Spis treści
- Cement jako materiał o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa Europy
- Mechanizm CBAM – narzędzie walki z importem „brudnego” cementu
- Dekarbonizacja – tylko technologia CCS pozwoli zachować europejski przemysł cementowy
- Koszty energii i uprawnień emisji – presja na rentowność branży
- Polska – jeden z liderów nowoczesnej produkcji cementu w Europie
Według danych Centrum Analitycznego Izby Administracji Skarbowej, import cementu z Ukrainy do Polski wzrósł w ostatnich pięciu latach o blisko 3000%. W 2023 roku Polska sprowadziła ponad 650 tys. ton cementu ze Wschodu, a prognozy na 2025 rok mówią o przekroczeniu miliona ton. Nie tylko Polska zmaga się z tym problemem – również inne kraje UE borykają się z napływem taniego cementu z Turcji, Afryki czy Ukrainy.
Importowany cement pochodzi często z państw, gdzie nie obowiązują opłaty za emisję CO2, co oznacza dla europejskich producentów nieuczciwą konkurencję. W regionach przygranicznych, jak Podkarpacie czy Lubelszczyzna, polskie cementownie odczuwają szczególnie mocno ten presję. Stowarzyszenie Producentów Cementu apeluje do Komisji Europejskiej o wprowadzenie limitów importowych, aby ograniczyć niekontrolowany napływ cementu spoza UE.
Cement jako materiał o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa Europy
Cement to nie tylko surowiec budowlany – to strategiczny materiał kluczowy dla inwestycji infrastrukturalnych, obronności i transformacji energetycznej. Jak podkreśla europoseł Krzysztof Hetman, bez konkurencyjnego sektora cementowego w Europie istnieje ryzyko przeniesienia produkcji poza granice Unii, co uderzyłoby w bezpieczeństwo i suwerenność gospodarczą regionu.
Przedstawiciele polskiego rządu i Europarlamentu, wraz z Komisją Europejską, pracują nad priorytetami polskiej prezydencji w Radzie UE, w tym wspieraniem przemysłu energochłonnego, a w szczególności branży cementowej.
Mechanizm CBAM – narzędzie walki z importem „brudnego” cementu
Aby przeciwdziałać zalewowi cementu z krajów nieobjętych opłatami za emisję CO2, UE wprowadza mechanizm CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism). Od 2026 roku pozwoli on nakładać opłaty na importerów, którzy nie ponoszą kosztów związanych z emisją dwutlenku węgla. Jednak branża wskazuje, że system musi być szczelny i podlegać skutecznym kontrolom, bo importowany cement jest trudny do śledzenia pod względem śladu węglowego.
Biznes
Producenci apelują o dopracowanie i uszczelnienie CBAM, by przeciwdziałać nieuczciwej konkurencji i „uciekaniu emisji” poza granice UE.
Dekarbonizacja – tylko technologia CCS pozwoli zachować europejski przemysł cementowy
Największym wyzwaniem dla branży cementowej jest konieczność radykalnej redukcji emisji CO2. Bez bezpłatnych uprawnień do emisji od 2034 roku oraz ze stale rosnącymi cenami energii produkcja cementu stanie się nieopłacalna. Jedynym skutecznym rozwiązaniem jest technologia CCS (Carbon Capture and Storage) – wychwytywanie, transport i magazynowanie CO2.
Realizacja tej technologii wymaga ogromnych inwestycji, rozbudowy infrastruktury oraz wsparcia regulacyjnego i finansowego ze strony UE i państw członkowskich. Bez tego polski i europejski przemysł cementowy straci konkurencyjność na rzecz producentów spoza UE oraz tych wewnątrz Unii, którzy już wdrażają CCS.
Koszty energii i uprawnień emisji – presja na rentowność branży
Koszty energii stanowią dziś ponad 35% całkowitych kosztów produkcji cementu, a w Polsce ceny energii należą do najwyższych w UE. Wprowadzenie CCS spowoduje podwojenie zużycia prądu, co dodatkowo obciąży cementownie. Dlatego branża domaga się rekompensat kosztów pośrednich wynikających ze wzrostu cen energii oraz rozszerzenia wsparcia, które obecnie obejmuje jedynie inne sektory przemysłu energochłonnego.
Ceny uprawnień do emisji CO2 sięgające 100 euro za tonę również obniżają konkurencyjność branży, choć producenci deklarują aktywne działania na rzecz redukcji emisji – w Polsce emisje CO2 zmniejszyły się o ponad 30% w stosunku do poziomu z 1990 roku.
Polska – jeden z liderów nowoczesnej produkcji cementu w Europie
Polska jest trzecim największym producentem cementu w UE, a krajowe zakłady należą do najnowocześniejszych na kontynencie. Ponad 80% ciepła do produkcji pochodzi tu z paliw alternatywnych, co jest najlepszym wynikiem w Europie. Cementownie w Polsce zatrudniają około 4 tysiące pracowników bezpośrednio, a branża generuje istotne wpływy do budżetu państwa oraz miejsca pracy pośrednie.
Jednak bez skutecznych działań i wsparcia ze strony władz sektor może nie przetrwać konkurencji z importem i wyzwań klimatycznych.
Podsumowując, branża cementowa w Unii Europejskiej stoi dziś na rozdrożu. Rośnie import z krajów spoza UE, brak pełnej ochrony mechanizmu CBAM, wysokie ceny energii i emisji CO2 oraz presja dekarbonizacyjna – to razem grozi przeniesieniem produkcji poza granice Unii i utratą ważnego elementu strategicznej infrastruktury.
Utrzymanie konkurencyjności wymaga zdecydowanych działań na poziomie unijnym i krajowym: wprowadzenia limitów importu, efektywnego wdrożenia CCS, rekompensat energetycznych oraz wsparcia finansowego i regulacyjnego dla modernizacji przemysłu. Tylko wtedy cement pozostanie filarem bezpieczeństwa i rozwoju Europy.
