Zmiany w urzędach pracy od 2024 roku. Koniec kolejek po ubezpieczenie zdrowotne, wyższy zasiłek i dopłaty na pracę zdalną

Nowe przepisy mają zastąpić ustawę o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy, obowiązującą od kwietnia 2004 roku. Zapowiadany projekt pozwoli na zrealizowanie części założeń Krajowego Planu Odbudowy, które dotyczą modernizacji instytucji zajmujących się rynkiem pracy.

- Zmiany mają uelastycznić funkcjonowanie urzędów pracy, tak, by bardziej zajęły się osobami, które naprawdę tej pracy szukają. Chcemy, by urzędy pracy lepiej się kojarzyły i realnie pomagały w znalezieniu zatrudnienia - przekazał wiceminister rodziny Stanisław Szwed.

Obecnie osoba, która pozostaje bez pracy, może zarejestrować się w urzędzie, by otrzymać prawo do ubezpieczenia zdrowotnego. Nie jest to obowiązkowe, lecz bez statusu bezrobotnego uzyskanie darmowej pomocy NFZ nie jest możliwe.

Jak wynika z danych MRiPS, w 2021 roku prawie 40 proc. bezrobotnych jako główny powód rejestracji w „pośredniaku” wskazało potrzebę otrzymania prawa do ubezpieczenia zdrowotnego. W 2020 roku taką odpowiedź wskazało aż 57,6 proc. ankietowanych, w 2019 - 43,1 proc., natomiast w 2018 - 45 proc. badanych. Najwięcej osób odwiedzało z tego powodu PUP zaraz po wybuchu pandemii.

Ministerstwo Rozwoju i Technologii zamierza rozwiązać ten problem poprzez przyznanie prawa do ubezpieczenia zdrowotnego wszystkim obywatelom pozbawionym pracy lub emerytury. Osoby bezrobotne nie będą już generowały kolejek w urzędach pracy, gdyż wnioski trzeba będzie składać elektronicznie na stronach internetowych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

- Wadą obecnego systemu jest to, że duża część osób rejestruje się w powiatowych urzędach pracy jako bezrobotni tylko po to, aby zostać objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. Zgodnie z proponowanym rozwiązaniem wniosek o ubezpieczenie zdrowotne będzie składany do ZUS wyłączenie elektronicznie za pośrednictwem profilu informatycznego ZUS - dodał Stanisław Szwed.

Wiceszef resortu rodziny zwrócił uwagę, że do tej pory urzędy pracy były nastawione na wysokie bezrobocie, natomiast rynek pracy mocno się zmienił, przez co konieczna jest zmiana podejścia do bezrobotnych. Osoby poszukujące pracy będą miały m.in. stały dostęp online do indywidualnego doradcy ds. zatrudnienia, nawet po znalezieniu pracy lub założeniu firmy.

Nowa ustawa ma także skrócić proces poszukiwania pracy za sprawą centralnej bazy CV, która będzie na bieżąco informowała o nowych ofertach pracy, odpowiadającym kwalifikacjom kandydatów. Lista ogłoszeń będzie dostępna także w aplikacji ePraca.

Zgodnie z ustawą o aktywności zawodowej zniesione zostanie przypisanie osoby do urzędu pracy ze względu na miejsce zameldowania czasowego lub stałego. Bezrobotni będą mogli wybrać, z którą placówką chcą współpracować.

Projekt przewiduje również rezygnację z najniższego zasiłku wynoszącego 80 proc. zasiłku podstawowego (1043,30 zł brutto) w przypadku osób ze stażem pracy krótszym niż 5 lat. Po wejściu zmian w życie osoby te dostaną pełny zasiłek, wynoszący 1304,10 zł brutto.

Bez zmian pozostaną natomiast warunki uzyskania prawa do zasiłku oraz okresu zasiłku (180 dni - podstawowy i 365 dni - wydłużony). Ważnym rozwiązaniem zawartym w projekcie będzie też wycofanie sankcji za odmowę przyjęcia pracy.

- Dzisiaj jest taka sytuacja, że bezrobotny przychodzi do urzędu pracy i jak nie zaakceptuje zaproponowanej oferty, to jest wykreślany. Po tych zmianach będzie to niemożliwe, bo chodzi o to, żeby ta oferta pracy była zgodna z jego oczekiwaniami - zaznaczył wiceminister rodziny.

Wiceminister Szwed dodał, że działania PUP będą nakierowane na aktywizację zawodową rodziców, którzy wychowują dzieci, a także osób biernych zawodowo, znajdujących się poza rynkiem pracy. Pierwszeństwo do otrzymania pomocy otrzymają między innymi osoby bezrobotne z Kartą Dużej Rodziny.

Ustawa, którą zajmuje się rząd, zawiera też kluczowe zmiany dotyczące stażów zawodowych. Przygotowanie zawodowe dorosłych zostanie zastąpione tzw. stażem plus. Program ma oferować premie dla pracodawców, mechanizmy motywujące stażystę, a także możliwość wydłużenia stażu. Wyższe będzie stypendium stażowe, które wyniesie 140 proc. (obecnie 120 proc.).

Przepisy przewidują dofinansowanie kosztów wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku osób bezrobotnych powyżej 50. roku życia. Kolejna nowość to możliwość uzyskania statusu bezrobotnego przez rolników.

Co ciekawe, ustawa umożliwi także otrzymanie grantów na utworzenie stanowiska do pracy zdalnej dla rodzica, który powraca na rynek pracy. Przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2024 roku.