Spis treści
Nowy system EU ETS II (Europejski System Handlu Emisjami), który ma zacząć obowiązywać od 2027 roku, rozszerzy zakres opłat za emisje CO₂. Obejmie on m.in. budynki mieszkalne, transport drogowy oraz część małych przedsiębiorstw, dotychczas nieuwzględnionych w głównym systemie EU ETS.
Podczas środowego wystąpienia w Sejmie wiceministra klimatu i środowiska Urszula Zielińska przyznała, że Polska – jak wszystkie kraje UE – musi wdrożyć przepisy wynikające z dyrektywy ETS II. Zapewniła jednak, że rząd prowadzi intensywne rozmowy z innymi państwami członkowskimi, starając się wynegocjować okresy przejściowe, mechanizmy osłonowe i czasowe odroczenie niektórych obowiązków.
Pieniądze na transformację i wsparcie społeczne
Jak poinformowała Zielińska, do 2032 roku Polska może liczyć na łączne wpływy w wysokości 153 miliardów złotych z tytułu wdrożenia systemu ETS II. W tej kwocie zawierają się m.in.:
90 mld zł z wpływów aukcyjnych ETS II, które trafią do budżetu państwa,
około 64 mld zł (łącznie z wkładem krajowym) z nowego Społecznego Funduszu Klimatycznego (SFK).
Środki te mają być przeznaczone na działania osłonowe oraz inwestycyjne: wymianę tzw. „kopciuchów” w domach, modernizację systemów grzewczych, poprawę efektywności energetycznej i rozwój niskoemisyjnego transportu.
– Jesteśmy największym beneficjentem SFK – aż 18 proc. całego unijnego budżetu funduszu trafi do Polski – podkreśliła Zielińska.
Kogo obejmie system ETS II?
Nowy system nie będzie bezpośrednio obciążał gospodarstw domowych podatkiem. Zgodnie z zapowiedzią wiceminister, opłatami objęci zostaną dostawcy paliw i duzi dystrybutorzy, którzy będą kupować uprawnienia do emisji CO₂.
Nie jest jednak wykluczone, że koszty zostaną pośrednio przeniesione na konsumentów. Zielińska uczciwie przyznała, że należy się spodziewać prób przerzucenia obciążeń przez firmy paliwowe na użytkowników końcowych. Właśnie dlatego tak ważne ma być szybkie uruchomienie mechanizmów osłonowych i inwestycyjnych.
Kiedy i jak? Kluczowe daty i działania
Do 30 czerwca 2025 roku Polska – podobnie jak inne kraje UE – musi przedstawić Komisji Europejskiej szczegółowy plan klimatyczno-społeczny. Dokument określi, na co konkretnie zostaną wydane środki z SFK, jakie cele będą realizowane i w jaki sposób państwo planuje łagodzić skutki społeczne nowego systemu.
Biznes
Prace nad planem prowadzi obecnie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Konsultacje mają się rozpocząć wkrótce.
Zielińska przypomniała również, że w przyszłym roku zaplanowano rewizję całego systemu ETS, co może dać dodatkową przestrzeń do modyfikacji założeń ETS II. W odróżnieniu od dotychczasowego ETS, nowy system nie przewiduje darmowych uprawnień do emisji – wszystkie będą sprzedawane na aukcjach.
Redukcja emisji i cele klimatyczne
ETS II ma przyczynić się do redukcji emisji CO₂ aż o 42 proc. do 2030 roku względem poziomów z 2005 roku. To jeden z elementów szerokiej strategii UE „Fit for 55”, mającej na celu obniżenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do końca tej dekady.
Polska, jako kraj z dużym udziałem paliw kopalnych i wysokimi kosztami transformacji, może liczyć na znaczące wsparcie – ale jednocześnie stoi przed trudnym wyzwaniem przeprowadzenia sprawiedliwej, społecznie akceptowalnej zmiany.
