Spis treści
Wyzwania związane z realizacją celów AFIR
W najnowszym wydaniu "Licznika AFIR", opublikowanym przez PSNM, zwrócono uwagę na zbliżający się termin realizacji celów wynikających z unijnego rozporządzenia AFIR dotyczącego rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Pierwszy z tych terminów upływa już za osiem miesięcy, co stawia Polskę w trudnej sytuacji.
Według raportu, realizacja obowiązków wynikających z AFIR na lata 2025 i 2027 jest obecnie na poziomie zaledwie 13% i 6% odpowiednio. To oznacza, że od ostatniego wydania "Licznika AFIR" z końca 2024 roku, postęp wyniósł jedynie dwa punkty procentowe w każdej kategorii. W przypadku sieci kompleksowej poziom realizacji obowiązków nadal wynosi 0%.
TEN-T, czyli transeuropejska sieć transportowa, obejmuje główne połączenia transportowe w Unii Europejskiej, w tym szlaki drogowe. Sieć bazowa TEN-T składa się z dziewięciu głównych korytarzy transportowych, które łączą kilka państw członkowskich, a sieć kompleksowa stanowi jej uzupełnienie.
Kluczowe wymagania rozporządzenia AFIR
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804, znane jako AFIR, nakłada na państwa członkowskie kilka kluczowych obowiązków. Jednym z nich jest zapewnienie odpowiedniej mocy stacji ładowania dla każdego zarejestrowanego pojazdu elektrycznego. W przypadku pojazdów w pełni elektrycznych (BEV) wymagana moc wynosi 1,3 kW, a dla pojazdów spalinowo-elektrycznych (PHEV) 0,8 kW. AFIR określa również cele dotyczące infrastruktury dla elektrycznych pojazdów ciężkich (eHDV).
Do końca 2027 roku, wzdłuż połowy sieci bazowej TEN-T, muszą funkcjonować strefy ładowania dla eHDV o mocy co najmniej 2800 kW każda. Do 2030 roku moc każdej takiej strefy powinna wzrosnąć do 3600 kW. Obecnie ogólnodostępne punkty ładowania dla elektrycznych ciężarówek działają jedynie w trzech lokalizacjach, które są zbyt oddalone od siebie, aby spełniać wymogi AFIR.
Stan infrastruktury ładowania w Polsce
Eksperci przypominają, że AFIR wymaga rozmieszczenia stref ładowania co 60 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T dla samochodów osobowych i dostawczych. Każda z tych stref powinna mieć moc co najmniej 400 kW, a do 2027 roku co najmniej 600 kW. Podobne cele dotyczą sieci kompleksowej TEN-T. Obecne zagęszczenie stref ładowania w Polsce jest jednak niewystarczające.
Zdaniem ekspertów PSNM, Polska nie rozpoczęła jeszcze realizacji celów dotyczących sieci kompleksowej TEN-T i stref ładowania dla pojazdów ciężkich.
W przypadku sieci kompleksowej poziom wypełnienia obowiązków nadal wynosi 0 proc. – podkreślają fachowcy.
Jan Wiśniewski, dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM, zauważa, że infrastruktura ładowania w Polsce teoretycznie dysponuje już "solidnym zapasem" mocy w odniesieniu do przepisów AFIR. Jednak minimalny poziom mocy wymagany przez AFIR jest uzależniony od liczby samochodów elektrycznych we flocie. Obecnie w Polsce jest około 80 tysięcy osobowych BEV, co w porównaniu do innych krajów, takich jak Francja czy Holandia, jest niewielką liczbą.
Perspektywy rozwoju i wsparcie finansowe
PSNM podkreśla, że sytuacja może się poprawić dzięki nowym programom wsparcia uruchomionym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Programy te przewidują dopłaty do infrastruktury wysokiej mocy oraz przyłączy energetycznych.
Głównym celem dwóch nowych programów wsparcia, które NFOŚiGW uruchomiło 31 marca, jest przyspieszenie rozbudowy infrastruktury wzdłuż sieci TEN-T, co ma pomóc w realizacji obowiązków AFIR. Łączny budżet 4 miliardów euro ma umożliwić uruchomienie kilkuset nowych punktów ładowania oraz przyłączy wysokiej mocy.
Eksperci PSNM zaznaczają jednak, że wypełnienie obowiązków wyznaczonych na rok 2025 jest już praktycznie niemożliwe.
– Pod warunkiem odpowiedniej koordynacji obu programów oraz usprawnienia procedur przyłączeniowych mamy jednak szanse, by znacznie przybliżyć się do celów wymaganych w roku 2027 i w szczególności 2030 r.– mówią eksperci.
Na koniec marca liczba ogólnodostępnych punktów wzdłuż polskich odcinków sieci TEN-T wyniosła ponad 930, co oznacza wzrost o 37% rok do roku.
