Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę dotyczącą efektywności mechanizmu rynku mocy, biorąc pod lupę ministerstwo odpowiedzialne za energetykę, operatora systemu przesyłowego Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) oraz dziewięć spółek energetycznych w okresie od 2018 roku do pierwszego kwartału 2022 roku.
NIK ocenia rynek mocy. Wątpliwości budzi przyszłość
NIK zauważyła, że system wynagrodzeń za obowiązek mocowy nie gwarantował pełnej efektywności kosztowej tego mechanizmu. Przypomniano, że celem rynku mocy jest nie tylko zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii w średnim i długim okresie, ale również oferowanie dodatkowego finansowania producentom energii na inwestycje w nowe jednostki wytwórcze.
Analiza Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA dotycząca pokrycia zapotrzebowania na moc szczytową w latach 2016-2035 wskazała na możliwość wycofania od 10% do nawet 30% istniejących mocy w Polsce w ciągu najbliższych 10 lat. Taka sytuacja, bez odpowiednich inwestycji w modernizację i nowe jednostki wytwórcze, mogłaby doprowadzić do powtórzenia kryzysu z 2015 roku, kiedy to wystąpiły braki w dostawach energii i spadki napięcia dla odbiorców przemysłowych.
W odpowiedzi na kryzys z 2015 roku powstała ustawa o rynku mocy, mająca na celu zobowiązanie producentów do dostarczania mocy lub jej oszczędzania na wezwanie operatora sieci przesyłowej, czyli PSE. Mechanizm ten, uruchomiony na początku 2021 roku, miał zachęcać do budowy nowych mocy wytwórczych oraz do modernizacji i utrzymania istniejących jednostek.
Wyniki kontroli NIK wskazują, że w latach 2021-2022 nie odnotowano problemów z dostawami energii do odbiorców końcowych, co potwierdza skuteczność rynku mocy w średnioterminowej perspektywie. Jednakże, obserwuje się spadek udziału nowych i modernizowanych jednostek w kolejnych aukcjach, co budzi obawy co do długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii.
NIK zwróciła uwagę na wzrost kosztów rynku mocy w latach 2021-2022, które były wyższe od planowanych, oraz na nierzetelne opracowywanie sprawozdań z funkcjonowania rynku mocy przez ministerstwo odpowiedzialne za energetykę.
W konkluzji, NIK apeluje do Ministra Klimatu i Środowiska o wprowadzenie zmian w ustawie o rynku mocy, które zapewnią efektywniejsze wynagradzanie dostawców mocy oraz lepszy monitoring i nadzór nad funkcjonowaniem rynku. Ponadto, PSE powinny zreformować zasady wyboru jednostek do testowego okresu przywołania, co zwiększyłoby transparentność i wiarygodność procesu.
Źródło:
