Urlop bezpłatny. Jak złożyć wniosek o urlop bezpłatny. Co ze składkami ZUS w przypadku bezpłatnego urlopu? Urlop bezpłatny a Kodeks pracy

Co do zasady, o urlop bezpłatny występuje się wtedy, gdy z jakichś przyczyn pracownik potrzebuje dni wolnych, a wykorzystał już cały płatny urlop wypoczynkowy.

O ile urlop płatny, w wymiarze wynikającym ze stażu pracy musi zostać pracownikowi udzielony (choć niekoniecznie w terminie o który ten wnioskuje), w kwestii urlopu bezpłatnego pracodawca ma więcej do powiedzenia. W praktyce może bowiem powiedzieć - nie. Urlop bezpłatny o który wnioskuje pracownik jest formą dobrowolnej umowy między stronami, którą można, ale której nie trzeba zawrzeć. Ma to znaczenie o tyle, że pracownik w czasie urlopu bezpłatnego zachowuje pełnię praw i przywilejów pracowniczych – nie można np. w czasie jego trwania go zwolnić (poza specyficznymi sytuacjami jak na przykład likwidacja firmy czy zgłoszenie upadłości przedsiębiorstwa).

Podania nie trzeba uzasadniać - pracodawca nie musi wiedzieć, co pracownik zamierza na takim urlopie robić - choć dobrze uzasadniony wniosek może być potraktowany przychylniej. Nie ma żadnych przepisów, które regulują długość takiego urlopu - wniosek o urlop bezpłatny może dotyczyć jednego dnia jak i kilu miesięcy. Warto jednak pamiętać, że i pracodawca nie musi uzasadniać, dlaczego takiego urlopu nie udzieli.

Szef może też uznać, że wnioskowany urlop bezpłatny jest zbyt długi i udziela go na okres krótszy niż wskazał w podaniu pracownik. Z kolei pracownik występujący o urlop może zaakceptować krótszy wymiar takiego zwolnienia lub wycofać podanie. Nie ma jednak możliwości odwołania się od negatywnej decyzji pracodawcy.

Pracodawca godząc się na urlop bezpłatny może zastrzec, że w razie konieczności spowodowanej sytuacją w firmie, będzie mógł pracownika z takiego urlopu odwołać. Ma to znaczenie o tyle, że nieoczekiwane odwołanie pracownika z płatnego urlopu, np. gdy ten przebywa na wczasach za granicą, będzie wiązać się z koniecznością zrekompensowania mu kosztów szybszego powrotu. W przypadku urlopu bezpłatnego o niczym takim nie ma mowy. Pracownik z kolei może wrócić wcześniej z urlopu bezpłatnego po konsultacji i zgodzie ze strony pracodawcy.

Kodeks pracy poświęca urlopowi bezpłatnemu dwa artykuły. Z jednego dowiadujemy się o sposobach udzielenia urlopu przez pracodawcę i o konsekwencjach przebywania na takim urlopie dla pracownika.

Art. 174.§1. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego.
§2.Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Drugi artykuł nt. bezpłatnego urlopu definiuje rzadką sytuację, kiedy pracownik bierze urlop bezpłatny u jednego pracodawcy po to, by świadczyć pracę etatową u innego oraz mówi o skutkach takiego działania.

Art.174.1. §1. Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.
§2.Okres urlopu bezpłatnego, o którym mowa w§1, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Urlop bezpłatny w Kodeksie pracy jest również wymieniany wtedy, gdy mowa o pracy młodocianych uczniów szkoły dla pracujących. Ci mogą występować o urlop bezpłatny, gdy potrzebują wolnego na czas pobierania nauki czy szkolenia. Nie może być jednak dłuższy niż dwa miesiące (licząc łącznie z urlopem wypoczynkowym).

Urlop bezpłatny nie powoduje rozwiązania stosunku pracy, więc pracownik korzystający z takiej formy odpoczynku od pracy nadal ma wliczany czas do ogólnego okresu zatrudnienia (który wskazywany jest w świadectwie pracy). Ale czasu na urlopie bezpłatnym nie wlicza się do stażu pracy od którego zależą uprawnienia pracownicze. Ucierpieć na tym może między innymi dodatek stażowy (będzie wypłacony później, bo czas na urlopie bezpłatnym nie wliczy się do całości czasu potrzebnego do wyliczenia dodatku).

Podobnie jest z nagrodą jubileuszową i stażem pracy, który potrzebny jest do osiągnięcia prawa do maksymalnego wymiaru urlopu wypoczynkowego. W porozumieniu z zakładową organizacją związkową pracodawca może jednak wprowadzić rozwiązania, które także w czasie urlopu bezpłatnego dadzą pracownikowi możliwość korzystania z praw pracowniczych.

Bezpłatne świadczenia opieki zdrowotnej, które wynikają z ubezpieczenia zdrowotnego przysługują pracownikowi przebywającemu na urlopie bezpłatnym tylko przez pierwsze 30 dni urlopu. Potem, jeśli na przykład zachoruje, nie będzie mógł skorzystać z zasiłku chorobowego. Podobnie jest z zasiłkiem opiekuńczym, macierzyńskim czy świadczeniem rehabilitacyjnym. Chyba, że po 30 dniach urlopu samemu zgłosi się do ubezpieczenia i będzie opłacać składki albo „podepnie się” pod ubezpieczenie któregoś z członków rodziny.

Sytuacja pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym komplikuje się, gdy ten chce wystąpić o świadczenie z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. W czasie urlopu bezpłatnego pracownik ma zawieszone uprawnienia pracownicze, a więc i możliwość z korzystania z świadczeń socjalnych.

W tym wypadku doktryny są dwie - jedna mówi o tym, że skoro ustawa o ZFŚS w katalogu osób uprawnionych do korzystania ze środków funduszu wymienia m. in. Pracowników, to osoba przebywający na urlopie bezpłatnym również zalicza się do osób uprawnionych. Druga doktryna mówi o tym, że skoro pracownik w czasie urlopu bezpłatnego ma zawieszone prawa pracownicze to ma również zawieszone prawo do korzystania ze środków socjalnych.

To co łączy te dwa podejścia to regulamin w firmie - to w nim powinna być opisana zasada korzystania z ZFŚS w przypadku, gdy pracownik korzysta z urlopu bezpłatnego - zapisy w nim mogą być mniej lub bardziej korzystne z punktu widzenia pracownika.

Od 1 stycznia 2020 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie aż do 2 600 zł. A co z budżetówką? Ile wyniesie minimalna stawka za godzinę? Kliknij w ten tekst a poznasz wszystkie szczegóły.

Wniosek o urlop bezpłatny składa się zawsze na piśmie (lub drogą elektroniczną jeśli w firmie funkcjonują systemy elektronicznego obiegu dokumentów), dokładnie określając czas rozpoczęcia urlopu i datę jego zakończenia.

We wniosku należy zawrzeć datę złożenia wniosku, imię i nazwisko wnioskodawcy i oznaczać pracodawcę. Wystarczy sformułowanie „składam wniosek o udzielenie mi urlopu bezpłatnego w okresie od (wskazać dzień rozpoczęcia urlopu) do dnia (wskazać dzień zakończenia urlopu). Można, ale nie trzeba wniosek uzasadnić.

Opcjonalnie na dole pisma wskazuje się podstawę prawną, która umożliwia złożenie wniosku o urlop bezpłatny (wspomniany artykuł 174 Kodeksu pracy). Wniosek należy czytelnie podpisać i złożyć u pracodawcy.