Tyle dziś kosztują pomidory, marchewka i inne warzywa. Kiedy będzie taniej? Ceny z targowisk i prognozy ekspertów

Tani jak barszcz? Niekoniecznie. W porównaniu do maja ubiegłego roku warzywa podrożały średnio o 40 procent (porównanie rok do roku), wynika z comiesięcznego raportu „Indeks cen w sklepach detalicznych”, w maju 2023 r. To analiza autorstwa UCE RESEARCH i Uczelni WSB Merito. Zanim zajrzymy do raportu, sprawdzamy ceny warzyw na regionalnych targowiskach.

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego podaje ceny z tygodnia 12-18 czerwca 2023:

• buraki ćwikłowe 1,05-4 zł/kg
• cebula 4,30-7 zł/kg
• czosnek 1,50-2,50 zł/szt.
• fasola szparagowa 20-26 zł/kg
• kalafior 5-8 zł/szt.
• kapusta biała młoda 5-7 zł/szt.
• marchew 3-7,50 zł/kg
• ogórki 5-12 zł/kg
• papryka czerwona 14-18 zł/kg
• pietruszka 4-10,90 zł/kg
• pomidory 7-15 zł/kg

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego 16-18 czerwca 2023 notował:

• buraczki 3 zł/kg
• cebula 4,50-6 zł/kg
• czosnek 3 zł/szt.
• kalafior 6,50-8 zł/szt.
• marchew 4,50-6 zł/kg
• ogórek gruntowy 7-8 zł/kg
• papryka czerwona 15-18 zł/kg
• pietruszka 5-10 zł/kg
• pomidory 9-17 zł/kg
• ziemniaki wczesne 3,50-4 zł/kg

Nawet jeśli zbiory warzyw są obfite, nie musi to oznaczać, że cena będzie niska. Czynniki w raporcie nadesłanym przez Monday News wymienia dr Justyna Rybacka z Uniwersytetu WSB Merito Gdynia:

– Rynkowe ceny warzyw wynikają z wielkości popytu i podaży, jakości surowca, warunków pogodowych, możliwości i warunków zbytu. Dodatkowy wpływ mają także rosnące koszty produkcji, transportu czy pracy, związane ze wzrostem płacy minimalnej. Na ceny warzyw na polskim rynku wpływa też sytuacja w innych państwach UE. Ponadto przełom maja i czerwca to czas, kiedy w naszym kraju dopiero rozpoczyna się sezon na warzywa i owoce. Charakteryzują go zawsze wyższe ceny do momentu, aż rynek się nasyci – komentuje dr Justyna Rybacka.

Polski rynek jest silnie powiązany z sytuacją w Europie, o czym wspomniała ekspertka Uniwersytetu WSB Merito. Trzeba tu zaznaczyć, że produkcja warzyw w UE w 2022 roku była o 10 proc. mniejsza niż rok wcześniej.

Dr Krzysztof Łuczak, główny ekonomista Grupy BLIX, wyjaśnia, że spowodowane to było suszami i sytuacją hydrologiczną w Europie, w tym w Polsce, zresztą utrzymującą się dalej.

Według eksperta, jeżeli to potrwa dłużej, a wszystko na to wskazuje, to warzywa w sklepach jeszcze podrożeją. Może dojść do tego, że aktualne, średnie wzrosty cen na poziomie ok. 40 proc. rok do roku okażą się naprawdę niskimi wartościami. Podobną sytuację przeżywały już inne kraje europejskie.

– W lutym i marcu br. wystąpiły znaczące braki warzyw w Wielkiej Brytanii. Sprzedawano je tam w ograniczonych ilościach, a w niektórych sklepach były zupełnie niedostępne. To też w pewien sposób wpłynęło na globalne ceny tego surowca. Ale istotne są również koszty nawozów, energii oraz ceny paliw – dodaje dr Rybacka.

Dr Łuczak zauważa, że obecnie weszliśmy w tzw. krótką fazę zmniejszania się produkcji krajowych warzyw. Jak tłumaczy, może to doprowadzić nie tylko do wyższych cen, ale nawet do powtórzenia brytyjskiego scenariusza. Z kolei długotrwały proces o takim charakterze może skutkować istotnymi zmianami w kwestii opłacalności produkowania poszczególnych warzyw. Według eksperta, to dość realny scenariusz, który wkrótce może nas spotkać.

Najbardziej w grupie warzyw podrożały rok do roku (maj 2022 - maj 2023):

• marchew o blisko 134%,
• cebula o prawie 107%,
• papryka – niecałe 51%.

Obecnie zapasy takich warzyw, jak cebula czy marchew, są dużo mniejsze niż rok wcześniej, wskazuje dr Mariusz Dziwulski, ekspert ds. analiz sektora rolno-spożywczego w PKO BP. Sytuacja zmieni się dopiero od pojawienia się większych ilości tych warzyw z tegorocznych zbiorów.

– Sytuacja w segmentach konkretnych warzyw jest mocno zróżnicowana – zaznacza Grzegorz Rykaczewski z Banku Pekao. – Wiele tutaj zależy od ubiegłorocznej krajowej produkcji, ale też od bieżącego importu czy od popytu eksportowego. Przykładem jest cebula, której krajowe zbiory w kończącym się sezonie były wyższe rdr. Jednak wysoki popyt eksportowy sprawił, że ceny mocno wzrosły. Z kolei w przypadku części warzyw szklarniowych napływ tańszych importowanych produktów ograniczał skalę wzrostów notowań – analizuje

Do tego dr Dziwulski zaznacza, że zbiory marchwi w Niemczech, czyli największego unijnego producenta, zmalały w relacji rocznej o 19%, a we Włoszech – o blisko 30 proc. rdr. Jednocześnie produkcja w Polsce była niższa tylko o 3 proc. rdr.

Za największą produkcję cebuli w UE odpowiadają Holandia i Hiszpania. Ubiegłoroczne zbiory w obu tych krajach z powodu suszy zmalały odpowiednio o 22 proc. rdr. i 16 proc. rdr. Zdaniem eksperta z PKO BP, spadki te są najważniejszą przyczyną wzrostów cen wyżej wymienionych warzywa. Nie bez znaczenia pozostaje zmniejszona, z powodu wojny, produkcja w Ukrainie. Spowodowało to zwiększone zapotrzebowanie na cebulę na polskim rynku. Wzrosty cen tego warzywa obserwowano przy większej o 5 proc. rdr. produkcji krajowej.

– Możemy się spodziewać, że ceny papryki w okresie wzrostu i zbioru tego warzywa w Polsce, tj. od końca lipca do początku stycznia, przy dobrych warunkach pogodowych nieco spadną. Natomiast warty uwagi jest fakt, że wyraźny postęp technologiczny i rosnąca specjalizacja w polskim rolnictwie zmniejszają wpływ niekorzystnych warunków pogodowych na produkcję – dodaje dr Rybacka.

Z raportu „Indeksu cen w sklepach detalicznych” wynika też, że cena kapusty poszła w dół o lekko ponad 46 proc., a ziemniaków – o niecałe 2 proc. rdr. Zdaniem ekspertki z Uniwersytetu WSB Merito Gdynia, takie spadki mogą być podyktowane tym, że obecnie na rynku pojawia się już sezon na te rodzaje warzyw. Od początku maja są w sprzedaży krajowe młode ziemniaki. Jest też tegoroczna kapusta.

– Na cenach krajowych warzyw w kolejnych miesiącach mogą odbijać się wyższe niż rok temu koszty zarówno uprawy, jak i zbioru. Dużym znakiem zapytania, jak co roku, jest również przebieg warunków pogodowych w miesiącach letnich i w efekcie – wolumen produkcji, co też będzie miało wpływ na ceny. Mamy więc sporo niewiadomych. I o ile wiele wskazuje na to, że szczyt cen jest już za nami, to jednak ich poziom może pozostać powyżej roku poprzedniego – mówi Grzegorz Rykaczewski.

Dr Łuczak ocenia, że spadki cen w tej kategorii w sezonie letnim prawdopodobne w ogóle nie wystąpią. Część warzyw może potanieć, np. marchew, buraki i pomidory, a niektóre jeszcze podrożeją, m.in. ogórki, cebula i sałata. Według prognoz eksperta cała kategoria warzyw będzie na plusie.

– Jeśli rynek się nasyci, to ceny zaczną przyjmować tendencję spadkową. Na pewno będzie miało to miejsce, kiedy osiągniemy szczyt sezonu krajowych warzyw w Polsce, o ile ekstremalna sytuacja pogodowa nie utrudni zbiorów. Natomiast na kształtowanie się ceny wpłynie także zainteresowanie naszymi towarami ze strony np. Ukrainy, Hiszpanii czy innych państw europejskich. Jeśli popyt będzie utrzymywał się na wysokim poziomie, to produkty również będą drogie. Ważnym czynnikiem będzie też dostępność pracowników sezonowych – podsumowuje dr Justyna Rybacka.