Bezwarunkowy dochód podstawowy zostanie wprowadzony także w Polsce? Każdy, bez względu na dochody, miałby otrzymywać 1300 zł co miesiąc

OPRAC.:
Maciej Badowski
Maciej Badowski
Wideo
emisja bez ograniczeń wiekowych
Bezwarunkowy dochód podstawowy, czyli 1,3 tys. zł dla każdego obywatela w Polsce, jak bumerang wraca na tapet. Zapowiadany pilotażowy projekt bezwarunkowego dochodu podstawowego w Polsce został nawet wpisany do strategii regionalnej Stowarzyszenia Warmińsko-Mazurskich Gmin Pogranicza. Wiele osób ma nadzieję na jego szybkie uruchomienie. Na jakiej zasadzie wypłacane byłyby środki z bezwarunkowego dochodu podstawowego? Gdzie już działa takie rozwiązanie? Sprawdzamy.

Spis treści

Niektóre państwa testuje to rozwiązanie na ograniczonej liczbie obywateli.
Bezwarunkowy dochód podstawowy stanowi minimum środków pieniężnych, jakie ma otrzymywać każdy obywatel kraju. Ma to dotyczyć zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. 123RF/fotodrobik

Bezwarunkowy dochód podstawowy 2024. Jak miałby działać program?

Od jakiegoś czasu w wielu krajach na świecie coraz częściej pojawiają się głosy sugerujące potrzebę wprowadzenie tzw. dochodu bezwarunkowego, zwanego również inaczej dochodem podstawowym lub dochodem gwarantowanym. Jak wyjaśnia w swojej analizie Mariusz Rutke, analityk finansowy oraz wykładowca Uniwersytetu WSB Merito Chorzów, stanowi on sumę pieniędzy, które dana osoba otrzymuje od państwa bezwarunkowo.

– Przez brak jakichkolwiek warunków należy tutaj rozumieć otrzymywanie comiesięcznej „wypłaty” niezależnie od tego, czy dana osoba pracuje i uzyskuje jakieś zarobki, czy też nie posiada żadnego źródła dochodu. Bezwarunkowy dochód podstawowy jest zatem minimum środków pieniężnych, jakie ma otrzymywać każdy obywatel kraju. Należy tutaj zauważyć, iż ma to dotyczyć zarówno osób dorosłych, jak i dzieci – wskazano.

Pieniądze dla każdego, bez względu na dochody. Takie rozwiązanie znajduje się w fazie testowej

Część państw i regionów podjęła decyzję o testowaniu bezwarunkowego dochodu podstawowego na ograniczonej liczbie obywateli.

– Testy te są niezbędne do oceny skutków społecznych oraz ekonomicznych. Jest to szczególnie istotne, z uwagi na to, iż nigdy wcześniej takie rozwiązanie nie było stosowane na większą skalę – wyjaśnia Rutke.

W latach 2017-2018 w Finlandii 2 tys. losowo wybranych bezrobotnych zaoferowano kwotę 560 euro miesięcznie. Osoby te otrzymywały środki bezwarunkowo, nawet w sytuacji, gdy znalazły pracę. Innym krajem, który wdrożył pilotaż, była Kanada. Chodzi tutaj o region Ontario, gdzie w 2017 roku testy objęły około 4 tysiące osób. Program objął osoby niezależnie od tego, czy pracują, czy też nie. Pomimo iż projekt miał trwać trzy lata, został przerwany po kilku miesiącach, z uwagi na decyzję urzędników.

Działania takie miały miejsce w Stanach Zjednoczonych, gdzie w jednym z kalifornijskich miast pomiędzy lutym 2019 roku a styczniem 2020 roku ponad stu osobom oddano do dyspozycji kartę, która co miesiąc była zasilana środkami w wysokości 500 dolarów.

Jednym z najnowszych przykładów krajów, które rozważają wprowadzenie narzędzia podobnego do dochodu podstawowego, są Niemcy. W lipcu 2022 roku niemiecki minister pracy zapowiedział likwidację aktualnego systemu zasiłków dla bezrobotnych i wprowadzenia dochodu zwanego obywatelskim. Aktualnie, aby otrzymać zasiłek, trzeba spełnić określone kryteria. W przypadku nowego narzędzia mają one zostać bardzo ograniczone, np. osoba będzie mogła odmówić pracy w określonych warunkach i nie utracić prawa do otrzymania środków (około 600 euro). Z uwagi na pewne warunki ograniczające planowany dochód obywatelski nie stanowi w pełni dochodu gwarantowanego, jednak w rzeczywistości niewiele się od niego różni.

1300 zł dla każdego – bezwarunkowy dochód podstawowy także w Polsce?

Również i w naszym kraju co jakiś czas pojawiają się pomysły przetestowania rozwiązań związanych z dochodem bezwarunkowym. Jednym z najgłośniejszych projektów była zeszłoroczna zapowiedź testów BDP w województwie warmińsko-mazurskim. Według dotychczasowych planów kwota miesięcznego dochodu miałaby wynosić 1300 zł miesięcznie i objąć swoim zakresem kilka tysięcy osób.

Bezwarunkowy dochód podstawowy. Czy takie rozwiązanie może się sprawdzić?

Ekspert w swojej analizie przyznaje, że eksperyment w Finlandii pokazał, iż dochód podstawowy nie wpłynął znacząco na większą aktywność zawodową wśród badanych. Należy jednak zauważyć, iż znacznie zwiększał się ich poziom bezpieczeństwa. Z kolei badania kanadyjskie były zbyt krótkie, żeby wyciągać z nich wiążące wnioski, jednak urzędnicy, którzy zakończyli program, argumentowali, iż program został zakończony, gdyż nie poprawiał sytuacji badanych. Natomiast eksperyment w USA w Kalifornii pozwolił na wyciągnięcie zupełnie innych wniosków - mianowicie w badanej grupie obniżył się poziom bezrobocia, a wiele osób wyszło z długów. Program ten jednak był realizowany na bardzo małej grupie, która obejmowała zaledwie 125 osób.

Wiele programów trwa lub jest wdrażanych, więc w kolejnych latach należy spodziewać się kolejnych wyników badań. Efektywność dochodu gwarantowanego zależy jednak w dużej mierze od uwarunkowań kulturowych. Nie bez znaczenia jest również fakt istnienia innych form pomocy społecznej czy systemu zasiłków poza dochodem bezwarunkowym, gdyż to one wpływają na aktywność zawodową i postrzeganie tego narzędzia przez jego beneficjentów.

Bezwarunkowy dochód podstawowy i jego wpływ na rynek pracy

Zdaniem Rutke, główną kwestią naszych rozważań powinien być ogromny postęp technologiczny. W ostatnich miesiącach przyspiesza on również dzięki rozwojowi sztucznej inteligencji. Tak szybkie zmiany są przyczyną automatyzacji wielu czynności oraz procesów - co powoduje likwidację pewnych zawodów, a tym samym zmusza określone grupy zawodowe do przekwalifikowywania się. To z kolei wymaga czasu i zapewnienia osobom środków na codzienne funkcjonowanie.

– Problemy związane z przekwalifikowaniem się występowały od zawsze, jednak wydaje się, iż natężenie tego procesu w ostatnich latach wzrasta – podkreślono.

Istnieje również ryzyko, iż część osób, pomimo podjętej próby rozszerzenia czy zmiany kwalifikacji, nie znajdzie nowego zajęcia. Długotrwałe i znaczne bezrobocie, poza problemami społecznymi, prowadzi również do ograniczania wydatków – a to już może stanowić istotny problem dla gospodarki, gdyż kwestia konsumpcji stanowi istotny czynnik wpływający na szeroko rozumiany biznes.

Z drugiej strony, ekspert w swojej analizie zwraca uwagę, że należy założyć, że dochód bezwarunkowy może prowadzić do bierności zawodowej wśród wielu osób wskutek braku motywacji do poszukiwania pracy. Tu jednak wiele będzie tutaj zależało od uwarunkowań kulturowych i podejścia do aktywności zawodowej.

Skąd środki na sfinansowanie bezwarunkowego dochodu gwarantowanego?

Zdaniem Rutke, środki na ten cel muszą zostać sfinansowane z podatków płaconych przez firmy i osoby pracujące. A to generuje dwa kolejne ryzyka.

  • Jedno z nich stanowi wystarczająca wysokość środków, która pozwoli na swobodne finansowanie dochodu gwarantowanego.
  • Drugie jest związane z osobami pracującymi, a raczej ich nastawieniem do pozostawania aktywnymi zawodowo.

– Zjawisko dochodu bezwarunkowego stanowi nowe i nieznane zagadnienie, zarówno pod kątem społecznym, jak i ekonomicznym. Wiele krajów próbuje minimalizować ryzyka tego działania poprzez przeprowadzanie testów, jednak do tej pory obejmowały one stosunkowo niewielkie grupy, a same badania były prowadzone w zbyt krótkim okresie, abyśmy mogli jednoznacznie określić ich efekty. Co przyniosą testy w Polsce? Być może dowiemy się niedługo – podsumowuje.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefabiznesu.pl Strefa Biznesu