Dzień Bezpiecznego Internetu. Internetowi oszuści nie odpuszczają. Co zrobić żeby nie stracić danych i pieniędzy?

Jak podają Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net), znaczna liczba konsumentów zwraca się do nich w celu uzyskania pomocy, gdy padli ofiarą oszustwa, ponieważ albo jeszcze nie zdali sobie z tego sprawy albo nie są pewni, do kogo zwrócić się o pomoc.

Ponad 60 proc. Polaków obawia się wycieku lub kradzieży danych osobowych. Większość z nich za jedno z największych zagrożeń uważa działania hakerów oraz oszustów podszywających się pod inne firmy lub instytucje. Równocześnie sami nierzadko sami ułatwiamy im zdobycie naszych danych. Dotyczy to zwłaszcza młodych Polaków. Co 10. z nich udostępnia swoje hasło do logowania innym osobom, a co 5. przyznaje, że zdarzyło mu się opublikować w sieci zdjęcia swoich dokumentów – wynika z badania serwisu ChronPESEL.pl i Krajowego Rejestru Długów.

Pandemia koronawirusa w 2020 r. spowodowała znaczny wzrost liczby nadużyć zgłaszanych do ECC-Net. Jak dotąd liczba ta nie spadła do poziomu sprzed COVID-19. – Ten podwyższony poziom oszustw można wstępnie uznać za „nową normę” – wskazano.

• 2019 – 2926 zgłoszeń
• 2020 – 3607 zgłoszeń
• 2021 – 3772 zgłoszenia
• 2022 – 3567 zgłoszeń

Zdecydowana większość oszustw zgłaszanych do ECK ma miejsce w internecie (6814 skarg w latach 2020-2022). Duża część z nich spotyka konsumentów (czasami na dobrze znanych) platformach i portalach sprzedażowych (971 zgłoszeń).

– Najczęstszą metodą płatności w sytuacjach oszustwa zgłaszanych do ECC-Net są przelewy bankowe (46 proc. przypadków oszustw w porównaniu z 18 proc. w ogólnej liczbie spraw). Płatności kartami kredytowymi i debetowymi są znacznie rzadziej wskazywane (30 proc. w przypadkach oszustw w porównaniu z 60 proc. w ogólnej liczbie spraw) – poinformowano w przesłanym nam komentarzu.

– Oszuści oferują swoim klientom płatność za pośrednictwem przelewu – ponieważ wówczas znacznie trudniej jest odzyskać pieniądze. W przypadku płatności kartą istnieje możliwość zwrócenia się do banku z prośbą o wszczęcie procedury obciążenia zwrotnego – wskazuje Koordynator ECK Karol Muż.

Najbardziej widocznym sektorem gospodarki, w którym pojawiają się raporty o oszustwach, są usługi finansowe. – W tym obszarze odnotowuje się ponad trzykrotnie więcej zgłoszeń niż w kolejnym – wskazano.

Dane za lata 2020-2022:

• usługi finansowe (2786),
• zakup odzieży i obuwia (876),
• zakup samochodu (586),
• zakwaterowanie (451),
• portale towarzyskie (400),
• telefony i akcesoria (234).

ECC-Net wskazuje, że jednym z głównych celów internetowych oszustów jest wyłudzenie, zdobycie naszych poufnych danych, a w konsekwencji kradzież pieniędzy.

Jak wskazuje Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości jedną z częściej stosowanych przez cyberprzestępców metod jest również przejmowanie kont na portalach społecznościowych i poprzez podszywanie się pod właściciela konta, masowe rozsyłanie wiadomości z prośbą o przekazanie kodów do realizacji szybkich płatności bezgotówkowych.

– Pamiętajmy, że skutecznym sposobem uniknięcia kradzieży pieniędzy jest zweryfikowanie komu go wysyłamy np. dzwoniąc do tej osoby i upewniając się podczas bezpośredniej rozmowy – podkreślają eksperci.

Inne metody cyberoszustów:

• Obietnica zarobienia szybkich pieniędzy – wyłudzenie danych (pesel, numer dowodu osobistego).
• Fałszywe sklepy internetowe.
• Oszustwa phishingowe – oszust wysyła wiadomość e-mail, która wydaje się pochodzić z legalnego źródła (np. banku, portalu społecznościowego), prosi o zalogowanie i przejmuje dane.
• Atrakcyjna nagroda za grosze – oszust prosi o wpłacenie niewielkiej kwoty (mailem, sms-em) w zamian za wartościową nagrodę. Po wpłaceniu pieniędzy – przestaje się odzywać.
• Maile ze złośliwym oprogramowanym – link w mailu, który instaluje wirusa na twoim komputerze.
• Uważaj na sprzedaż biletów online przez osoby prywatne oraz nowopoznane osoby na portalach randkowych, które próbują wyłudzić dane.

Eksperci ECC-Net przypominają, aby nie stracić zdrowego rozsądku i nie stać się ofiarą cyberprzestępstwa. – Oszuści nie muszą kraść portfela. Wystarczy, że ukradną Twoje dane – ostrzega z kolei UOKiK.

Stosując się do kilku podstawowych zasad, zwiększamy swoje bezpieczeństwo w sieci.

Chroń swoje pieniądze

• Nie odpowiadaj na wiadomości e-mail z prośbą o podanie kodu PIN lub hasła.
• Nie wysyłaj pieniędzy do kogoś, kogo nie znasz lub komu nie ufasz.
• Inwestuj tylko u licencjonowanych dostawców usług finansowych.
• Obserwuj swój rachunek bankowy, w razie niezidentyfikowanych płatności – zablokuj kartę.
• Dokładnie sprawdzaj wiadomości jakie otrzymujesz w toku płatności mobilnych i czytaj na co wyrażasz zgodę, i jaki przelew potwierdzasz.

Chroń swój telefon

• Bądź podejrzliwy wobec niespodziewanych połączeń i wiadomości tekstowych.
• Nie odpisuj na niechciane wiadomości.
• Nie podawaj swojego numeru telefonu nieznajomym online.
• Nie korzystaj z nieznanej i niezabezpieczonej sieci Wi-Fi.

Chroń swój komputer

• Aktualizuj swoje oprogramowanie ochronne.
• Nie odpowiadaj w żaden sposób na niechciane e-maile.
• W razie wątpliwości – usuń wiadomość!

Chroń swoją tożsamość

• Nigdy nie podawaj swoich danych osobowych osobom, których nie znasz lub którym nie ufasz.
• Zniszcz stare rachunki, nagrania lub przeterminowane karty – nie wyrzucaj ich do kosza!

– Zawsze weryfikujmy adresy stron, z których otrzymaliśmy link. Często okazuje się, że to nie jest przekierowanie do atrakcyjnej promocji. Żeby to sprawdzić, wyszukajmy ręcznie stronę w przeglądarce. Zakupy i transakcje bankowe róbmy zawsze za pośrednictwem oficjalnych stron lub aplikacji mobilnych. Unikajmy korzystania z publicznych otwartych sieci Wi-Fi. Korzystajmy też z aktualizowanych programów antywirusowych, które zapewnią bezpieczeństwo w przypadku podstawowych zagrożeń, wysyłając ostrzeżenie przed pobraniem niebezpiecznym plików i informując o niezweryfikowanych stronach – podpowiada Bartłomiej Drozd, ekspert serwisu ChronPESEL.pl, partnera Krajowego Rejestru Długów.