Zbliżają się wybory do Parlamentu Europejskiego. O co chodzi we wspólnej polityce klimatycznej Unii Europejskiej?

Przykładowo, plastik to jedno z najpoważniejszych źródeł zanieczyszczeń dla środowiska. Ale też bardzo tanie i wygodne opakowanie. Dlatego wielu producentów wciąż go stosuje, mimo wiedzy o jego toksycznym wpływie na przyrodę. Jeśli jednak państwo ustala dla wszystkich obowiązujące standardy ekologicznych opakowań, zaczynają stosować je wszyscy gracze i dokonuje się zmiana.

Wbrew obiegowej opinii nazwa Europejski Zielony Ład nie dotyczy jednego dużego dokumentu prawnego, gdzie zapisana jest cała unijna polityka klimatyczna. Jest to zbiór inicjatyw dla ochrony klimatu oraz zachowania bioróżnorodności i czystego środowiska prowadzonych w ramach wspólnej unijnej polityki.

Jego podstawą jest, by UE osiągnęła neutralność klimatyczną do roku 2050 oraz oddzieliła wzrost gospodarczy od zużywania zasobów. Oznacza to reorganizację wielu sfer życia, tak by państwa UE rozwijały się nadal, ale przy znikomych czy wręcz zerowych emisjach gazów cieplarnianych.

Według danych Europejskiej Agencji Środowiska pięcioma głównymi źródłami emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej w 2022 r. były:

• produkcja energii elektrycznej (26%),
• transport (24%),
• przemysł (24%),
• ogrzewanie budynków (13%),
• rolnictwo (12%).

To bardzo duże spektrum gospodarki, dlatego też uznano, że Europejski Zielony Ład powinien obejmować szeroki zakres obszarów tematycznych.

To zestaw 13 powiązanych ze sobą regulacji zaprezentowanych w 2021 r., które zmieniają i uaktualniają unijne przepisy pod kątem osiągnięcia ambitnych celów klimatycznych, jak również przeprowadzenia sprawiedliwej transformacji.

O ile sam Europejski Zielony Ład ma ogólny i odległy horyzont czasowy, to tutaj mamy znacznie bliższy cel: do 2030 r. unijne emisje mają spaść o 55% - stąd właśnie nazwa projektu - w porównaniu ze stanem z 1990 r.

Ma się to dokonywać przez zwiększone inwestycje w energię odnawialną (która stopniowo ma zastępować energię ze spalania paliw kopalnych), jak również poszerzenie europejskiego systemu handlu emisjami (tzw. ETSy) na kolejne sfery, m.in. transport drogowy i lotnictwo. Towarzyszy temu szereg zmian prawnych wspierających osiąganie przez te branże lepszej efektywności energetycznej, środki na rozwój innowacji oraz wsparcie społeczne i finansowe dla dotkniętych transformacją osób i regionów.

Zakłada ona, że - nawet przy intensywnej dekarbonizacji Europy - pewnego stopnia zmian klimatycznych nie da się już uniknąć.
Dlatego Unia Europejska będzie dążyć do przekształcenia infrastruktury swoich państw w kierunku lepszego reagowania na skutki zmian klimatycznych, wywołanych przez np. ekstremalne zjawiska pogodowe, jak również zapobiegania im. Strategia dotyczy także planowania odbudowy infrastruktury z potencjalnych zniszczeń z powodu tego typu wydarzeń.

Kryzys przyrodniczy nie wynika wprost z kryzysu klimatycznego, jednak w wielu aspektach oba te procesy są ze sobą powiązane. Przykładowo, zbyt intensywna gospodarka rolna przyczynia się do wysokich emisji, jak i do zanikania bioróżnorodności.

Jednocześnie skuteczniejsza ochrona przyrody może zwiększyć naszą odporność na skutki zmian klimatycznych. Dlatego państwa UE przyjęły szereg przepisów, w których zobowiązują się przede wszystkim do zwiększenia zasięgu obszarów chronionych i odtwarzania zdegradowanych ekosystemów.

To zespół przepisów, które mają doprowadzić do bardziej zrównoważonej produkcji żywności. Strategia ma pogodzić zapewnienie dostaw niedrogiego i zdrowego jedzenia na półki sklepowe z produkcją rolną, która zmniejsza swój ślad środowiskowy.

W ramach strategii redukowana będzie ilość stosowanych w rolnictwie pestycydów, a zwiększona ilość gruntów przeznaczonych na rolnictwo ekologiczne i ograniczane będzie marnowanie żywności.

W myśl przyjętych ustaleń to europejski przemysł ma być bazą dla wdrażanych w ramach zielonej transformacji innowacyjnych rozwiązań.

Dzięki temu środki, które dotąd wypływają z europejskich gospodarek pokrywając koszty importu paliw kopalnych z innych kontynentów, będą w dużej mierze trafiały do naszych przedsiębiorców.

Choć Europejczycy przyswoili już sobie zasady segregacji domowych odpadów, nadal znaczna większość stosowanych w gospodarce produktów używanych jest jednorazowo. Stają się zatem odpadami, które zanieczyszczają środowisko, a ich ponowna produkcja oznacza ponowne zużycie surowców, wody i energii, a zatem wywołanie kolejnych emisji.

Podjęto szereg działań dotyczących projektowania zrównoważonych produktów. Dzięki temu surowce w większym stopniu krążyć mają w obiegu zamkniętym w takich sektorach jak elektronika i informatyka, baterie, opakowania, tworzywa sztuczne, wyroby włókiennicze, budownictwo oraz żywność.

Doświadczenia krajów Europy Środkowo-Wschodniej z lat 90. pokazują, że szybka przebudowa gospodarki może być trudnym wyzwaniem społecznym, jeśli kwestię dostosowania się do nowych realiów zostawimy samym procesom rynkowym. Dlatego UE planuje zabezpieczyć co najmniej 55 mld euro na fundusze, które ułatwią społecznościom zmierzenie się z kosztami transformacji.

Środki te kierowane są bezpośrednio do mieszkańców UE (poszerzanie możliwości zatrudnienia i zmiany kwalifikacji oraz zwalczanie ubóstwa energetycznego), firm (ułatwienie przejścia na technologie niskoemisyjne, zapewnianie wsparcia na badania i innowacje) oraz państw i regionów (inwestowanie w nowe zielone miejsca pracy, zrównoważony transport publiczny, łączność cyfrową i ekologiczną infrastrukturę energetyczną).

Funkcjonujący w Polsce pod nazwą KPO fundusz powstał w 2020 r. w reakcji na pandemię Covid-19. Ta wyjątkowa sytuacja skłoniła UE do bezprecedensowego kroku - wyemitowania unijnych obligacji, dzięki którym zgromadzono ogromną kwotę 750 miliardów euro. Ponieważ instytucje unijne były w tym czasie zaangażowane w kreowanie nowych polityk klimatycznych, zdecydowano by powiązać nowe fundusze z koniecznymi wydatkami na zieloną transformację.

To właśnie ze środków NextGenerationEU finansowana będzie większość inwestycji związanych z Europejskim Zielonym Ładem - przeznaczone na nie zostanie 37% kwoty z Instrumentu rozwoju i odporności (mającego budżet w wysokości 672,5 mld euro) m.in na odnawialne źródła energii, efektywność energetyczną i elektromobilność. Dodatkowo 10 mld euro z NextGenerationEU zasili Fundusz Sprawiedliwej Transformacji.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Biznesu codziennie. Obserwuj StrefaBiznesu.pl!