Inwestycje w Polsce słabną. Cofnęliśmy się o 6 lat. Wszyscy pytają o pracowników

Spółki zarządzające SSE wydały w ub. roku w sumie 551 decyzji, które uprawniają firmy do zwolnienia dochodu uzyskanego z nowej inwestycji z podatku dochodowego. Co prawda decyzji było o 15 więcej niż w poprzednim roku, to jednak wartość deklarowanych inwestycji była niższa, wyniosła około 15,5 mld zł. W 2023 r. było to 18,3 mld zł, a w rekordowym 2021 r. – 37,1 mld zł.

Przedsiębiorcy wskazali, że we wszystkich strefach dzięki nowym inwestycjom powstanie prawie 4 tys. miejsc pracy. Ten wynik też jest gorszy – w poprzednim roku deklarowano utworzenie ponad 7 tys. nowych miejsc pracy (w 2022 – ok. 9 tys., w 2021 – 16,8 tys.).

W sytuacji spowolnienia gospodarczego, ubiegłoroczny wynik nie powinien dziwić. Przedsiębiorcom dały się we znaki wysokie koszty prowadzenia działalności, w tym m.in. wyższe ceny energii. Decyzje o nowych inwestycjach były ostrożniejsze i częściej dotyczyły mniejszych przedsięwzięć np. rozszerzenia istniejącej działalności, a rzadziej budowy nowego zakładu. Poza tym większość zadeklarowanych w ub. roku inwestycji zamierzają zrealizować polskie, lokalne firmy z sektora MŚP.

Udział polskiego sektora MŚP w liczbie projektów z decyzją o wsparciu wyniósł 67 proc. w 2023 r., a w 2024 r. wzrósł o 5 p. proc. do poziomu 72 proc.. Udział deklarowanej wartości inwestycji małych i średnich polskich przedsiębiorstw to 19 proc. w 2023 r., i 23 proc. w 2024 r. Udział firm polskich sektora MŚP w nowych miejscach pracy na koniec 2023 r. wyniósł 17 proc. W 2024 r. wskaźnik ten był zdecydowanie wyższy. Osiągnął 30 proc. – informuje Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

W ub. roku inwestycję o najwyższej wartości zadeklarowała spółka MM Kwidzyn (wcześniej International Paper-Kwidzyn), która zrealizuje dwa przedsięwzięcia w Pomorskiej SSE o łącznej wartości prawie 800 mln zł. W tej samej strefie spółka Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz planuje zainwestować 469,5 mln zł. Z kolei na terenie Krakowskiego Parku Technologicznego  firma z branży produkcji urządzeń medycznych zadeklarowała wydać na trzy inwestycje w sumie 475,2 mln zł.

Spójrzmy na poszczególne strefy. 

W Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej działa ok. 600 przedsiębiorstw, które od jej powstania w 1996 r. zainwestowały łącznie ponad 50 mld zł i stworzyły niemal 100 tys. miejsc pracy.

– W 2024 r. KSSE wydała 91 nowych decyzji o wsparciu, dzięki którym w województwie śląskim i opolskim powstaną nowe miejsca pracy i zostaną zrealizowane inwestycje o łącznej deklarowanej wartości 2,7 mld zł – informuje Łukasz Borkowski z Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Największy projekt inwestycyjny, spośród pozyskanych w ub. roku, zrealizuje Tymbark-MWS, który kosztem 320 mln zł planuje rozbudowę i zwiększenie zdolności produkcyjnych istniejącego zakładu w Tychach. Termin jej zakończenia został zaplanowany na wrzesień 2026 r. Dużą inwestycję planuje też spółka Dogmates (należy do niej marka Psi Bufet), która w Zabrzu zamierza wybudować fabrykę produkującą świeżą karmę dla psów. Z kolei w Gliwicach Mecalux za 215 mln zł zamierza rozbudować swój zakład – m.in. planuje zakup nowych urządzeń i maszyn. W województwie opolskim, które również należy do katowickiej SSE, kolejną swoją fabrykę wybuduje spółka Baumit. W nowym zakładzie mają być produkowane m.in. zaprawy klejowe, tynki i farby elewacyjne. Szacowany koszt tej inwestycji to około 100 mln zł. 

– Przykładami przedsiębiorstw, które zaufały naszej strefie są znane marki takie jak: Tymbark, Danone, Karmello, Mieszko, Ustronianka, a także innowacyjna firma Psi Bufet – twierdzi Łukasz Borkowski z Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Jak mówi, do branż o największej liczbie pracowników należy sektor motoryzacyjny (niemal połowa wszystkich miejsc pracy), branża metalowa, maszynowa, wyrobów ze szkła, tworzyw sztucznych, budowlana, a także spożywcza, która w ostatnim roku notuje dynamiczny wzrost.

Z kolei w SSE Euro-Park Mielec wydano 26 decyzji o wsparciu, w ramach których

firmy zadeklarowały poniesienie wydatków inwestycyjnych na poziomie ok. 799 mln zł oraz utworzenie około 270 nowych miejsc pracy. Największe nakłady zadeklarowały spółki: Polskie Zakłady Zbożowe Lubella GMW i Kronoflooring (branża przetwórstwa tworzyw sztucznych).

– Od początku funkcjonowania strefy udzielonych zostało 205 decyzji o wsparciu nowych inwestycji, a inwestorzy zadeklarowali poniesienie 7,5 mld zł i utworzenie ponad 3,9 tys. nowych miejsc pracy. Poziom zatrudnienia w SSE Euro-Park Mielec to ponad 38 tys. pracowników, dotyczy to decyzji o wsparciu oraz zezwoleń na prowadzenia działalności na terenie strefy. Główne branże działające w mieleckiej strefie to lotnicza, przetwórstwo tworzyw sztucznych, metalowa i automotive – mówi Marcin Pogoda z oddziału ARP w Mielcu i dodaje, że w strefie brakuje pracowników.

Pracodawcy szukają m.in. operatorów i programistów maszyn CNC, programistów robotów przemysłowych oraz spawaczy.

Ponad 340 mln zł zamierzają zainwestować firmy, które w ub. r. otrzymały decyzję o wsparciu w Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej Euro-Park Wisłosan. Dzięki temu na tym terenie może powstać 41 nowych miejsc pracy (dla porównania w 2023 r. było ich 402). Od początku funkcjonowania strefy zainwestowano 8,8 mld zł i powstało 2,5 tys. nowych miejsc pracy (główne branże to metalowa, spożywcza, drzewna, papiernicza, maszynowa).W TSSE Euro-Park Wisłosan realizowane są obecnie trzy duże projekty – z czego dwa dotyczą rozpoczęcia budowy hali produkcyjno-magazynowej w Tarnobrzegu i Chełmie, a trzeci to zakończenie budowy Akceleratora Przemysłowego w Stalowej Woli.

Przedstawiciele TSSE Euro-Park Wisłosan twierdzą, że stosunkowo niewielka liczba nowych miejsc pracy, jaka ma powstać w strefie, nie spowoduje deficytu na tamtejszym rynku pracy. To jednak nie znaczy, że firmy nie poszukują pracowników.

– Nie widzimy deficytu pracowników, ale pracodawcy cały czas szukają specjalistów z fachem w rękach, takich jak spawaczy, elektryków, techników. Widzimy też, że firmy częściej inwestują w nowoczesne, automatyczne maszyny, które mogą niektóre czynności wykonywać bez udziału człowieka – mówi Norbert Mastalerz, dyrektor oddziału ARP w Tarnobrzegu, zarządzający TSSE Euro-Park Wisłosan.

W Krakowskim Parku Technologicznym w ub. r. największe nakłady inwestycyjne pochodziły od firm z branży medycznej, spożywczej i chemicznej. Spośród 60 wydanych decyzji o wsparciu, 42 trafiły do małych i średnich przedsiębiorców. Firmy zadeklarowały utworzenie aż 408 miejsc pracy.

– Branża spożywcza nadal odgrywa znaczącą rolę – wsparliśmy zarówno producentów żywności, jak i mniejsze przedsiębiorstwa, takie jak piekarnie czy cukiernie. Po raz pierwszy do programu dołączyła firma z branży beauty – Vis Plantis, która otworzy nowy zakład produkcyjny – mówi nam Łukasz Blacha, dyrektor działu obsługi inwestora w KPT.

W KPT aż trzy inwestycje o łącznej wartości ok. 475 mln zł realizuje firma Styker, która zainwestowała w rozbudowę zakładu i zakup nowych urządzeń i maszyn. Styker to globalny lider branży produktów i sprzętu medycznego, należy do 500 największych spółek giełdowych w Stanach Zjednoczonych. Dla KPT jest bardzo wartościowym nabytkiem i to tym bardziej że zapowiada rozwój w regionie i kolejne inwestycje.

Kolejna duża inwestycja zrealizowana zostanie przez spółkę Linde Gaz Polska. We współpracy z koncernem metalurgicznym Arcelor Mittal Poland, w Krakowie powstanie zakład produkcji wodoru. Spółka zainwestuje ponad 100 mln zł.

Z kolei firma Petmex, producent karmy dla zwierząt, zbuduje nowy zakład, w którym produkowana będzie mokra karma dla psów i kotów. Poza tym zmodernizowane zostaną istniejące magazyny i hale produkcyjne, spółka zamierza też kupić nowe maszyny i urządzenia. Planowane nakłady inwestycyjne w tym przypadku to ponad 28 mln zł.

W krakowskiej strefie ekonomicznej prężnie rozwija się sektor nowoczesnych usług biznesowych, zlokalizowany głównie w Krakowie. Dominują tu również branże automotive, przetwórstwa spożywczego, produkcji taboru kolejowego, opakowań, zaawansowanej elektroniki oraz obróbki i wyrobów z metali. Pracodawcy mają duży problem ze znalezieniem pracowników produkcyjnych. Zatrudniają obcokrajowców, ale też prowadzą przyzakładowe szkoły, w których kształcą przyszłych pracowników.

– Przed laty to odpowiednia nieruchomość i infrastruktura najczęściej decydowały o wyborze lokalizacji na nową inwestycję. Teraz pierwszym pytaniem, które zadaje inwestor jest to, czy posiadamy odpowiednie zaplecze na rynku kapitału ludzkiego. To nawet nie jest kwestia wysokości zarobków, a profesjonalizmu polskich specjalistów, którzy cieszą się ogromnym zainteresowaniem ze strony inwestorów – dodaje Łukasz Blacha z KPT.

W krakowskiej strefie na dobrze płatną pracę mogą liczyć m.in. operatorzy CNC, spawacze i inżynierowie. Pracodawcy na krakowskim rynku pracy szukają niezmiennie specjalistów z branży IT. Są też gotowi wchłonąć sporą liczbę absolwentów i studentów IT, i to pomimo stagnacji, która w ub. roku dotknęła tę branżę.

W Specjalnej Strefie Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości w Kamiennej Górze w ub. r. wydano 23 decyzje o wsparciu firm. Zadeklarowały one inwestycje o wartości w sumie ok. 173 mln zł, dzięki którym w regionie może powstać 123 nowych miejsc pracy.

– Zauważamy pobudzenie polskiego sektora MŚP. Inwestycje realizowane przez te firmy stanowią większość tych, które otrzymały wsparcie (tj. 19 z 23 projektów); w skali rok do roku nastąpił wzrost liczby wydanych decyzji o 187,5 proc. – twierdzi Jarosław Osmolak z SSEMP w Kamiennej Górze.

Największe projekty realizowane będą przez firmy: GreenSource Engineering z USA (branża maszyny specjalnego przeznaczenia), Nova Polska z Niemiec (meble), Temis Group z Francji (usługi związane ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne). Jeśli wziąć pod uwagę główne firmy, które od dawna działają w strefie, to należy wymienić m.in.: Bauer Print Wykroty, Joyson Safety Systems Poland, Wepa Piechowice, Polcolorit, Dr. Schumacher, Dr. Schneider Automotive Polska,Toyota Boshoku Poland. I w tej strefie firmy mają trudności ze znalezieniem pracowników.

– W naszej strefie występuje duże zapotrzebowanie na pracowników zarówno fizycznych, jak i umysłowych. Inwestorzy aktywnie poszukują siły roboczej, jednak niska stopa bezrobocia sprawia, że brakuje kandydatów do pracy. W efekcie firmy muszą konkurować o pracowników oferując m.in. lepsze warunki zatrudnienia – przyznaje Jarosław Osmolak z SSEMP w Kamiennej Górze.

W Słupskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej wydano 15 decyzji o wsparciu inwestorów (11 dotyczy firm z kapitałem polskim). Spółki zadeklarowały zainwestowanie na tym terenie w sumie ok. 400 mln zł, a jednym z największych projektów jest przedsięwzięcie firmy Farm Frites Poland (branża spożywcza), opiewająca na kwotę 125 mln zł. Spółka ma w planach modernizację istniejącej infrastruktury i zwiększenie mocy produkcyjnych zakładu.

– Kluczowe inwestycje realizowane są zarówno przez duże korporacje, jak Farm Frites Poland, jak i przez mniejsze firmy, które stawiają na rozwój i innowacje. Na 2025 rok przewidujemy kontynuację tego trendu. Szczególne zainteresowanie wykazują branże związane z nowoczesnymi technologiami, automatyką przemysłową, produkcją proekologiczną oraz przetwórstwa żywności. Wzrost inwestycji w te sektory sprawia, że rośnie zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników technicznych, inżynierów oraz operatorów nowoczesnych linii produkcyjnych. Przedsiębiorcy poszukują specjalistów z obszaru produkcji, logistyki, automatyki przemysłowej oraz IT – informuje Monika Walczyk ze Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Z kolei w Suwalskiej SSE wydano 17 decyzji o wsparciu firm, które zadeklarowały inwestycje na kwotę 162,8 mln zł. Są to przedstawiciele m.in. branży budowlanej, drzewnej, motoryzacyjnej, instalacji przeciwpożarowej i papierniczej.

W przypadku Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej zadeklarowane wydatki inwestycyjne wszystkich firm, którym wydano decyzje o wsparciu w 2024 r. to łącznie blisko 1,6 mld zł,

– Wyraźnie zauważalny jest trend dynamicznego rozwoju firm z sektora MŚP- ich udział w wydawanych przez K-S SSE decyzjach stanowi 73 proc.- informuje Katarzyna Dombek z Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Jednym z największych projektów inwestycyjnych jest budowa zakładu w Żaganiu, w którą firma CEFA Poland zainwestuje ponad 306 mln zł. Jest to już druga inwestycja hiszpańskiej spółki, zlokalizowana na terenie K-S SSE. W nowym zakładzie ruszy produkcja części wyposażenia wewnętrznego samochodów różnych marek, a głównymi produktami będą deski rozdzielcze i drzwi produkowane w technologii wtrysku tworzyw sztucznych. Inną ważną inwestycją w K-S SSE będzie zwiększenie zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu IKEA Industry Poland – spółka planuje wydać 204 mln zł. Z kolei Alfa Terminal Szczecin rozbuduje m.in. swój terminal przeładunkowo-składowy (wartość całej inwestycji na terenie K-S SSE to 200 mln zł). Pracodawcy szukają pracowników.

– Biorąc pod uwagę ogólnopolskie trendy oraz profil inwestycji w naszej strefie zapotrzebowanie dotyczy przede wszystkim pracowników w sektorze produkcyjnym, logistycznym i technicznym, przy czym cenione są kompetencje techniczne, umiejętność obsługi nowoczesnych technologii, znajomość procesów produkcyjnych oraz zdolności analityczne – dodaje Katarzyna Dombek z K-S SSE.