Spis treści
Rola sądu upadłościowego w ocenie umów kredytowych
W czwartek rzecznik generalny TSUE, Dean Spielmann, przedstawił opinię w sprawie C-582/23, która dotyczyła pytań sądu rejonowego w Łodzi. Sprawa dotyczyła osoby, która ogłosiła upadłość konsumencką, a w skład jej masy upadłościowej weszła nieruchomość nabyta na kredyt hipoteczny indeksowany do franka szwajcarskiego. Sąd rejonowy zauważył, że umowa kredytowa mogła zawierać nieuczciwe warunki, które mogłyby wpłynąć na jej ważność.
Rzecznik generalny TSUE podkreślił, że sąd upadłościowy powinien mieć możliwość zbadania, czy umowa kredytowa zawiera nieuczciwe postanowienia. Taka ocena jest kluczowa, ponieważ nieważność umowy mogłaby zmienić zakres zobowiązań upadłego konsumenta.
Zdaniem rzecznika, sąd odsyłający powinien móc zbadać, z urzędu lub na wniosek konsumenta, potencjalnie nieuczciwy charakter postanowień umowy zawartej z konsumentem i wyciągnąć z tej oceny niezbędne konsekwencje. Ewentualne przekazanie tej kwestii do oceny sędziego-komisarza (którego postanowienie podlega osobnemu zaskarżeniu) stwarza ryzyko nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy, a także może zniechęcać upadłego do skutecznej realizacji praw przyznanych mu przez dyrektywę (…) – napisał rzecznik generalny TSUE w wydanej w czwartek opinii.
Ochrona praw konsumenta w postępowaniu upadłościowym
Rzecznik generalny TSUE zaznaczył, że ochrona praw konsumenta powinna być „konkretna i skuteczna”. Oznacza to, że niezależnie od specyfiki postępowania sądowego, w którym jest realizowana, ochrona ta nie powinna być podważana przez zatwierdzenie listy wierzytelności przez sędziego-komisarza.
Rzecznik podkreślił, że zatwierdzenie listy wierzytelności nie powinno uniemożliwiać sprawdzenia, czy umowa kredytowa nie zawiera nieuczciwych postanowień. Nawet brak sprzeciwu upadłego do listy wierzytelności nie pozbawia go ochrony jako konsumenta.
Przewidziane w prawie krajowym warunki, na jakich upadły może wnieść sprzeciw od listy wierzytelności budzą wątpliwości co do skuteczności dostępnych środków kontroli sądowej – dodał rzecznik.
Środki tymczasowe i potrącenia z wynagrodzenia
Kolejnym istotnym aspektem poruszonym przez rzecznika generalnego TSUE jest kwestia środków tymczasowych dotyczących potrąceń z wynagrodzenia upadłego. Rzecznik uznał, że brak możliwości ingerencji przez sąd w kwoty tych potrąceń jest niezgodny z dyrektywą 93/13/EWG.
Odnośnie do środków tymczasowych mających na celu ograniczenie potrąceń z wynagrodzenia upadłego, rzecznik generalny D. Spielmann uważa, że brak możliwości ingerencji przez sąd w kwoty tych potrąceń jest niezgodny z dyrektywą 93/13/EWG. Brak takich środków tymczasowych, przy jednoczesnym przedłużaniu się postępowania w związku z badaniem nieuczciwego charakteru postanowień umowy i trudnej sytuacji finansowej upadłego, stwarza ryzyko, że zrezygnuje on z ochrony przewidzianej w tej dyrektywie. Ocena tych okoliczności należy do sądu krajowego – poinformował TSUE.
Znaczenie opinii rzecznika generalnego
Choć opinia rzecznika generalnego TSUE nie jest wiążąca dla Trybunału Sprawiedliwości, w praktyce wyroki TSUE często są zgodne z sugestiami rzeczników generalnych. Oznacza to, że sądy krajowe mogą spodziewać się, że TSUE przychyli się do stanowiska rzecznika generalnego w tej sprawie.
