Spis treści
Kolejny etap zmian: e-papierosy pod ostrzałem podatków
Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym od początku budzi kontrowersje. Rządowy projekt zakłada rozszerzenie definicji e-papierosów, obejmując akcyzą nie tylko płyny nikotynowe, ale także kartridże, urządzenia rozruchowe i saszetki nikotynowe. Przedsiębiorcy z sektora MŚP obawiają się fali bankructw i skurczenia legalnego rynku nawet o 95 proc., co według ekspertów może doprowadzić do rozwoju szarej strefy.
Branża vapingowa szczególnie krytykuje sposób procedowania projektu. Związek Pracodawców Branży Vapingowej podkreśla, że nowe przepisy powinny zostać notyfikowane Komisji Europejskiej jako tzw. przepisy techniczne — czego rząd jednak nie zrobił. „Brak notyfikacji naraża Polskę na ryzyko sankcji finansowych i unieważnienia ustawy” — przestrzega Maciej Powroźnik, prezes ZPBV.
Gorąca debata w Sejmie. Głosy za i przeciw
Podczas sejmowej debaty nad projektem ustawy o zmianie podatku akcyzowego na wyroby nikotynowe głosy posłów były mocno podzielone. W centrum uwagi znalazły się kwestie zdrowia publicznego, ale także zarzuty o nadmierny fiskalizm i niewystarczające konsultacje społeczne.
Koalicja Obywatelska mocno broniła projektu, wskazując na jego prozdrowotny cel.
Aż 30% młodzieży w wieku od 15 do 19 lat regularnie pali e-papierosy, a kolejne 60% choć raz spróbowało. To alarmujące dane, które wymagają zdecydowanych działań – podkreślała posłanka Magdalena Łośko. Przekonywała, że ograniczenie dostępności cenowej produktów nikotynowych może skutecznie zniechęcić młodzież do sięgania po używki.
Inaczej na sprawę patrzyli posłowie Prawa i Sprawiedliwości, którzy zarzucali rządowi ukrywanie prawdziwych intencji. „To nie jest ustawa prozdrowotna, to jest ustawa fiskalna” – mówił poseł Filip Kaczyński. „Podnosicie akcyzę, ale czy naprawdę wierzycie, że podwyżka o 2,40 zł za paczkę saszetek nikotynowych odstraszy młodych ludzi? To tylko pretekst do łatania dziury budżetowej” – dodał.
W ostrzejszym tonie wypowiedział się przedstawiciel Konfederacji, Roman Fritz, który skrytykował projekt za zbyt agresywne podejście do podatników.
Wysoka akcyza nie ograniczy palenia, za to rozwinie szarą strefę i zwiększy przemyt” – zaznaczył. Zakwestionował też opodatkowanie urządzeń do waporyzacji, pytając ironicznie: Czy wkrótce podatek akcyzowy obejmie zapalniczki i zapałki?. W jego ocenie ustawa to kolejna odsłona fiskalnej presji na przedsiębiorców i obywateli. Rząd, zamiast szukać realnych rozwiązań, wybiera najłatwiejszą drogę – podnoszenie podatków – podsumował.
Choć rządowa koalicja utrzymuje, że celem ustawy jest ochrona zdrowia publicznego, krytycy widzą w niej przede wszystkim próbę zwiększenia wpływów budżetowych.
Ministerstwo Finansów broniło projektu, podkreślając jego znaczenie dla zdrowia publicznego. Podsekretarz stanu Jarosław Neumann zwrócił uwagę, że wyższe ceny produktów nikotynowych przekładają się na spadek ich konsumpcji, wbrew wypowiedziom innych posłów. Jednocześnie przyznał, że podwyżka akcyzy na saszetki nikotynowe nie wpłynie znacząco na ich cenę detaliczną, ale kluczowe jest objęcie ich podatkiem akcyzowym, aby zapewnić równą konkurencję na rynku.
Polska 2050 Trzecia Droga także poparła projekt, podkreślając konieczność zmniejszenia ekonomicznej dostępności wyrobów nikotynowych.
Nie możemy stosować żadnej polityki redukcji szkód. Nowe produkty dostarczające nikotynę są na rynku zbyt krótko i są nieprzebadane. (...) Branża vapingowa za wszelką cenę broni swoich interesów. Parlamentarzyści otrzymują setki maili i listów próbujących wpłynąć na decyzję - mówiła posłanka Wioleta Tomczak.
Podczas debaty nie zabrakło zarzutów o zbyt krótki czas vacatio legis i presję związaną z budżetem. Poseł Sylwester Tułajew zarzucił rządowi pośpiech:
Brakuje wam pieniędzy w budżecie, dlatego ustawa ma wejść w życie już 1 kwietnia. Nie dajecie czasu na porządne konsultacje i analizy.
Ostatecznie debata ujawniła silny podział wśród posłów. Część z nich podkreślała konieczność ochrony zdrowia publicznego, inni zaś skupiali się na potencjalnych skutkach fiskalnych i wpływie ustawy na gospodarkę oraz szarą strefę.
Marszałek prowadząca obrady ogłosiła, że projekt ustawy przechodzi do trzeciego czytania, które odbędzie się w bloku głosowań.
Co dalej z ustawą i możliwe konsekwencje
Zgodnie ze sprawozdaniem sejmowej Komisji Finansów Publicznych, projekt ustawy trafił do głosowania wraz z wprowadzonymi poprawkami. Jeśli Sejm przyjmie ustawę, nowe przepisy wejdą w życie już 1 kwietnia 2025 roku.
Blok głosowań zapanowano na 20 lutego w godzinach wieczornych.
Branża vapingowa nie składa jednak broni. Związek Pracodawców Branży Vapingowej zapowiada podjęcie działań prawnych mających na celu zablokowanie nowych regulacji. „Firmy, których interesy zostaną naruszone, będą mogły dochodzić swoich praw na drodze sądowej, wskazując na brak notyfikacji przepisów jako podstawę do ich unieważnienia” – przypomina Powroźnik.
Aktualizacja:
Sejm uchwalił ustawę przy 242 głosach za, przy 191 przeciw i jednym wstrzymującym się od głosu. Nowelizacja trafi teraz do Senatu, który zdecyduje o jej dalszych losach.
Jeśli ustawa przejdzie całą ścieżkę legislacyjną bez poprawek, nowe przepisy wejdą w życie 1 kwietnia 2025 r., z wyjątkiem wybranych regulacji, które zaczną obowiązywać w późniejszych terminach, m.in. akcyzy na jednorazowe e-papierosy od 1 lipca 2025 r.
