Obecnie obowiązujące przepisy Kodeksu pracy uznają niedziele i święta za dni wolne od pracy. Dni wolne od pracy określa ustawa z 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy.
Zasady pracy w niedziele i święta
Zasadą jest, że praca w niedziele i święta jest zabroniona. Obowiązuje również zakaz pracy w święta dla placówek handlowych (poza wyjątkami dotyczącymi zaspokajania codziennych potrzeb społeczeństwa, dla przykładu o apteki i stacje paliw).
K.p. wyjątkowo dopuszcza pracę w niedziele i święta ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. I tak w niedziele i święta można wykonywać pracę między innymi podczas akcji ratowniczych, w transporcie i komunikacji, w pracy zmianowej, w gastronomii, czy też przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób. Praca w niedziele i święta jest również możliwa, jeżeli pracownika obowiązuje system wykonywania pracy, w którym świadczy pracę właśnie w te dni. Chodzi tu o system tzw. pracy weekendowej, w którym pracownik wykonuje pracę jedynie w piątki, soboty, niedziele i święta.
Jeżeli zatem w danym zakładzie pracy wykonuje się pracę nie mieszczącą się w katalogu prac, którą można świadczyć w niedziele i święta, pracodawca nie może jej powierzyć pracownikowi w te dni ze względu np. na potrzeby pracodawcy.
Wykaz prac, które można wykonywać w niedziele i święta był na przestrzeni kilkudziesięciu lat kilkakrotnie zmieniany. Było to spowodowane np. przejściem systemu gospodarczego z gospodarki planowanej w rynkową i zmianą używanych w prawie pracy sformułowań.
Warto dodać, że przewidziane w k.p. wyjątki od zakazu pracy w niedziele i święta nie oznaczają, że wszyscy pracownicy danego zakładu pracy, w którym zachodzi potrzeba pracy w te dni muszą pracować. Chodzi tu tylko o tych pracowników, których obecność w firmie jest niezbędna.
Propozycje zmian w Kodeksie pracy
W Sejmie odbyło się pierwsze czytanie poselskiego projektu nowelizacji Kodeksu pracy (druk sejmowy nr 1539). Projekt zmian przewiduje poszerzenie katalogu wyjątków od zakazu pracy w niedziele i święta. Poza obecnie obowiązującymi wyjątkami w tej kwestii, praca w niedziele i święta byłaby możliwa także w drodze komunikacji elektronicznej na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego lub zagranicznego oddziału lub przedstawicielstwa przedsiębiorcy. Chodzi tu o firmy zagraniczne i oddziały tych firm, mające siedziby w krajach, w których występują inne niż w Polsce dni wolne od pracy.
Solidarność i OPZZ krytykują
NSZZ Solidarność oceniła negatywnie omawiany projekt zmian. Zdaniem związku nowelizacji Kodeksu pracy nie można przeprowadzać wycinkowo, z uwzględnieniem interesów niektórych podmiotów gospodarczych, z pominięciem pozostałych. Z tego względu NSZZ Solidarność opowiada się za kompleksową zmianą przepisów dotyczących pracy w niedziele i święta. Także OPZZ jest przeciwne proponowanym zmianom.
Pracodawcy RP uważają natomiast, że proponowana zmiana usprawni działanie firm, których oddziały lub siedziby znajdują się w krajach, gdzie obowiązują inne dni wolne od pracy, a także inne strefy czasowe. Jednak organizacja ta chce doprecyzowania sposobu wykonywania pracy w formie elektronicznej, którą będzie można świadczyć w niedziele i święta na rzecz zagranicznych firm i zagranicznych oddziałów tych firm (np. maile, telekonferencje itp.). W ocenie Pracodawców RP proponowane w tej kwestii określenie jest zbyt ogólne i mogłoby w praktyce doprowadzić do nakładania na pracowników zbyt dużej ilości pracy.
Źródło: Kancelaria Prawna Skarbiec
