ZUS zwiększa liczbę kontroli L4. A jak będzie po zmianach w wypłatach chorobowego? Na wszelki wypadek przygotuj się na kontrolę z ZUS

Kontrolowanie wystawianych zwolnień lekarskich to obowiązek ZUS. Regularnie sprawdzane są zarówno osoby, które korzystają z tzw. L4, jak i lekarze wystawiający te zaświadczenia. Po stwierdzeniu nieprawidłowości urzędnicy mogą wstrzymać wypłatę świadczenia, a nawet zażądać zwrotu pieniędzy. Kontrole mogą przeprowadzić także sami płatnicy, o ile zgłaszają oni do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 ubezpieczonych.

Według informacji "Rzeczpospolitej" w całym 2023 roku przeprowadzono 461,2 tys. kontroli zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy. To więcej niż rok wcześniej, kiedy suma kontroli zbliżyła się do liczby 430 tys. Dziennik podkreśla, że oznacza to powrót do kontroli w liczbach, które znamy sprzed pandemii.

ZUS wykrywa także coraz więcej nadużyć w związku ze zwolnieniami chorobowymi. W 2023 roku liczba decyzji o wstrzymaniu wypłaty zasiłku chorobowego była wyższa o ponad 20 proc. w stosunku do stanu sprzed roku. W ubiegłym roku było to 28,9 tys. decyzji, w 2022 roku 23,9 tys.

Sprawdź także: Do kiedy ZUS wysyła deklaracje podatkowe PIT za 2023 rok?

Częstsze kontrole ZUS spowodowane są rosnącą liczbą wystawianych zwolnień lekarskich. Jak donoszą urzędnicy, niektóre osoby czas przeznaczony na powrót do zdrowia wykorzystują, zatrudniając się u innego pracodawcy, porządkując ogródek, remontując mieszkanie, a nawet uczestnicząc we własnym ślubie i weselu.

Zwolnienia krótkoterminowe są coraz częstsze. Do tej pory działania kontrolne były jednak skoncentrowane na absencjach długoterminowych - mówi Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich cytowany przez Rzeczpospolitą.

Minister rodziny, pracy i polityki społecznej zapewnia jednak, że priorytetem tego rządu będą zmiany w wypłatach świadczeń chorobowych. To ZUS ma wypłacać zasiłek od pierwszego dnia nieobecności pracownika w firmie. Dotychczas zwolnienie chorobowe opłacane było przez pracodawcę do 33 dnia absencji. Łukasz Kozłowski przekonuje, że te zmiany zmodyfikują system kontroli ZUS i zwiększą ich ilość. Pytaniem tylko, czy ZUS będzie na to stać:

Mam tutaj na myśli przede wszystkim odpowiednie zasoby ludzi. Organ musi też zweryfikować, czy będzie mu się to „kalkulować”. Wydatki na kontrole mogą bowiem przewyższać wysokość odzyskanych środków - mówi Oskara Sobolewskiego, ekspert emerytalny i rynku pracy HRK Payroll Consulting cytowany przez Rz.

Przeczytaj również:13. emerytura 2024. Ile dostaną seniorzy? Minister podaje kwotę i termin wypłaty trzynastek

W 2022 roku wystawiono 27 mln zwolnień lekarskich, czyli o 6 mln więcej niż dwa lata wcześniej. Według danych ZUS najczęstszymi przyczynami absencji były choroby tkanki łącznej i układu kostno-stawowego (16,4 proc. zaświadczeń) oraz poród i ciąża (15,7 proc.).

Na kolejnych pozycjach znalazły się choroby układu oddechowego (14,2 proc.), a także urazy i zatrucia (13,3 proc.). Co ciekawe, prawie pół miliona zwolnień dotyczyło ciężkiego stresu i zaburzeń adaptacyjnych.

ZUS jest zobowiązany do przeprowadzania regularnych kontroli dotyczących sposobu wykorzystywania zwolnień, a także prawidłowości orzekania o tymczasowej niezdolności do wykonywania pracy. Weryfikacja może mieć zarówno charakter wyjazdowy, jak i zdalny, polegający na weryfikacji danych z różnych źródeł.

- Kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby może podlegać każde zwolnienie lekarskie bez względu na wskazania lekarskie, tj. zarówno, gdy jest adnotacja „chory powinien leżeć” jak i w przypadku adnotacji „chory może chodzić”. Każde zwolnienie jest zwolnieniem od wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej oraz wszelkich czynności, które mogą utrudnić powrót do zdrowia - informuje ZUS w komunikacie.

Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego może zostać przeprowadzona w:

• miejscu czasowego pobytu,
• miejscu pracy oraz prowadzenia działalności pozarolniczej,
• miejscu zamieszkania,
• innym miejscu, jeśli z uzyskanych informacji wynika, że jest to celowe.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości ZUS wstrzyma świadczenie. Jeśli natomiast pieniądze zostały już wypłacone, pracownik zostanie zobowiązany do zwrotu środków. Co istotne, kontrolę może przeprowadzić również pracodawca, zatrudniający co najmniej 21 ubezpieczonych.

- Pracodawca uprawniony do kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy może tę kontrolę przeprowadzić sam. Może on także zlecić przeprowadzenie kontroli innej osobie, np. innemu pracownikowi. Ze względu na wrażliwy charakter sprawy, powinna być to osoba ciesząca się dobrą opinią i budząca zaufanie. Powinna także mieć ona wiedzę o przepisach określających zasady postępowania przy przeprowadzaniu kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, a także przepisy o ochronie danych osobowych - wyjaśnia Zakład.

Kto powinien spodziewać się kontroli? Teoretycznie urzędnicy mogą odwiedzić każdego z nas, choć najczęściej będzie to prawdopodobnie dotyczyło osób, które wielokrotnie korzystają ze zwolnień lekarskich lub przebywają na nich od dłuższego czasu.

Często zdarza się, że kontrolerzy nie zastają chorego w domu lub we wskazanym miejscu pobytu. W tym przypadku ZUS ponowi kontrolę w innym terminie oraz poprosi o wyjaśnienie przyczyny absencji.

- Taka nieobecność może być usprawiedliwiona, jeżeli była spowodowana np. wizytą u lekarza, koniecznością wykupienia zaleconych przez lekarza lekarstw, odbywaniem rehabilitacji itp. Brak usprawiedliwienia przyczyny nieobecności w miejscu pobytu podczas kontroli albo nieudzielenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie może stanowić podstawę do pozbawienia prawa do wypłaty zasiłku chorobowego - czytamy na portalu samorzad.gov.pl.

Osoby chore powinny zatem pamiętać o tym, by podać lekarzowi aktualne miejsce zamieszkania, pod którym zamierzają przebywać w trakcie zwolnienia lekarskiego. Jeśli adres pobytu zmieniamy już w trakcie L4, należy o tym poinformować ZUS, a także pracodawcę.