Warszawa zużywa coraz więcej energii
Obecne zapotrzebowanie Warszawy na energię elektryczną wynosi około 7 TWh rocznie, a prognozy wskazują na możliwość jego podwojenia w związku z postępującą elektryfikacją. Transformacja systemu ciepła to nie tylko kwestia komfortu cieplnego, ale także kluczowy element transformacji elektroenergetyki. Nowoczesne systemy ciepłownicze mogą wspierać stabilność dostaw energii elektrycznej poprzez kogenerację oraz magazynowanie energii w formie ciepła.
Warszawa, jako duża metropolia, zmaga się z wyzwaniami organizacyjnymi i infrastrukturalnymi związanymi z transformacją energetyczną. W analizie Forum Energii skupiono się na systemie ogrzewania, który jest kluczowym źródłem zużycia energii w mieście.
Poprawa jakości powietrza
Warszawa konsekwentnie wzmacnia swoje działania na rzecz poprawy jakości powietrza. Stolica zintegrowała rozproszone inicjatywy w spójną strategię, współpracując z mieszkańcami, organizacjami społecznymi oraz ekspertami. Efektem jest systematyczna poprawa jakości powietrza i gotowość do strategicznego planowania transformacji energetycznej.
Między 2017 a 2023 rokiem średnioroczne stężenie pyłów PM2,5 w Warszawie spadło z 26,7 do 13,2 μg/m³, zbliżając się do poziomu zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia. To przede wszystkim efekt działań w zakresie ciepłownictwa, w tym likwidacji ponad 13,5 tys. pieców węglowych. Jednak wiele źródeł emisji, zwłaszcza transport, wciąż pozostaje nietkniętych.
Nieefektywne energetycznie budynki, czyli wysokie rachunki
Warszawskie budynki wielorodzinne odpowiadają za około 68 proc. zużycia ciepła w sektorze mieszkaniowym miasta, a tylko 7 proc. z nich spełnia obecnie standardy energetyczne. Zużycie ciepła w pozostałych budynkach wielorodzinnych jest kilkukrotnie wyższe niż przewidują obowiązujące warunki techniczne dla nowych budynków. Jeszcze gorsza efektywność energetyczna notowana jest w domach jednorodzinnych.
Termomodernizacja budynków staje się kluczem do utrzymania kosztów ogrzewania na akceptowalnym poziomie i zmniejszenia uzależnienia od importu paliw kopalnych. Skupienie działań na najbardziej energochłonnych budynkach przyniesie największy efekt zarówno pod względem kosztów, jak i poprawy jakości powietrza.
Trzy scenariusze dla przyszłości Warszawy
Raport Forum Energii przedstawia trzy realistyczne scenariusze rozwoju ogrzewania w Warszawie na lata 2024–2059:
Scenariusz referencyjny (brak działań): Miasto utrzymuje obecny stan rzeczy, co oznacza brak modernizacji budynków i dalszą zależność od paliw kopalnych. Emisje CO₂ w tym scenariuszu wyniosą 213 mln ton, a łączny koszt inwestycyjny i operacyjny to 694 mld zł.
Rozwój ciepłownictwa centralnego: Budynki są stopniowo modernizowane, a system ciepłowniczy przechodzi transformację. Emisje CO₂ spadną do 103,3 mln ton, a koszty wyniosą 380 mld zł.
Rozproszone źródła ciepła: Coraz więcej budynków przechodzi na własne źródła ogrzewania, głównie pompy ciepła. Emisje CO₂ wyniosą 102,9 mln ton, a koszty 360 mld zł.
Choć oba scenariusze inwestycyjne wymagają wysokich nakładów finansowych, są zdecydowanie tańsze niż brak działania – nawet o 314 mld zł mniej niż scenariusz referencyjny.
– Największe korzyści – środowiskowe, ekonomiczne i społeczne – przynosi scenariusz rozwoju ciepłownictwa centralnego. Może on być uzupełniony o technologie rozproszone, gdzie będzie to uzasadnione. Taka elastyczna ścieżka pozwoli Warszawie skutecznie przeprowadzić proces dekarbonizacji, minimalizować koszty dla mieszkańców i lepiej zarządzać energią w przyszłości – podsumowuje autorka raportu Anita Cieślicka z Forum Energii.
Co dalej z Warszawą?
Z raportu wynika, że najbardziej opłacalną i realistyczną ścieżką transformacji dla Warszawy jest modernizacja ciepłownictwa systemowego. To rozwiązanie pozwala wykorzystać istniejącą infrastrukturę, trwające inwestycje oraz skalę miejskich systemów. Przełoży się to na niższe koszty ogrzewania i ograniczenie emisji.
Jednocześnie ważne jest uzupełnienie systemu sieciowego o rozproszone źródła ciepła, takie jak pompy ciepła w budynkach oddalonych od sieci. Takie podejście łączy korzyści obu scenariuszy: centralnego i indywidualnego, umożliwiając elastyczne zarządzanie energią.
Forum Energii, we współpracy z firmą technologiczną Enercode, opracowało raport „Scenariusze transformacji energetycznej Warszawy", wykorzystując cyfrowy model Zefir. Analiza ta pozwala ocenić opłacalność i efektywność różnych technologii, uwzględniając lokalne zasoby miasta.
