Zdecydowana większość Polaków pracowałaby jeszcze więcej, ale wyklucza to konieczność opieki nad bliskimi

Szans na odwrócenie negatywnych trendów Forum Odpowiedzialnego Biznesu upatruje w większym zaangażowaniu mężczyzn. Wbrew stereotypom, pełnienie przez nich ról opiekuńczych akceptuje zdecydowana większość społeczeństwa.

Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu w lutym br., 52% dorosłych Polek i Polaków łączy pracę z opieką nad dziećmi i/lub dorosłymi bliskimi.

W pierwszym przypadku główną rolę zdecydowanie częściej pełnią kobiety. Inaczej wygląda to w opiece nad dorosłymi osobami zależnymi, gdzie obciążenia jest bardziej równomiernie rozłożone między obiema płciami. Ciężar opieki - zarówno nad dziećmi, jak i dorosłymi osobami zależnymi - spoczywa w Polsce na rodzinie.

Skala wyzwań związanych z opieką ma duży wpływ na pozycję na rynku pracy. 16,4 proc. zatrudnionych pracuje na część etatu z powodu pełnienia obowiązków opiekuńczych. A spośród biernych zawodowo w Polsce prawie jedną trzecią stanowią osoby niepodejmujące zatrudnienia z powodu pełnienia obowiązków opiekuńczych.

Polskie społeczeństwo jest jednym z najszybciej starzejących się w UE. Pilnym wyzwaniem staje się długofalowe, strategiczne podejście do wsparcia osób łączących pracę z opieką nad osobami dorosłymi - np. rodzicami. Nic więc dziwnego, że 53% Polek i Polaków uznaje że rozwiązaniem, które powinno być wdrożone systemowo, jako wynikające z Kodeksu Pracy, jest oferowanie znacznego wsparcia osobom łączącym pracę z obowiązkami opiekuńczymi nad osobami dorosłymi.

Problemy, z którymi borykają się zatrudnieni opiekujący się dorosłymi osobami zależnymi, dostrzegają także pracodawcy. Jedynie co piąty z nich uznaje dotychczas obowiązujące w Polsce rozwiązania prawne wspierające opiekę nad dorosłymi za wystarczające. Dla porównania, w przypadku opieki nad dziećmi ten odsetek sięga blisko 60 proc.

- Polki i Polacy są nadmiernie obciążeni łączeniem pracy z opieką. Ta z kolei utożsamiana jest głównie z zajmowaniem się dziećmi, mimo że w dobie starzejącego się społeczeństwa coraz szybciej rosną wyzwania związane z opieką nad dorosłymi osobami zależnymi; najczęściej rodzicami czy teściami - mówi Marzena Strzelczak, prezeska, dyrektorka generalna Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

- Dlatego ważne, aby w polskiej transpozycji dyrektywy work-life balance uwzględnić także ten aspekt. A także wykorzystać potencjał drzemiący w męskiej części polskiego społeczeństwa. To szansa nie tylko na partnerskie dzielenie opieki w rodzinie, co miałoby pozytywny wpływ na aktywność i rozwój zawodowy kobiet, ale także przestrzeń do rozwoju zainteresowania mężczyzn pracą w sektorze usług opiekuńczych - dodaje Marzena Strzelczak.

W praktyce jednym z kluczowych problemów są rozbieżności między rozwiązaniami preferowanymi przez osoby pracujące i pełniące opiekę rodzinną a oferowanymi przez pracodawców rozwiązaniami. Wielu zatrudnionych nie jest usatysfakcjonowanych tym, w jaki sposób w ich miejscu pracy wspiera się opiekunów.

Pracodawcy widzą potrzebę systemowego zachęcania mężczyzn do pełnienia ról opiekuńczych, potrzebują jednak wiedzy i pomocy w finansowaniu wsparcia pracownic opiekunek i pracowników opiekunów. Intuicja pracodawców odpowiada trendom i społeczno-kulturowym w Polsce, związanymi z coraz większą otwartością Polek i Polaków na włączanie mężczyzn w opiekę i partnerskie dzielenie opieki między kobietami i mężczyznami.

Idą zmiany? Większość z nas ma równościowe podejście do łączenia pracy z opieką Zdecydowana większość pracujących Polek i Polaków, bo aż ok. 80 proc. respondentów, uważa, że mężczyźni w takim samym stopniu jak kobiety powinni angażować się opiekę nad dziećmi i osobami dorosłymi.

Wyniki badania FOB pokazują zmianę postrzegania tradycyjnych ról społecznych. To szansa nie tylko na partnerskie dzielenie opieki w rodzinie, co miałoby pozytywny wpływ na aktywność i rozwój zawodowy kobiet, ale także przestrzeń do rozwoju zainteresowania mężczyzn pracą w sektorze usług opiekuńczych (obecnie nadmiernie sfeminizowanym).

Z raportu FOB wynika, że mężczyźni niemal tak samo często jak kobiety deklarują, że są głównymi opiekunami osób zależnych. Rzadziej sprawują opiekę samodzielnie (26% w porównaniu do 37% kobiet). Kobiety częściej opiekują się dziećmi niż mężczyźni. Częściej też w tej opiece sprawują główną rolę (53% kobiet w porównaniu do 22% mężczyzn) lub nawet są jedynymi opiekunkami (22% vs 12% wśród mężczyzn).

Tak więc mężczyźni trzykrotnie częściej są samodzielnym opiekunem osoby dorosłej niż ma to miejsce w przypadku zajmowania się dziećmi. Kobiety są prawie 2,5 razy częściej niż mężczyźni głównym opiekunem dziecka.

Badanie Forum Odpowiedzialnego Biznesu zrealizowano w lutym 2022 r. we współpracy z ARC Rynek i Opinia Sp. z o.o. oraz Krzysztofem Kutwą, badaczem i analitykiem społeczno-gospodarczym związanym z Polskim Instytutem Ekonomicznym i Uniwersytetem Warszawskim.