Czym się różni prezent od łapówki? Na to warto zwrócić uwagę, gdy dajesz lub przyjmujesz prezenty. Kiedy podarunek w pracy wolno przyjąć?

Mikołaj Wójtowicz
Mikołaj Wójtowicz
Wartość prezentów może być różna i zależy od okoliczności, w których dochodzi do ich wręczania. Wręczanie niektórych prezentów może być podstawą do odpowiedzialności karnej za przekupstwo.
Wartość prezentów może być różna i zależy od okoliczności, w których dochodzi do ich wręczania. Wręczanie niektórych prezentów może być podstawą do odpowiedzialności karnej za przekupstwo. Mikołaj Wójtowicz / Polska Press
W pracy otrzymałeś prezent o dużej wartości? Sądzisz, że klient lub petent może chcieć cię przekupić? Poznaj sposoby, jak odróżnić dozwolony prezent i wyraz wdzięczności od przyjmowania korzyści majątkowych. Po czym poznać, że złamaliśmy prawo? Te zasady warto znać, jeżeli przyjmujemy w pracy prezenty np. jako lekarze, nauczyciele i urzędnicy.

– Jeszcze przed wybuchem wojny na Ukrainie prowadząc sprawę o pozwolenie na pracę dla cudzoziemca, zadzwoniłam do jego pracodawcy i wskazałam, jakich dokumentów brakuje. Czasami na decyzję o pozwolenie trzeba było czekać nawet kilka miesięcy, głównie z powodów braków formalnych, cudzoziemcy często dostarczają niekompletne wnioski. Godzinę później pracodawca przyjechał nie tylko z kompletem brakujących dokumentów, ale i z brytfanną ciasta domowej roboty i pudełkiem czekoladek – mówi Agnieszka, która pracuje w urzędzie wojewódzkim.

Podobne sytuacje mogą sprawić, że czujemy się niezręcznie. Warto wiedzieć, kiedy podarunek, jest faktycznie prezentem, a kiedy ma charakter przekupstwa.

Co to jest korupcja? To nie tylko przyjmowanie prezentów

Lekarz, który każe sobie zapłacić za przyjęcie pacjenta do szpitala. Urzędnik, który czeka na prezent w zamian za szybsze rozpatrzenie sprawy. Kierowca starego samochodu, który proponuje w stacji diagnostycznej, że dodatkowo zapłaci za pozytywny przegląd samochodu, choć ten jest niesprawny - takie przykłady korupcji możemy znaleźć na www.antykorupcja.gov.pl - edukacyjnym portalu o antykorupcji prowadzonym przez CBA.

Wartość prezentów może być różna i zależy od okoliczności, w których dochodzi do ich wręczania. Wręczanie niektórych prezentów może być podstawą do odpowiedzialności karnej za przekupstwo, za sprzedajność lub za płatną protekcję.

Korupcja jest karalna:

  • w działalności instytucji państwowych i samorządowych (art. 228-230a Kodeksu Karnego),
  • korupcja gospodarcza (art. 296a Kodeksu Karnego),
  • korupcja wyborcza (art. 250a Kodeksu Karnego),
  • korupcja w sporcie (art. 46 i następne z ustawy o sporcie).

Na czym polega korupcja?

Najczęściej spotykaną formą korupcji jest łapownictwo. Prawo karne rozróżnia dwie jego formy:

  • bierną,
  • czynną.

I obie postacie są przestępstwami w rozumieniu przepisów Kodeksu Karnego.

Łapownictwo sąd może ukarać:

  • grzywną,
  • ograniczeniem wolności,
  • pozbawieniem wolności

I to zarówno osobę przyjmującą łapówkę, jak i ją dającą.

Łapownictwo bierne potocznie nazywa się sprzedajnością i jest to przyjmowanie łapówek, a łapownictwo czynne, czyli ich dawanieprzekupstwem.

Art. 228 § 1 Kodeksu Karnego zakazuje sprzedajności, ale na jego podstawie można skazać tylko funkcjonariusza publicznego w instytucjach państwowych i samorządowych, który łapówkę miałby przyjąć. Przepis ma zapewnić bezinteresowność działania funkcjonariuszy publicznych.

Natomiast w przypadku łapownictwa czynnego - jego sprawcą może być każdy.

Podobnie jest z płatną protekcją. Jego sprawcą może być każdy, kto „powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołującymi przekonanie innej osoby lub utwierdzającej ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę” - dowiadujemy się z art. 230 Kodeksu Karnego.

Chodzi więc o zaoferowanie załatwienia sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą.

„Płatna protekcja polega więc na tym, że ktoś chce być opłacony w zamian za swoje wstawiennictwo” - czytamy na antykorupcja.gov.pl.

Co to jest łapówka?

Łapówką może być każda odniesiona korzyść – zarówno ta majątkowa, jak i niemajątkowa. Czy coś nią będzie czy nie – będzie zależne od kontekstu i sytuacji, w której dany prezent wręczamy danej osobie. Co do zasady łapówkę wręczamy drugiej osobie po to, aby osiągnąć odpowiedni, pożądany stan rzeczy.

Jak odróżnić prezent od łapówki? Kryteria

Prezenty wręcza się jako wyraz wdzięczności za już okazaną pomoc np. pacjenci kupują czekoladki czy kawę lekarzowi za wyjątkowo miłą i profesjonalną opiekę podczas leczenia lub uczniowie dają nauczycielom prezenty na koniec roku szkolnego. Trudno mówić wtedy o łapówce, kiedy wręczane są po zdanym egzaminie, po zakończeniu roku szkolnego lub po wyleczeniu. Są to pewne wyjątki, kiedy nie będzie się to wiązało z sankcjami karnymi.

Przesłanki, dzięki którym odróżniamy prezent od łapówki wyodrębniła doktryna, która mówi, że:

  • prezent powinien zostać wręczony po zakończeniu danego procesu, np. leczenia lub roku szkolnego/akademickiego, po obronie pracy dyplomowej,
  • prezent ma charakter przedmiotu,
  • prezent powinien mieć wartość maksymalnie 100 zł, ale może mieć proporcjonalną wartość do czynności, za którą chcemy się odwdzięczyć,
  • celem wręczenia prezentu powinno być wyrażenie wdzięczności, a nie odniesienie jakiś korzyści.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2007 r., III KK 248/06 podkreśla, że

"Dla uznania, że proponowana korzyść majątkowa pozostaje w związku z pełnioną funkcją publiczną wystarczające jest, że pełniący taką funkcję może wpływać na końcowy wynik załatwienia sprawy przez fakt nadania sprawie biegu w sposób oczekiwany przez osobę składającą korupcyjną propozycję. Momentem dokonania przekupstwa czynnego w wypadku, gdy wręczający posługuje się obietnicą udzielenia korzyści majątkowej, jest chwila, gdy oświadczenie gotowości udzielenia takiej korzyści dojdzie do osoby pełniącej funkcję publiczną, niezależnie od tego, czy zostanie ono przyjęte, czy też odrzucone."

Jak sądy karne odróżniają prezenty od łapówek?

Przytoczone wyżej kryteria są wypracowane przez doktrynę, nie są zapisane ustawach - tym samym sądy nie muszą ich stosować. Choć nie każda sytuacja, w której wręczamy prezent, będzie uznana za przestępstwo, to jednak kluczowe znaczenie będą miały tutaj okoliczności i sytuacja, w której do tego doszło. Sąd może również indywidualnie podejść do danej sprawy i może ją samodzielnie ocenić.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefabiznesu.pl Strefa Biznesu