Nowe przypisy wprowadzone przez rząd dają pracodawcy możliwość zmniejszenia czasu przeznaczonego na odpoczynek pracownika. Za sprawą uchwalonej 31 marca tarczy antykryzysowej (pakietu ustaw związanego z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom COVID-19 w Polsce) firmy, u których nastąpił spadek obrotów, mogą skrócić swoim pracownikom zapewniony przez Kodeks pracy czas na odpoczynek, czyli dobowy i tygodniowy okres z gwarancją określonej liczby godzin na odpoczynek.
Przed kryzysem wywołanym przez epidemię koronawirusa, czas pracy wynosił 8 godzin. Teraz pracodawca może go wydłużyć, jeżeli zawrze odpowiednie porozumienie ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników. Dobowy wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym do 12 miesięcy może się zwiększyć do 12 godzin.
To dobra i zła wiadomość dla osób zatrudnionych. Z jednej strony przedstawiciele niektórych zawodów, np. pracownicy magazynów i firm kurierskich, mogą więcej zarobić, a to pozwala im zachować większą płynność finansową. Z drugiej strony osoby pracujące w handlu czy służbie zdrowia mogą być nadmiernie przeciążone pracą.
Odpoczynek może zostać skrócony o 3 godziny dziennie
Kodek pracy gwarantuje pracownikom prawo do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby i 35 godzin odpoczynku tygodniowo, ale nowe przepisy przewidują możliwość skrócenia czasu na odpoczynek nawet do 8 godzin w ciągu doby i 32 godzin w okresie całego tygodnia. Jeżeli pracodawca ograniczy pracownikowi możliwość odpoczynku, powinien mu zapewnić równoważny okres odpoczynku w ciągu 8 tygodni.
W specustawie nie sprecyzowano, w jaki sposób pracownicy powinni zostać powiadomieni o skróceniu odpoczynku. W przypadku osób pracujących w trybie zmianowym kluczowe znaczenie może mieć grafik pracy.
To ważne, przeczytaj!:
Kiedy pracodawca może ograniczyć odpoczynek?
Zanim jednak dojdzie do skrócenia czasu odpoczynku, pracodawca powinien porozumieć się ze związkiem zawodowym działającym przy zakładzie pracy, a jeżeli takiego nie ma - z reprezentacją pracowników. Jeżeli między reprezentacją pracowników a pracodawcą zostanie zawarte porozumienie, pracownicy nie będą mogli kwestionować przyjętych ustaleń.
- Tak jak w przypadku wprowadzenia przestoju i obniżenia wymiaru czasu pracy, skrócenie okresów odpoczynku odbywa się w drodze porozumienia pracodawcy ze stroną społeczną. Jeżeli u pracodawcy nie działają związki zawodowe, konieczne jest zawarcie porozumienia z przedstawicielstwem pracowników. Pracodawca musi więc poinformować pracownika, czy będzie on objęty ww. rozwiązaniem. Ustawa nie narzuca formy, którą pracodawca powinien zastosować. Może to być sposób zwyczajowo przyjęty u danego pracodawcy. Ważne jest, aby ta informacja do pracownika dotarła w sposób niebudzący wątpliwości - mówi Katarzyna Siemienkiewicz ekspertka ds. prawa pracy z Pracodawców RP.
To ważne, przeczytaj!:
Co ważne, tylko osoby z umowami o pracę mogą mieć skrócony dobowy czas odpoczynku. Wprowadzone przez rząd przepisy regulują kwestie odpoczynku wyłącznie w odniesieniu do pracowników zdefiniowanych w prawie pracy. Nie oznacza to jednak, że zleceniobiorcy nie odczują zmian. Ich po prostu nie obejmuje Kodeks pracy, a ewentualne spory z pracodawcą mogą rozwiązywać, powołując się na Kodeks postępowania cywilnego.
- Instytucja dobowego i tygodniowego odpoczynku jest przewidziana wyłącznie w Kodeksie pracy. Do osób zatrudnionych na innej podstawie nie stosuje się tego wymogu - wyjaśnia Katarzyna Siemienkiewicz. - Ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego następuje od momentu zawarcia porozumienia lub w terminie określonym w tym porozumieniu - dodaje ekspertka.
W związku z epidemią COVID-19 występuje duże zapotrzebowanie na sprzedawców, kurierów czy magazynierów. Ich sytuacja zmienia się dynamicznie, a pracodawcy starają się jak najszybciej dostosować do regulacji rynku i wymagań ze strony rządu. Przed świętami takie sieci handlowe jak Biedronka czy Lidl wydłużyły godziny pracy, a firmy nastawiają się na większy ruch. Ze względu na powyższe okoliczności warto pilnować swoich praw, w tym liczby przepracowanych godzin.
