Od zawodówki po technikum i szkoła branżowa. Sprawdź, jak zmieniało się kształcenie zawodowe w Polsce. Zobacz archiwalne zdjęcia

Do 2017 roku, a więc czasu, kiedy szkolnictwo zawodowe dotknęły reformy edukacji, w Polsce funkcjonowały zasadnicze szkoły zawodowe (ZSZ), potocznie zwane zawodówkami. Naukę w zawodzie można było jednak realizować w różnego rodzaju typach szkół, np.

• technikum – wówczas 4-letnim, ukończenie takiej placówki umożliwiało uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (po zdaniu egzaminu zawodowego), a także świadectwa dojrzałości (po zdaniu egzaminu maturalnego);
• szkole zawodowej – nauka tam trwała trzy lata. Jej ukończenie umożliwiało uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (po zdaniu egzaminu zawodowego), a także dalszą naukę począwszy od II klasy liceum ogólnokształcącego dla dorosłych;
• szkole policealnej – przeznaczonej dla osób, mających wykształcenie średnie. Taka szkoła trwała nie dłużej niż 2,5 roku, a po jej zakończeniu i zdaniu egzaminu zawodowego można było uzyskać dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie.

Zobacz archiwalne zdjęcia, jak dawniej wyglądała nauka zawodu

Uczniowie z niepełnosprawnościami mogli z kolei odbyć naukę w trzyletniej szkole specjalnej przysposabiającej do pracy.

Wówczas kształcenie zawodowe oparte było na dwóch podstawach programowych: kształcenia ogólnego oraz kształcenia w zawodach. Umiejętności określone w ww. dokumentach nauczyciele weryfikowali podczas codziennej pracy w placówkach, a także w trakcie egzaminów – maturalnego oraz potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie.

Niezwykle istotną częścią kształcenia zawodowego było kształcenie praktyczne, np. w placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego czy u pracodawców. Mogło być ono realizowane w formie zajęć praktycznych (w zasadniczej szkole zawodowej) lub praktyk zawodowych (w technikum).

To właśnie w ramach tych zajęć uczniowie zdobywali niezbędne umiejętności do wykonywania określonego zawodu. Praktyczna nauka zawodu była szczególnie ważna w tzw. zawodówkach, co znajdowało odzwierciedlenie także w przepisach – praktyczna nauka zawodu w ciągu trzech lat edukacji musiała stanowić ponad 60 proc. całego czasu przeznaczonego na kształcenie zawodowe.

W związku z dużą reformą edukacji, do której doszło w 2017 roku, nie tylko zlikwidowano gimnazja i powrócono do 8-klasowej szkoły podstawowej, ale także przekształcono zasadnicze szkoły zawodowe w szkoły branżowe.

Nauka w szkole branżowej I stopnia – podobnie jak w szkole zawodowej – trwa trzy lata. W jej trakcie uczeń zdobywa praktyczną wiedzę związaną z nauką konkretnej profesji (np. kucharz, fryzjer, elektryk, mechanik). Ma szansę kontynuować edukację w tym zakresie, wybierając szkołę branżową II stopnia. Na typ etapie nauki uczeń może przygotować się do uzyskania kwalifikacji zawodowych, ale także wyposażyć się w zasób wiedzy ogólnej, stanowiącej fundament wykształcenia.

W kolejnych latach pojawił się szereg reform, które miały za zadanie podnosić rangę szkolnictwa zawodowego. Chodzi m.in. o wprowadzenie obowiązku współpracy szkół z pracodawcami (umowa lub porozumienie z pracodawcą jako warunek uruchomienia kształcenia w danym zawodzie), staże uczniowskie wliczane są uczniom do okresu zatrudnienia, a także prowadzenie obowiązkowych i cyklicznych szkoleń branżowych w przedsiębiorstwach dla nauczycieli kształcenia zawodowego.

Warto zaznaczyć, że w ostatnich latach szkolnictwo branżowe zyskuje na znaczeniu. Powstaje coraz więcej inicjatyw, które promują kształcenie zawodowe. Nie sposób wymienić je wszystkie, ale warto wspomnieć o:

• międzynarodowych zawodach umiejętności branżowych EuroSkills;
• Branżowych Centrach Umiejętności – projekt MEiN-u zakładający stworzenie zaawansowanych technologicznie i ukierunkowanych branżowo placówek kształcenia, szkolenia i egzaminowania w zakresie jednej z dziedzin zawodowych ujętych w danej branży.

Ponadto od roku szkolnego 2023/2024 młodociani pracownicy mogą liczyć na podwyżki. Praktykanci zarobią więcej.

Zupełnie inaczej wyglądało przygotowanie do zawodu 60., 70., a nawet 80. lat temu. Wówczas tylko nieliczni mogli pozwolić sobie na studiowanie, a praca w zawodzie, takim jak kowal, szewc, dekarz czy kuśnierz była na porządku dziennym.

Zobacz zdjęcia, jak dawniej wyglądała nauka zawodu