Urlop ojcowski, tacierzyński i rodzicielski. Co zmienia się dla pracujących ojców w 2023 roku? Wyjaśniamy

Według obowiązujących przepisów, w związku z narodzinami dziecka ojcom przysługują następujące rodzaje urlopów:

• ojcowski,
• tacierzyński,
• wychowawczy,
• rodzicielski.

Oprócz tego polskie prawo zapewnia ochronę stosunku pracy, możliwość elastycznego rozłożenia czasu pracy czy dodatkowe dwa dni opieki nad dzieckiem. Poniżej wyjaśniamy, kiedy można z tego skorzystać.

Ojcowie zatrudnieni na umowie o pracę lub prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogą skorzystać z urlopu ojcowskiego. W przeciwieństwie do wielu innych przywilejów ten jest niezależny od uprawnień przysługujących matce dziecka.

Prawo do urlopu ojcowskiego jest wyłącznym i samodzielnym prawem ojca niezależnym od uprawnień matki dziecka i przysługuje także w sytuacji, gdy matka nie jest pracownicą nie i może korzystać z urlopów związanych z urodzeniem dziecka – wyjaśnia Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.

Urlop ojcowski wynosi łącznie 14 dni i może być wykorzystany jednorazowo lub rozłożony na dwie, równe części. Przysługujące „wolne” można wykorzystać do:

• 1. urodzin dziecka – w przypadku narodzin po 26 kwietnia br.,
• 2. urodzin dziecka – jeśli dziecko urodziło się przed 26 kwietnia br.

Wnioski o urlop należy składać pracodawcy w formie pisemnej w terminie do 7 dni przed jego planowanym rozpoczęciem. Co istotne, pracodawca nie może odmówić przyznania „wolnego”, jeśli pismo zostało zgłoszone w sposób zgodny z przepisami. W trakcie urlopu ojcowskiego pracodawca nie może również rozwiązać stosunku pracy czy złożyć wypowiedzenia.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem od dnia złożenia przez pracownika wniosku o urlop ojcowski może nastąpić w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Termin rozwiązania umowy pracodawca musi wówczas uzgodnić z zakładową organizacją związkową – informuje resort rodziny.

Przygotowując wniosek, warto też pamiętać o innych, wymaganych dokumentach takich jak skrócony odpis aktu urodzenia naszego dziecka oraz oświadczenie o tym, czy w przeszłości korzystał z urlopu ojcowskiego. Podczas urlopu ojcowskiego pracownicy otrzymują 100 proc. wynagrodzenia.

Przeczytaj też:Urlop na żądanie - ile wynosi i kto może skorzystać?

Kodeks pracy zapewnia też ojcu prawo do wykorzystania części urlopu macierzyńskiego, nazywano potocznie tacierzyńskim. W tym przypadku jego wymiar będzie jednak zależał od tego, ile dni wolnych wykorzysta matka.

Wymiar urlopu macierzyńskiego zależy od liczby urodzonych dzieci:

• 20 tyg. – po urodzeniu jednego dziecka,
• 31 tyg. – po urodzeniu dwojga dzieci,
• 33 tyg. – po urodzeniu trojga dzieci,
• 35 tyg. – po urodzeniu czworga dzieci,
• 37 tyg. – po urodzeniu pięciorga dzieci.

Zgodnie z prawem matka musi obowiązkowo wykorzystać z tej puli co najmniej 14 tygodni. Następnie może zrzec się prawa do tego wolnego, przez co resztę wykorzysta ojciec dziecka.

Urlop tacierzyński przysługuje osobom zatrudnionym na umowie o pracę. Osoby, które chcą skorzystać z tego „wolnego”, muszą złożyć pisemny lub elektroniczny wniosek do 14 dni przed rozpoczęciem urlopu. Konieczne jest również dostarczenie wniosku o rezygnacji z reszty urlopu macierzyńskiego, podpisanego przez matkę dziecka.

W tym przypadku pracodawca również nie może odmówić urlopu tacierzyńskiego, jeśli wniosek został złożony zgodnie z przepisami. Po tegorocznej nowelizacji Kodeksu pracy ojcom korzystającym z prawa do tego urlopu przysługuje 70 proc. podstawy zasiłku.

Po urlopie macierzyńskim ojciec lub matka mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego, który trwa 32 tygodnie (po narodzinach jednego dziecka) lub 34 tygodnie (w przypadku większej liczby dzieci w trakcie jednego porodu).

Rodzice mają możliwość podzielenia się urlopem rodzicielskim, a także rozłożenia go na maksymalnie cztery części. Ze wspomnianego uprawnienia można skorzystać do czasu, gdy dziecko ukończy 6. rok życia.

Wniosek o urlop rodzicielski należy złożyć pisemnie w terminie do 21 dni od jego rozpoczęcia. W trakcie korzystania z tego przywileju przysługuje 80 proc. wymiaru wynagrodzenia lub 100 proc. przez 6 tygodni oraz 60 proc. przez pozostały okres.

Ojciec, który jest zatrudniony przez co najmniej pół roku, może też skorzystać z urlopu wychowawczego w celu opieki nad dzieckiem. Co istotne, w tym czasie nie przysługuje mu żaden zasiłek lub wynagrodzenie.

Wymiar urlopu wychowawczego to nawet 36 miesięcy, które można rozłożyć na maksymalnie pięć części. Prawo do jego odebrania wygasa w momencie, gdy dziecko ukończy 6. rok życia.

Osoby, które zamierają skorzystać z urlopu wychowawczego, powinny złożyć wniosek na 2 tygodnie przed rozpoczęciem sprawowania opieki. Pracownik może podjąć decyzję o wcześniejszym powrocie do pracy, jednak po wcześniejszym zawiadomieniu pracodawcy.

Po narodzinach dziecka jeden z rodziców może też skorzystać z dodatkowej ochrony, która obowiązuje do momentu, gdy dziecko ukończy 4 lata. W tym czasie pracownik bez wyrażenia wcześniejszej zgody nie może:

• pracować w nocy,
• pracować na 12-godzinnych zmianach,
• być delegowany poza jego miejsce pracy,
• pracować w przerywanym systemie czasu pracy.

Niezależnie od liczby posiadanych dzieci każdy ojciec może też wykorzystać 2 dni opieki nad dzieckiem poniżej 14. roku życia. Warto również pamiętać, że pracownicy, którym przysługuje urlop wychowawczy, mogą wnioskować o obniżenie wymiaru czasu pracy (nie mniej niż pół etatu). Wniosek o to należy złożyć do 21 dni przed planowanym skróceniem czasu wykonywania pracy.