku renty dożywotniej (ostatnio rozpoczęcie takich prac zostało ogłoszone pod koniec ubiegłego roku), jednak jak do tej pory nie doczekaliśmy się kompleksowej regulacji w tym zakresie”.
- W swoim zasadniczym kształcie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące renty dożywotniej są niemal tożsame z rozwiązaniami zawartymi w Kodeksie zobowiązań z 1934 roku. Te przepisy są bardzo szczątkowe i chociaż niewątpliwie przetrwały próbę czasu, to jednak nie nadają się do tego, żeby w oparciu o nie kształtował się ważny segment rynku zabezpieczenia Polaków na starość - stwierdził ekspert.
- Z tego względu, zwłaszcza w sytuacji dynamicznego rozwoju tego segmentu rynku, uregulowanie instytucji „renty dożywotniej” udzielanej przez wyspecjalizowane instytucje w zamian za własność mieszkania oraz wyodrębnienie tej regulacji z ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego, jest nie tylko rozsądne, ale też konieczne - dodał.
Bartosz Grykowski z Kancelarii Świostek Kupski Adwokaci zwrócił też uwagę na problem własności mieszkania, która z chwilą podpisania umowy przechodzi na fundusz. Jak przyznał, „uprawniony może próbować uchylić się od skutków umowy lub żądać ustalenia jej nieważności na zasadach ogólnych, jednak w praktyce jest to trudne. Z kolei sytuacja spadkobierców jest jeszcze trudniejsza. Formalnie mogą oni starać się o ustalenie nieważności umowy – jednak w praktyce szanse na to będą istnieć jedynie w bardzo rzadkich przypadkach”.
Na co zwrócić uwagę, decydując się na rentę dożywotnią?
Poszukując ofert z rentą dożywotnią najlepiej zatem zdecydować się na umowę z profesjonalnym, doświadczonym funduszem, który ma zarówno odpowiednie kompetencje, jak i spore zaplecze finansowe, będące gwarancją bezpieczeństwa oraz regularnych wypłat.
Każda umowa o rentę dożywotnią musi mieć zapis dotyczący dożywotniego użytkowania lokalu. Chodzi o jasną gwarancję, że senior będzie mógł użytkować nieruchomość na identycznych warunkach, jak dotychczas, aż do końca życia. Często firmy umożliwiają też wynajęcie mieszkania i przekazywanie osobie starszej korzyści z tego tytułu, jeśli ta trafi do hospicjum.
Kolejne zabezpieczenie to procedura, dzięki której senior może zażądać zwrotu majątku, jeśli firma spóźnia się z wypłatą świadczenia. Podpisanie umowy bez jasnego zapisu na ten temat wiąże się z dużym ryzykiem, którego lepiej unikać.
Warto też pamiętać, że to nowy właściciel powinien zajmować się uiszczaniem opłaty za użytkowanie wieczyste, a także opłacać podatek od nieruchomości. Natomiast senior najczęściej na własną rękę nadal musi zajmować się remontami czy wszelkimi zmianami, jakie trzeba wprowadzić w mieszkaniu, choć niektóre firmy oferują też pakiet Assistance obejmujący naprawę wszelkich awarii.
Umowa o rentę dożywotnią sporządzana jest w formie aktu notarialnego. Wszelkie opłaty związane z wyceną nieruchomości i sporządzeniem umowy powinna pokrywać firma oferująca wypłatę tego świadczenia.
Przeczytaj też:Jak przepisać dom lub mieszkanie bliskiej osobie?
Ile wynosi renta dożywotnia?
Na wysokość renty dożywotniej wpływ ma kilka czynników takich jak wartość nieruchomości, wiek i stan zdrowia wnioskującego, a także lokalizacja domu czy mieszkania. Nieruchomości w mniejszych miejscowościach mogą negatywnie wpłynąć na wysokość świadczenia.
Zanim poznamy wysokość renty, firma, z którą podpiszemy umowę, wyśle do nas rzeczoznawcę w celu oszacowania wartości budynku. Na tej podstawie zostanie przygotowana szacunkowa wysokość renty, pomniejszona o opłaty mieszkaniowe (m.in. media i czynsz).
Renta dożywotnia wynosi najczęściej od 200 do 1000 złotych, choć czasem mogą to być nawet 3 tysiące. Warto pamiętać, że do rąk seniora za życia trafi nie więcej niż 50 proc. wartości przekazanej nieruchomości.
Czym się różni renta dożywotnia od odwróconego kredytu hipotecznego?
Na polskim rynku można znaleźć też oferty dotyczące odwróconych kredytów hipotecznych. Często nazwa ta stosowana jest naprzemiennie z rentą dożywotnią, jednak między tymi usługami jest kilka zasadniczych różnic.
W przypadku odwróconego kredytu hipotecznego można odnotować następujące różnice:
- środki wypłacane są przez czas określony w umowie, czyli nie zawsze dożywotnio,
- przeniesienie prawa własności następuje po śmierci seniora, a nie po podpisaniu umowy, zatem opłaty dotyczące ubezpieczenia lokalu czy użytkowania wieczystego nadal spoczywają na osobie, która przekaże nieruchomość,
- odwrócone kredyty hipoteczne oferują banki, lecz obecnie w Polsce żadna instytucja nie wprowadziła takiej możliwości w swojej ofercie.
- Tu sytuacja przedstawia się o tyle inaczej, że z jednej strony mamy szczegółową regulację ustawową (ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym w przyszłym roku będzie obchodzić swoje dziesięciolecie), ale na chwilę obecną produktu takiego nie ma w ofercie banków - przekazał adwokat.
- Pod wieloma względami jest to więc niewątpliwie instytucja bezpieczniejsza od modelu dożywotniej renty – chociaż w niektórych przypadkach renta dożywotnia może być ekonomicznie korzystniejsza – niemniej na dziś osoby zainteresowane nie mają w praktyce realnego wyboru. Sytuacja może ulec zmianie, jeśli z jednej strony banki uznają odwróconą hipotekę za na tyle atrakcyjną, żeby włączyć ją do swojej oferty; a z drugiej strony, gdy w jakiś sposób zostanie uregulowany rynek dożywotniej renty - podsumował Bartosz Grykowski.
