Łamanie praw pracownika - jakie są wykroczenia, do kogo zgłosić? Pracodawca może zapłacić karę nawet do 30 tys. złotych

Pracodawcom, którzy łamią prawa pracownika, grożą różnego rodzaju sankcje wynikające zarówno z Kodeksu pracy, jak i Kodeksu cywilnego lub karnego. Najczęściej popełniane przez nich wykroczenia dotyczą nieprawidłowości związanych z czasem pracy, rozwiązywaniem umów, nieprawidłowym udzielaniem urlopów lub niewłaściwymi wynagrodzeniami. W zależności od rodzaju i skali wykroczenia, przedsiębiorcom grozi kara od 1000 do 30 000 złotych.

Pracownik, który twierdzi, że jego prawa pracownicze zostały złamane, może skierować sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy. PIP udzieli bezpłatnej porady prawnej oraz przyjmie skargę stacjonarnie, pocztą, telefonicznie lub za pośrednictwem formularza e-skargi.

Należy pamiętać, by złożona do PIP skarga zawierała informacje takie jak:

• datę i nazwę miejscowości,
• adres placówki PIP, do której trafi skarga,
• imię i nazwisko osoby składającej pismo,
• adres osoby składającej pismo,
• adres i nazwę zakładu pracy,
• opis zarzutów skierowanych wobec pracodawcy.

Osoba składająca skargę ma zagwarantowaną całkowitą anonimowość. Dopiero po złożeniu pisemnej zgody, nadawca może uprawnić inspekcję pracy do poinformowania firmy o wszczęciu kontroli w związku ze skargą pracownika.

Listę wykroczeń przeciwko prawom pracownika można sprawdzić m.in. na stronie Centrum Informacyjno-Konsultacyjnego Służb Zatrudnienia „Zielona Linia”. Do najczęstszych naruszeń zaliczamy:

• zawarcie umowy cywilnoprawnej w sytuacji, gdy powinna zostać zawarta umowa o pracę,
• niepotwierdzenie na piśmie umowy o pracę,
• stosowanie przez pracodawcę kar innych niż wymienione w przepisach prawa pracy,
• rozwiązanie stosunku pracy bez wcześniejszego wypowiedzenia, naruszające przepisy prawa pracy w sposób rażący,
• niewypłacanie pracownikom wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia w ustalonym terminie,
• bezpodstawne obniżanie wynagrodzenia,
• niewydawanie świadectwa pracy,
• nieudzielanie pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub nieuzasadnione obniżanie wymiaru urlopu,
• nieprzestrzeganie przepisów oraz zasad BHP.

Orzekaniem w sprawach wykroczeń popełnionych przez pracodawcę wobec osoby zatrudnionej zajmują się sądy rejonowe. Przed wszczęciem postępowania konieczne jest sporządzenie wniosku o ukaranie przez inspektora pracy. Wobec winnego wymiar sprawiedliwości może nałożyć karę grzywny od 1 tys. do 30 tys. złotych.

Inspektor pracy może poprzestać na nałożeniu sprawcy mandatu w wysokości do 2 tys. złotych. W sytuacji, gdy ukarany w ciągu dwóch lat dwukrotnie popełni wykroczenie, grzywna może wzrosnąć do 5 tys. złotych.

W przypadku ciężkich naruszeń praw pracownika osoba zatrudniona może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia.

- Jeśli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika, wówczas zgodnie z art. 55 § 11 Kodeksu pracy pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia - czytamy na stronie Zielonej Linii.

Do lekkich naruszeń zwykle zalicza się m.in. brak pisemnego powiadomienia o zmianie podmiotowej pracodawcy, odsunięcie pracownika od pełnionej funkcji lub niewypłacenie dodatku, którego przysługiwanie jest sporne.