Spis treści
Raport „Polska branża ciepłownicza pod presją dekarbonizacji” nie pozostawia złudzeń: transformacja sektora w stronę zeroemisyjności to kosztowny i trudny proces. Choć udział węgla w produkcji ciepła spada (61proc. w 2023 r. – najniżej w historii), to wciąż stanowi główny składnik energetycznego miksu. Tymczasem koszty emisji CO₂ od 2020 r. wzrosły sześciokrotnie – z 15 do 100 euro za tonę – co znacząco pogarsza opłacalność produkcji ciepła z paliw kopalnych.
Branża w tarapatach finansowych
Sytuacja ekonomiczna sektora jest alarmująca. W 2023 r. średnia rentowność wyniosła -22 proc., a w przypadku kogeneracji (produkcji ciepła i prądu jednocześnie) spadła aż do -38 proc. Jak wskazują analitycy EY, główną przyczyną jest przestarzały i nieelastyczny system taryfowy, który nie nadąża za dynamicznymi zmianami kosztów surowców i emisji.
Pomimo inwestycji w wysokości blisko 5 miliardów złotych w 2023 r., zaledwie nieco ponad jedna czwarta tej kwoty pochodziła ze źródeł zewnętrznych. Wynika to m.in. z niskiego wskaźnika płynności finansowej (0,57), co znacząco ogranicza możliwości pozyskiwania kredytów czy dotacji.
EY szacuje, że pełna transformacja sektora może pochłonąć od 200 do nawet 400 miliardów złotych. Tymczasem bez odpowiedniego wsparcia finansowego i legislacyjnego wiele przedsiębiorstw nie będzie w stanie sprostać tym wymaganiom.
Nowe normy, nowe wyzwania
Od 1 stycznia 2025 r. średnie instalacje grzewcze o mocy powyżej 5 MW będą musiały spełnić zaostrzone normy emisyjne. To kolejny impuls do modernizacji, który jednak bez systemowego wsparcia może pogłębić problemy firm z branży.
Choć dokument strategiczny „Strategia dla ciepłownictwa do 2030 r. z perspektywą do 2040 r.” wciąż jest w opracowaniu, już teraz wiadomo, że zakłada on m.in. 85 proc. udział efektywnych systemów ciepłowniczych w całym kraju, wzrost udziału OZE do 28,4 proc. oraz podłączenie 1,5 mln nowych gospodarstw domowych.
Biznes
Eksperci EY wskazują kilka kluczowych źródeł możliwego wsparcia finansowego:
Fundusz Modernizacyjny (UE ETS): m.in. program „OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa” o budżecie 2 mld zł,
LIFE Clean Energy Transition: budżet 1 mld euro do 2027 r.,
Krajowy Plan Odbudowy (KPO): ponad 108 mld zł w dotacjach i 148 mld zł w pożyczkach, z czego niemal połowa środków ma trafić na cele klimatyczne.
Potrzebny plan, nie tylko pieniądze
Jak podkreśla Dariusz Kryczka, Partner EY Law, bez kompleksowego planu transformacji energetycznej, który uwzględni zarówno nowe regulacje, jak i realne potrzeby przedsiębiorstw, dekarbonizacja może okazać się niemożliwa do zrealizowania.
– Musimy dać firmom konkretne narzędzia, by mogły sprostać wyzwaniom, minimalizując jednocześnie koszty dla odbiorców końcowych – podsumowuje ekspert.
