Kłopot z wyliczeniem zaliczki na PIT przy uldze dla klasy średniej. Jak sobie poradzić, na przykładach wyjaśniają eksperci EY

Do czasu wejścia w życie Polskiego Ładu wydawało się, że przygotowanie się firm do wdrożenia tzw. ulgi dla klasy średniej podatkowej sprowadzi się głównie do zaktualizowania systemów kadrowo-płacowych. Jednak już po pierwszych wypłatach wynagrodzeń według nowych zasad okazało się, że ulga nie spełniła swojej roli, a pracownicy otrzymali niższe wynagrodzenia nawet o kilkaset złotych.

By naprawić ten błąd, Ministerstwo Finansów wydało 7.01.2022 r. rozporządzenie zmieniające sposób obliczania zaliczek na PIT (dalej: rozporządzenie z 7.01.2022 r.), które zamiast pomóc, wprowadziło dodatkowe wątpliwości. Zgodnie z nim bowiem zaliczki na PIT trzeba liczyć podwójnie, tj. według nowych i starych zasad i jeśli okaże się, że nowe zasady powodują obniżkę wypłaty, należy zastosować stare.

Próbując pomóc Państwu zrozumieć zasady działania nowej ulgi wskazujemy na dwa istotne zagadnienia z nią związane - czym jest ulga dla klasy średniej oraz czy ma coś wspólnego z PIT-2.

To nowa ulga, która w założeniach ma zrekompensować niektórym osobom brak możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku. Należy pamiętać, iż ulga dla klasy średniej jest dla podatników uzyskujących przychody z tytułu umowy o pracę oraz podatników prowadzących działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu przy zastosowaniu skali podatkowej, pod warunkiem, że suma uzyskanych przez nich w roku podatkowym przychodów wynosi co najmniej 68.412 zł i nie przekracza kwoty 133.692 zł brutto (miesięcznie odpowiednio 5 701 zł – 11 141 zł brutto).

Przy czym, jeśli chodzi o pracowników, warto pamiętać, że są to wszystkie przychody uzyskane w danym zakładzie pracy, czyli także np. premie, nagrody, nieodpłatne świadczenia, wynagrodzenia za nadgodziny. Nie bierze się pod uwagę zarobków pracownika w innych zakładach pracy ani jego dochodów z działalności gospodarczej, czy np. z najmu prywatnego.

Prawa do ulgi nie mają więc np. zleceniobiorcy czy osoby osiągające przychody z umów o dzieło czy kontraktów menedżerskich.

Pracodawca ma obowiązek naliczać ulgę w każdym miesiącu, jeśli wynagrodzenie brutto miesięczne pracownika mieści się w przedziale 5 701 zł brutto, a 11 141 zł brutto, chyba że pracownik złoży wniosek o nienaliczanie ulgi dla klasy średniej. Ulga daje możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania (uwaga! nie od podatku) kwoty określonej według skomplikowanych wzorów wynikających z ustawy PIT. O tym, który zastosować, decyduje wysokość przychodu.

Warto podkreślić, że ostatecznie w rozliczeniu rocznym o prawie do ulgi przesądza wysokość rocznych przychodów. Wskazany miesięczny limit przychodów służy jedynie potrącaniu przez niego miesięcznej zaliczki na PIT.

Kwota zmniejszająca podatek to rozwiązanie, które funkcjonuje już od wielu lat. Pracownik, który złożył swojemu pracodawcy oświadczenie PIT-2 (co do zasady – składa się z chwilą rozpoczęcia zatrudnienia) wyraża zgodę, by pracodawca przy wyliczaniu zaliczek na podatek PIT potrącał kwotę wolną od podatku. W skali miesiąca jest to 425 zł, a w skali roku 5100 zł. Kwoty te są uzależnione od kwoty wolnej od podatku, która w tym roku wynosi 30.000 zł. Od 2022 roku ma zastosowanie w każdym progu podatkowym, czyli również dla pracowników, którzy płacą 32% podatku.

Podatnik, który składa pracodawcy PIT-2 oświadcza w nim, iż:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika, który z mocy ustawy stosuje zmniejszenie zaliczki od tego świadczenia;
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
• nie osiąga dochodów opodatkowanych według skali podatkowej, od których sam jesteś zobowiązany obliczyć zaliczkę na podatek dochodowy (np. dochody z najmu lub działalności gospodarczej);
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Zastosowanie kwoty zmniejszającej podatek w sytuacji, gdy podatnik osiąga dochody z innego tytułu niż zatrudnienie na umowę o pracę, może spowodować konieczność dopłaty PIT przy składaniu zeznania rocznego za 2022 rok.

Często kwota zmniejszająca podatek jest mylnie łączona z ulgą dla klasy średniej. Przypomnijmy, że ulga to zupełnie inne i nowe rozwiązanie, obowiązujące od 1 stycznia 2022 r. Nawet dokonując rozliczeń, kwota zmniejszająca podatek i ulga są odejmowane w różnych miejscach w systemie kadrowo-płacowym.

Mając na uwadze powyższe zobaczmy jak działa ulga dla klasy średniej na konkretnych przykładach.

Przykład 1
Założenia:

• Wynagrodzenie miesięczne brutto: 5 000 PLN
• Koszty uzyskania przychodu: 250 PLN
• Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2): podatnik złożył oświadczenie
• Wynagrodzenie miesięczne brutto: 5 000 PLN
• Koszty uzyskania przychodu: 250 PLN
• Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2): podatnik nie złożył oświadczenia, mimo uprawnień

Roczne wynagrodzenie netto ulegnie zwiększeniu o 564 PLN w porównaniu do wynagrodzenia naliczonego według zasad w 2021 roku, a w rozliczeniu rocznym podatnik nie wykaże zarówno niedopłaty jak i nadpłaty podatku.

Podatnikowi nie przysługuje ulga dla klasy średniej, a zaliczki na podatek wyliczane są według zasad na 2022 r., czyli w tym przypadku rozporządzenie z 7.01.2022 r. nie ma zastosowania.

Roczne wynagrodzenie netto nie ulegnie zmianie w porównaniu do wynagrodzenia naliczonego według zasad w 2021 roku, a w rozliczeniu rocznym podatnik wykaże nadpłatę podatku.

Dlaczego podatnik, który nie złożył PIT-2, będzie miał nadpłatę podatku, jeśli jego wynagrodzenie miesięczne nie uległo zmianie w porównaniu do roku ubiegłego?
Po pierwsze, w tym przypadku zastosujemy rozporządzenie z 7.01.2022 r., zaliczki na podatek będą potrącane w niższej wysokości przez cały rok, czyli w kwocie wyliczonej według zasad obowiązujących w 2021 roku. Z uwagi na to, podatnik będzie miał niedopłatę podatku w wysokości 4 008 PLN w skali roku, którą będzie musiał dopłacić w zeznaniu rocznym.
Po drugie, podatnikowi nie przysługuje ulga dla klasy średniej.
Po trzecie, w związku z brakiem naliczania kwoty zmniejszającej podatek (PIT-2) w wysokości 425 PLN miesięcznie, podatnik w rozliczeniu rocznym będzie miał prawo do zwrotu w wysokości 5 100 PLN.

WNIOSEK: podatnik w 2022 r. otrzyma takie samo wynagrodzenie „na rękę” w porównaniu do roku 2021, natomiast w zeznaniu rocznym wykaże nadpłatę podatku w wysokości 1 092 PLN (5 100 – 4 008 = 1 092).

Scenariusz 2
Założenia:

• Wynagrodzenie miesięczne brutto: 8 500 PLN
• Koszty uzyskania przychodu: 250 PLN
• Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2): podatnik złożył oświadczenie
• Wynagrodzenie miesięczne brutto: 8 500 PLN
• Koszty uzyskania przychodu: 250 PLN
• Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2): podatnik nie złożył oświadczenia, mimo uprawnień
• Roczne wynagrodzenie netto nie ulegnie zmianie w porównaniu do wynagrodzenia naliczonego według zasad w 2021 roku, a w rozliczeniu rocznym podatnik nie wykaże zarówno niedopłaty jak i nadpłaty podatku.
• Podatnikowi przysługuje ulga dla klasy średniej.

Roczne wynagrodzenie netto nie ulegnie zmianie w porównaniu do wynagrodzenia naliczonego według zasad w 2021 roku, a w rozliczeniu rocznym podatnik wykaże nadpłatę podatku.

Dlaczego podatnik, który nie złożył PIT-2, będzie miał nadpłatę podatku, jeśli jego roczne wynagrodzenie nie uległo zmianie w porównaniu do roku ubiegłego?

Po pierwsze, w tym przypadku zastosujemy rozporządzenie z 7.01.2022 r., zaliczki na podatek będą potrącane w niższej wysokości przez cały rok, czyli w kwocie wyliczonej według zasad obowiązujących w 2021 roku. Z uwagi na to, podatnik będzie miał niedopłatę podatku w wysokości 4 572 PLN w skali roku, którą będzie musiał dopłacić w zeznaniu rocznym.
Po drugie, w związku z brakiem naliczania ulgi podatkowej (PIT-2) w wysokości 425 PLN miesięcznie, podatnik w rozliczeniu rocznym będzie miał prawo do zwrotu w wysokości 5 100 PLN.

WAŻNE: podatnikowi przysługuje ulga dla klasy średniej, ale nie została ona uwzględniona w obliczeniach z uwagi na zastosowanie rozporządzenia z.7.01.2022 r., w związku z czym podatek został obniżony do wysokości zaliczki wyliczanej według zasad obowiązujących w 2021 roku. Roczna wysokość ulgi dla klasy średniej dla rocznego wynagrodzenia 102 000 PLN (8 500 x 12) wynosi 13 221,12 PLN. Podatnik będzie miał prawo do uwzględnienia tej ulgi w rozliczeniu rocznym, dzięki czemu podatek należny będzie mniejszy o kwotę 2 247,60 PLN (13 221,12 x 17%), ponieważ wysokość omawianej ulgi pomniejsza podstawę do opodatkowania.

WNIOSEK: podatnik w 2022 r. otrzyma takie samo wynagrodzenie „na rękę” w porównaniu do roku 2021, natomiast w zeznaniu rocznym wykaże nadpłatę podatku w wysokości 528 PLN (5 100 – 4 572 = 528).

Dlaczego pomniejszamy wysokość podatku o 2 247,59, a nie 13 221,12? Otóż kwota 13 221,12 PLN jest wartością ulgi dla klasy średniej wyliczonej dla wynagrodzenia rocznego 102 000 PLN. O tę wartość pomniejszana jest podstawa do opodatkowania, nie zaś sama zaliczka (13 221,12 * 17% = 2 247,59).

Przy całym zamieszaniu, Polski Ład raz jeszcze pokazał jak ważna jest praca księgowych oraz specjalistów kalkulujących nasze wynagrodzenia. Ich poprawne naliczenie wymaga dzisiaj nie tylko ogromnej wiedzy i doświadczenia w zakresie PIT i ZUS, ale również umiejętnego poruszania się wśród zawiłości przepisów. A wszystko po to, aby każdy pracownik, na koniec okresu rozliczeniowego, otrzymał dobrze skalkulowane wynagrodzenie za swoją ciężką pracę.

Dariusz Tłokiński
Associate Partner odpowiedzialny za outsourcing płac i kadr w EY Usługi Księgowe