Wzrost cen w sklepach zależy od samych konsumentów? Jak wojna na Ukrainie przekłada się na ceny produktów? Eksperci uspokajają

Według opinii dr Krzysztofa Łuczaka, ekonomisty z Grupy BLIX, najbliższe tygodnie mogą przynieść podwyżki cen żywności w sklepach. Będzie to skutkiem niepewności na rynkach oraz wahań kursów walutowych. Ma to swoje źródło w trwającym konflikcie zbrojnym. Ceny w sklepach dodatkowo będą podbijać rosnące ceny paliw z uwagi na niedawną panikę na stacjach benzynowych. Całość dodatkowo mogą spotęgować utrudnienia w transporcie.

– Wielość czynników oddziaływania oraz ich duża dynamika nakazują ostrożne podchodzenie do przewidywania przyszłych zdarzeń, w tym kształtowania się cen żywności w Polsce. Sytuacja zależna będzie od natężenia i okresu oddziaływania wojny na naszą gospodarkę. Konsekwencją konfliktu będzie przyspieszenie poszukiwania innych niż Rosja źródeł pozyskania gazu i ropy - komentuje dr Urszula Kłosiewicz-Górecka z Zespołu Foresightu Gospodarczego w Polskim Instytucie Ekonomicznym.

Jak wynika z badań, już teraz ceny energii są problemem dla 80% polskich firm produkcyjnych. 1 marca badania zostały przeprowadzone na potrzeby Miesięcznego Indeksu Koniunktury realizowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny we współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Już teraz wiadomo, że ceny na unijnym rynku jeszcze wzrosną, nie wiadomo natomiast o ile.

Dr Łuczak dostrzega również możliwość obniżenia cen żywności. Może to być skutkiem podwyższenia sprzedaży. W związku z napływem uchodźców nastąpił wzrost sprzedaży produktów spożywczych. Obroty sieci handlowych w kolejnych tygodniach wzrosną z powodu większej ilości osób przebywających na terenie kraju. Może to doprowadzić do stabilizacji cen, pod warunkiem, że branża handlowa zdecyduje się na taką strategię.

– Nie tylko handel detaliczny wpływa na ceny żywności. Są one silnie zależne od sytuacji w wytwórstwie. Wzrost cen surowców i kosztów produkcji, wynikających m.in. z rosnących wynagrodzeń pracowników, sprawia, że sklepy coraz drożej kupują produkty – dodaje dr Urszula Kłosiewicz-Górecka.

Dr Andrzej Maria Faliński ze Stowarzyszenia Forum Dialogu Gospodarczego przekonuje, że polski rynek konsumpcyjny jest mało powiązany z Rosją i Ukrainą. Według eksperta z Europy wschodniej głównie sprowadzamy tłuszcze roślinne i to 5-6% naszego wolumenu. Gdyby ich zabrakło w Polsce - nastąpią jedynie kilkuprocentowe wzrosty cen.

Gdyby produkcja słodyczy została przeniesiona do Polski z Ukrainy mogłoby się to odbić na cenach. Podwyżki wpisałyby się jednak w ogólne ramy postępującej inflacji.

– Do rosnących kosztów zakupu żywności prawdopodobnie przyczyni się również wzrost cen importowanych środków ochrony roślin. Szacuje się, że artykuły konsumpcyjne mogą zdrożeć o ponad 12 proc. rok do roku. Będzie to najbardziej widoczne w przypadku olejów roślinnych, masła, mięsa, w tym drobiowego, a także chleba – przewiduje ekspert z PIE.

Według dr Falińskiego działania wojenne za wschodnia granicą nie są w stanie gwałtownie wpłynąć na rynek w Polsce, który jest obecnie elastyczny i nadproduktywny. Oznacza to, ze rynek w Polsce produkuje więcej, niż sam może wchłonąć. Nie grozi mu również załamanie w sytuacji wycofania ze sklepów rosyjskich towarów. Takie działania nie mają wpływu na ceny w sklepach i bardziej są symboliczną formą sprzeciwu wobec działań wojennych.

Jak ocenia ekspert branża handlowa na swoich ostatnich działaniach nie traci pod względem biznesowym. Zyskuje natomiast wizerunkowo.

– W mojej ocenie, w obecnej sytuacji handel powinien przede wszystkim skoncentrować się na uspakajaniu konsumentów. Od ich zachowań będzie w dużej mierze zależało kształtowanie się cen w sklepach. Jeśli zaczną wpadać w panikę, to drożyzna poszybuje. Należy szerzyć rzetelne informacje o tym, że produktów w małych i dużych sklepach, we wszystkich miastach i miejscowościach, nie zabraknie – zauważa ekspert z Grupy BLIX.

Jak dodaje, klienci nie odczują także braku rosyjskich towarów, takich jak zagraniczna wódka lub kawior.

Według dr Kłosiewicz-Góreckiej istotne będą działania gwarantujące harmonijność i sprawność dostaw. Dzięki temu, nawet gdyby doszło do gwałtownego wzrostu popytu - nie zabraknie czasowo towarów w sklepach, co mogłoby negatywnie wpłynąć na wysokość cen. Firmy handlowe już obecnie powstrzymują podwyżki decydując się na utrzymanie marży na podobnym poziomie lub jej zmniejszeniu.

Przykładem może być tutaj choćby jedna z popularnych sieci, która w wybranych sklepach przy wschodniej granicy obniżyła o 30% ceny 40 produktów. Jednak są to działania podejmowane na krótki czas. Kontynuowanie takiej polityki w dłuższej perspektywie mogłoby zahamować rozwój firmy.