Rewolucja w Kodeksie pracy. Poznaj zmiany, które obowiązują od 26 kwietnia 2023 roku, a wśród nich więcej wolnego. Sprawdź szczegóły w wideo

Maciej Badowski
Maciej Badowski
Wideo
od 16 lat
Kodeks pracy od środy 26 kwietnia 2023 uległ znaczącej zmianie. Wszystko w związku z unijną dyrektywą work-life balance, która jest zbiorem rozporządzeń dotyczących różnych aspektów życia. Nowe zasady oznaczają m.in., że pracownicy otrzymali nawet 7 dodatkowych dni wolnego, wydłużony został urlop rodzicielski. Nowelizacja oznacza także zmiany w urlopach ojcowskich. Pojawiło się też wiele innych przepisów zabezpieczających pracownika. Przeczytaj, co jeszcze zmieniło się w urlopach, a także obejrzyj dedykowany materiał wideo.

Spis treści

Przypomnijmy, w marcu prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu pracy dotyczącą dyrektywy unijnej 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywy 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.

– Przy nowych zasadach trzeba zapewnić pracownikom możliwość wybierania nowego rodzaju urlopów, tj. urlopu opiekuńczego w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym oraz urlopu z powodu siły wyższej w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym. W tym celu należy zaktualizować istniejące procedury w zakresie udzielania urlopów oraz przygotować odpowiednie wzory wniosków. Ustawodawca zezwolił na składanie takich wniosków również w formie elektronicznej, co będzie znacznym ułatwieniem dla pracodawców i pracowników – wyjaśnia Anna Janicka, radca prawny polskiego ClickMeeting.

Ustawa „work-life balance”. Co się zmieniło?

Tak zwana ustawa „work-life balance”, wdrażająca w życie dwie dyrektywy unijne, to zbiór rozporządzeń dotyczących różnych aspektów życia, które finalnie mają wpłynąć na łatwiejsze godzenie przez pracownika pracy zawodowej z życiem rodzinnym, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji rodzicielsko-opiekuńczych. Nie są to zmiany, które, jak zaznaczają niektóre organizacje pracownicze, znacząco wpłyną na funkcjonowanie pracowników.

– Powstaje konieczność dostosowania regulaminów pracy, wzorów umów i wniosków, informacji i obowiązujących procedur, vacatio legis jest krytycznie krótkie. Dodatkowo, od 7 kwietnia br. obowiązują przepisy wdrażające pracę zdalną jako rozwiązanie stałe. Przed pracodawcami i działami HR ponownie okres wytężonej pracy, tym bardziej że pracownicy bardzo liczą na nowe przywileje – zaznacza Joanna Rutkowska, dyrektorka HR w agencji zatrudnienia Trenkwalder Polska.

– 26 kwietnia 2023 roku w życie weszła nowelizacja Kodeksu pracy, która wprowadziła do krajowych przepisów zapisy unijnej dyrektywy – tłumaczy w rozmowie ze Strefą Biznesu mec. Marta Olczak-Klimek z kancelarii Olczak-Klimek, van der Kroft, Węgiełek. – W Kodeksie pracy znajdą się trzy nowe instytucje oraz jedna zmodyfikowana – dodaje.

Jak wyjaśnia, osoby zatrudnione na umowę o pracę będą mają możliwość wzięcia zwolnienia od pracy w wymiarze dwóch dni lub 16 godzin w roku. Drugą zmianą będzie możliwość wnioskowania przez pracownika do pracodawcy o zastosowanie wobec pracownika, rodzica lub opiekuna elastycznej organizacji czasu pracy. Kolejna instytucja to urlop opiekuńczy oraz zmodyfikowany urlop rodzicielski.

Zwolnienie od pracy. Na jakiej zasadzie jest rozliczane? Komu przysługuje?

Dwa dni lub 16 godzin zwolnienia w roku kalendarzowym z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych wywołanych chorobą lub wypadkiem, gdy obecność danego pracownika przy osobie, która uległa wypadkowi lub chorobie, jest konieczna – mówi i dodaje, że pracownik może złożyć na piśmie lub w formie elektronicznej wniosek o udzielenie takiego zwolnienia.

Jak tłumaczy dalej, za to zwolnienie od pracy, osobie zatrudnionej należy się połowa wynagrodzenia. Eksperta zwraca uwagę, że pracodawca, co do zasady, powinien wyrazić zgodę na takie zwolnienie z pracy, a pracownik powinien złożyć taki wniosek najpóźniej w tym samym dniu, w którym chce skorzystać z tej możliwości.

– Taka konstrukcja prawna jest uzasadniona tym, że są to „nagłe wypadki”, czyli nie można ich wcześniej przewidzieć– podkreśla.

Elastyczna organizacja czasu pracy, czyli jaka?

– Kolejną nową instytucją implementującą nowe rozwiązania prawne do polskiego porządku prawnego jest elastyczna organizacja czasu pracy – wskazuje i dodaje, że skorzystać z niej może pracownik-rodzic dziecka do 8. roku życia. – Taka osoba może złożyć do pracodawcy wniosek, podobnie jak w innych przypadkach, w formie pisemnej lub elektronicznej co najmniej 21 dni przed datą, od kiedy sam pracownik chciałby wprowadzenia elastycznej organizacji pracy – mówi.

W tym przypadku pracodawca również nie powinien odmówić wprowadzenia tego rozwiązania, jednakże może to zrobić, jeżeli nie będzie możliwe z przyczyn organizacyjnych zakładu pracy lub będzie to wynikać ze specyfiki wykonywanej pracy.

Na czym może polegać elastyczna organizacja czasu pracy? – Ustawodawca polski wskazał, że może polegać na zastosowaniu pracy zdalnej, która też jest nowością w polskim prawie, na zastosowaniu skróconego czasu pracy, czasu pracy przerywanego, na zastosowanie weekendowego czasu pracy oraz dwóch rozkładów czasu pracy, takich jak indywidualny rozkład czasu pracy oraz negocjowany z pracodawcą całkowicie odrębny system czasu pracywymienia Olczak-Klimek.

Jej zdaniem wprowadzenie elastycznej organizacji czasu pracy, zgodnie z tym, co mówi dyrektywa unijna, ma zamierzać do tego, żeby ułatwić łącznie roli rodzica i czynnego zawodowo pracownika, a w szczególności poprawić możliwość powrotu na rynek pracy kobietom, przy jednoczesnym sprawowaniu opieki nad dzieckiem do 8. roku życia.

Urlop opiekuńczy. Komu przysługuje dodatkowe 5 dni urlopu?

– Urlop opiekuńczy to zupełnie nowa instytucja w polskim porządku prawnym – zauważa ekspertka. – Jest to urlop w wymiarze pięciu dni w roku kalendarzowym i dotyczy konieczności sprawowania opieki nad osobą najbliższą, członkiem rodziny lub też inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym – tłumaczy.

Ekspertka podkreśla, że ustawodawca najbliższego członka rodziny zdefiniował jako: syna, córkę, matkę, ojca lub osobę pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, co może oznaczać, ponieważ nie zostało to wypowiedziane jednoznacznie, że dotyczy to także związków partnerskich.

– Taki wniosek, podobnie jak w innych przypadkach, pracowni składa go pracodawcy na piśmie lub w formie elektronicznej. Jednak, co istotne, ta opieka musi być związana z potrzebami medycznymi – podkreśla.

– W związku z tym, we wniosku trzeba wskazać, komu ta pomoc będzie świadczona oraz jakiego rodzaju, wsparcie opiekuńcze i medyczne będzie konieczne ze strony pracownika – mówi.

Zmiany w urlopie rodzicielskim na korzyść pracowników

– Urlop rodzicielski był instytucją, którą Kodeks pracy przewidywał jeszcze przed nowelizacją, która wejdzie w życie 26 kwietnia br. – zauważa Olczak-Klimek i dodaje, że urlop rodzicielski został zmodyfikowany i dostosowany do przepisów dyrektywy work-life-balance. Co się zmieniło?

Urlop został wydłużony. W przypadku urodzenia jednego dziecka podczas jednego porodu będzie to 41 tygodni urlopu rodzicielskiego, natomiast w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci, będą to 43 tygodnie – wyjaśnia.

Urlop rodzicielski przysługuje obydwojgu rodzicom i mogą z niego skorzystać jednocześnie, ale łącznie nie może to trwać dłużej niż 41 lub 43 tygodnie. – Ustawodawca zauważa odmienną sytuację rodziców dzieci, które już w momencie urodzenia posiadają zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym kalectwie lub też chorobie grożącej śmiercią – wymienia. – Tutaj okresy tego urlopu są znacznie wydłużone – dodaje.

Z urlopu rodzicielskiego może korzystać obydwoje rodziców, ale nowością w prawie jest to, że rodzicom oddzielnie przysługuje ich samodzielny, dziewięciotygodniowy urlop, którego nie mogą zrzec się na rzecz drugiego rodzica.

– Wniosek o urlop rodzicielski również na piśmie lub w formie elektronicznej najpóźniej w terminie 21 dni przed datą rozpoczęcia tego urlopu – wyjaśnia.

– Nowością w polskim prawie jest to, że ustawodawca przewidział możliwość świadczenia pracy podczas urlopu na rzecz pracodawcy, który go udziela – mówi. – W tym przypadku wydłużony został dla pracujących rodziców, jednocześnie korzystających z urlopu rodzicielskiego, czas trwania tego urlopu do ponad 80 dni, w zależności od liczby urodzonych dzieci.

– Jest to wielki ukłon w stronę osób, które w czasie urlopu rodzicielskiego chcą jednocześnie pracowaćpodsumowuje.

Co zmiany oznaczają dla pracodawców?

Janicka podkreśla, że aby przygotować się na nadchodzące zmiany, należy zacząć od audytu stosowanych w organizacji dokumentów, takich jak m.in. umowa o pracę, aby upewnić się, że zawiera ona wszystkie wymagane prawem elementy.

Zgodnie bowiem z nowymi przepisami umowa o pracę musi wskazywać nie tylko miejsce wykonywania pracy, ale także siedzibę pracodawcy lub jego miejsce zamieszkania, gdy pracodawcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (dotyczy to także spółek cywilnych zatrudniających pracowników).

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefabiznesu.pl Strefa Biznesu