Nowa polityka migracyjna Polski. Będzie łatwiej o legalizację pobytu cudzoziemca?

Sytuacja pracowników ze Wschodu w Polsce może się poprawić za sprawą nowej polityki migracyjnej. Wytyczne w tym obszarze opracowało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Opublikowane na stronie MSWiA 6 lipca rekomendacje zakładają uzupełnienie niedoborów kadrowych pracownikami zza wschodniej granicy. Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie przyjęcia dokumentu „Polityka migracyjna Polski – kierunki działań 2021-2022” (ID179) trafił do konsultacji publicznych i ma zostać przyjęty już w III kw. 2021 roku.

Zaproponowane rozwiązania dają nadzieję na przełom w kwestii legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce, ale publikacja ma charakter wykonawczy i ramowy, a więc przyjęcie dokumentu nie będzie skutkować zmianą przepisów. „Obecny model polityki migracji zarobkowych opiera się na dominacji migracji krótkoterminowych i cyrkulacyjnych, podczas gdy pracodawcy coraz częściej poszukują pracowników z zagranicy do pracy ciągłej przez dłuższy okres niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, jak to jest w przypadku najpowszechniej wykorzystywanych przez pracodawców oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi” – wskazano w dokumencie.

Aby ułatwić pracodawcom rekrutację zagranicznych pracowników, mają zostać ujednolicone zasady wydawania pozwolenia na pracę w Polsce, cudzoziemcy mogliby liczyć na zachęty do osiedlenia się w naszym kraju, a także - lepszą integrację z polskimi obywatelami. Ponadto dokument zakłada efektywniejsze wykorzystanie polskich uczelni w celu kształcenia cudzoziemców.

Autorzy projektu rekomendują zmiany dotyczące legalizacji pobytu cudzoziemców, poprzedzone odpowiednimi analizami. Proponują także uproszczenie polityki wizowej. Osoby przyjeżdżające do Polski w celach zarobkowych cyklicznie mogłyby otrzymywać wizę jednorazowo. Zaproponowano także zmiany dotyczące przedłużania pobytu cudzoziemców w kraju, aby ułatwić pracodawcom zatrudniającym Ukraińców ograniczyć rotację pracowników. Obecnie, w zależności od regionu, czas rozpatrywania wniosku o legalizację pobytu cudzoziemca jest bardzo zróżnicowany. Na kartę pobytu czeka się od 3 do 9, a niekiedy nawet 12 miesięcy, jak wskazuje Krzysztof Inglot, prezes Personnel Service.

Zgodnie z założeniami „Polityki migracyjnej Polski”, powinniśmy starać się pozyskać zarówno cudzoziemców o wysokich kwalifikacjach, jak i robotników wykwalifikowanych. Wakaty byłyby dostępne dla osób wykonujących zawody deficytowe, np. medyczne, jak również dla absolwentów kierunków technicznych i informatycznych. Ma również zostać uproszczony proces uznawania zagranicznych świadectw, dyplomów i stopni naukowych.

MSZiA chce, aby można było rozpocząć w Polsce studia podyplomowe bez „uprzedniej nostryfikacji zagranicznych dyplomów”. Pojawiła się także propozycja, aby wprowadzić dodatkowe preferencje dla osób, które zdecydują się na na „studiowanie na kierunkach strategicznych (m.in. technicznych i informatycznych)”. Mają być rozwijane programy stypendialne NAWA (Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej), a osobom studiującym należy przydzielać opiekunów naukowych i plany studiów lub pracy - przekonują autorzy projektu. 

Zasugerowano także umożliwienie legalizacji pobytu w Polsce czy rejestracji w charakterze osoby bezrobotnej w urzędzie pracy absolwentom studiów stacjonarnych ze Wschodu, przy czym za godne rozważenia uznano także zachęty dla osób, które wybrały studia niestacjonarne. Taka polityka mogłaby zachęcić Ukraińców, którzy kształcili się w naszym kraju, do pozostania w Polsce. Warto zaznaczyć, że w roku akademickim 2019/20 na 1,2 mln studentów w Polsce już blisko 7 proc. stanowili cudzoziemcy.

Mimo szeroko zakrojonych wskazówek, w dokumencie nie napisano, jak sfinansować realizację polityki migracyjnej. Autorzy projektu chcą, aby działania istotne dla imigrantów i pracodawców były opłacane ze środków, które zostały zabezpieczone w budżetach poszczególnych instytucji.

Pod koniec maja 796,8 tys. cudzoziemców było ubezpieczonych w ZUS, z czego 586,6 tys. stanowili Ukraińcy (ponad 210 tys. przypadło na osoby innych narodowości). Dla porównania, w grudniu 2020 r. w systemie widniało 725,17 tys. ubezpieczonych osób z zagranicy.