Wejdzie nowe prawo. Inspekcję pracy czeka fala zgłoszeń?

Ustawa o ochronie sygnalistów - czyli osób, które alarmują o naruszeniach prawa - wejdzie w życie 25 września 2024 r.
Regulacja ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE, która miała zostać wprowadzona przez kraje unijne do 17 grudnia 2021 r.

Podczas ostatniego etapu prac parlamentarnych Sejm przyjął poprawki Senatu, które wykreśliły prawo pracy z katalogu obszarów, w ramach których będzie można dokonać zgłoszenia naruszeń. Współautorem ustawy o ochronie sygnalistów jest główny inspektor pracy Marcin Stanecki, który wcześniej był dyrektorem Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

- Odpowiadałem za ten akt prawny przez ostatnie dwa i pół roku i zawsze mocno broniłem prawa pracy. Wykreślenie tego elementu z ustawy to duża strata dla sygnalistów. Bez prawa pracy ta ustawa nie będzie zbyt często stosowana w praktyce – ocenił szef PIP w rozmowie z PAP.

Zaznaczył jednocześnie, że wraz z wejściem w życie ustawy, Państwową Inspekcję Pracy czeka fala zgłoszeń od sygnalistów. Jak wyjaśnił, będą one dotyczyły działań odwetowych, którymi zajmuje się PIP.

- W ustawie o ochronie sygnalistów wskazane są 22 działania o charakterze odwetowym, które dotyczą pracy, takie jak mobbing, nieprzyznanie nagrody, przeniesienie na niższe stanowisko czy pominięcie przy awansie. To działania odwetowe, które trafią do rozpatrzenia przez Państwową Inspekcję Pracy – wskazał Stanecki. - Ponadto, nawet jeżeli zgłaszający nie będzie sygnalistą w myśl ustawy, a poinformuje, że w jego zakładzie pracy są naruszane przepisy, to my i tak będziemy działać, bo informację przekazaną przez sygnalistę będziemy traktować jak skargę. Jesteśmy przekonani, że liczba skarg drastycznie wzrośnie – powiedział w rozmowie z PAP.

Zdaniem szefa PIP ustawę o ochronie sygnalistów trzeba będzie z czasem uzupełnić o bezpieczeństwo i higienę pracy.
Zanim ustawa o ochronie sygnalistów wejdzie w życie, PIP planuje działania informacyjne wyjaśniające nowe przepisy.

Zgodnie z ustawą sygnalista będzie mógł zgłosić naruszenie prawa za pomocą wewnętrznych kanałów zgłoszeń, które zostaną utworzone przez podmioty prywatne i publiczne, zewnętrznych kanałów zgłoszeń do odpowiednich organów państwa i za pomocą ujawnienia publicznego (w określonych przypadkach). Instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom będzie Rzecznik Praw Obywatelskich. Ten urząd zajmie się też przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów, jeśli chodzi o konstytucyjne prawa oraz wolności człowieka i obywatela.

W katalogu obszarów, w ramach których będzie można dokonać zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, znalazły się między innymi: korupcja, zamówienia publiczne; usługi, produkty i rynki finansowe; przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu; bezpieczeństwo produktów i ich zgodności z wymogami; bezpieczeństwo transportu; ochrona środowiska; ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe; bezpieczeństwo żywności i pasz; zdrowie i dobrostan zwierząt; zdrowie publiczne; ochrona konsumentów; ochrona prywatności i danych osobowych; bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych, a także konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela.

Przypomnijmy, że pracodawcy byli przeciwni propozycji wprowadzenia prawa pracy do ustawy o ochronie sygnalistów.

– Dobrze się stało, że posłowie po apelach pracodawców przyjęli poprawkę Senatu wykreślającą prawo pracy z procedury zgłoszenia naruszeń. Oczywiście popieramy wprowadzenie instytucji sygnalisty do polskiego porządku prawnego. Uznajemy ją za jak najbardziej zasadną również dla ochrony interesu firm. Jednak kwestia dodania prawa pracy od początku budziła wątpliwości, z uwagi na daleko idące konsekwencje natury prawnej i praktycznej – komentował Krzysztof Kajda, zastępca dyrektora generalnego, szef pionu ekspertyzy Konfederacji Lewiatan.

Firmy same będą mogły się zdecydować na ujęcie prawa pracy w swoich procedurach wewnętrznych. Nawet pomimo braku tej dziedziny w katalogu obligatoryjnym. Wynika to z przewidzianej w ustawie możliwości rozszerzenia przez pracodawcę katalogu zgłoszeń wewnętrznych o te sprawy, które są ujęte w aktach wewnątrzzakładowych, mających oparcie w prawie powszechnym.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Biznesu codziennie. Obserwuj StrefaBiznesu.pl!